DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0049
MIC HAŁ Z AUGSBURGA, MISTRZ PAWFŁ I EPILOG GOTYCKIEJ RZEŹBY GDAŃSKIEJ
43
53. Mistrz Paweł, retabulum Pokłonu Trzech Króli: 54. Mistrz Paweł, retabulum Pokłonu Trzech Króli:
król Kasper, z kościoła św. Katarzyny król Kasper, z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku
w Gdańsku
skrócone tułowia, brzuchy są przesadnie wzdęte, głowy we wdzięcznym skłonie sprawiają wrażenie wci-
śniętych pomiędzy wąskie ramiona. Twarze o pięknie wypracowanych rysach mają wysokie, wypukłe czoła,
drobne usta i oczy. Kontrapost figur Melchiora i Kaspra (il. 51, 53) oraz Chrystusa Salvatora (il. 57) daleko
odbiega od wzorców klasycznych: ciężar ciała rozkłada się na obie nogi, z których jedna wydaje się dłuższa,
obie zaś stopy całą powierzchnią stykają się z podłożem. W porównaniu z tymi figurami postaci na reliefach
(il. 55-56) ustawione są na podłożu w odmienny sposób. Opuszczone stopy, nienaturalne poruszenie, eso-
wato wygięte sylwety oraz napięcia kierunkowe kompozycji sprawiają, że postaci zdają się płynąć w prze-
strzeni lub być w niej zawieszone. W reliefach uderzający jest sposób ukazania tła. Pokrywają je drobne
żłobienia, układające się w sferyczne, wirujące formy. Jedyna w całości zachowana, wykonana przez Mi-
strza Pawła wielofigurowa kompozycja, osadzona w przestrzeni z motywami architektury, relief z Bożym
Narodzeniem, ukazuje stosunek rzeźbiarza do świata natury. Artysta poddaje stylizacji jego składniki, które
widzi jak gdyby osobno, bez uwzględnienia naturalnych relacji przestrzennych pomiędzy nimi. Z przetwo-
rzonych elementów natury buduje nową rzeczywistość, w której nie obowiązują normalne prawa optyki,
ciążenia, przyczyny i skutku, lecz rządzą nią reguły artystyczne. Błędów anatomicznych, niekonsekwencji
w stosowaniu zasad perspektywy zbieżnej nie należy oceniać jako nieumiejętności artysty, lecz jako rezultat
przyjętej konwencji, która pozwala mu wykreować rzeczywistość inną niż doświadczana na co dzień, po-
ciągającą odbiorcę dynamiką i doskonale wypracowaną formą.
Rękę Mistrza Pawła dostrzec można w kilku dalszych, przypisywanych już wcześniej temu rzeźbiarzo-
wi dziełach: Pasji z kościoła Mariackiego w Gdańsku (il. 58-63)16(), Matce Boskiej Bolesnej z tego samego
,} Drewno lipowe, figury wydrążone w środku, zbudowane z kilku kawałków drewna, opracowane ze wszystkich stron,
polichromia temperowa; wym.: Chrystus: 440 x 395 cm, Maria i Jan: 360 cm; stan zachowania: belka, na której stały pierwotnie
figury, nie istnieje i zastąpiona jest nową; drobne, uzupełnione ubytki formy w partii korony cierniowej Chrystusa, palców lewej
dłoni, stóp, perizonium oraz na krawędziach figur Marii i św. Jana; liczne złuszczenia i ubytki pierwotnej polichromii; ślady kilku
olejnych przemalowań; promienie wychodzące z głów postaci, będące zapewne nowożytnym dodatkiem, usunięto po 1945 r.
43
53. Mistrz Paweł, retabulum Pokłonu Trzech Króli: 54. Mistrz Paweł, retabulum Pokłonu Trzech Króli:
król Kasper, z kościoła św. Katarzyny król Kasper, z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku
w Gdańsku
skrócone tułowia, brzuchy są przesadnie wzdęte, głowy we wdzięcznym skłonie sprawiają wrażenie wci-
śniętych pomiędzy wąskie ramiona. Twarze o pięknie wypracowanych rysach mają wysokie, wypukłe czoła,
drobne usta i oczy. Kontrapost figur Melchiora i Kaspra (il. 51, 53) oraz Chrystusa Salvatora (il. 57) daleko
odbiega od wzorców klasycznych: ciężar ciała rozkłada się na obie nogi, z których jedna wydaje się dłuższa,
obie zaś stopy całą powierzchnią stykają się z podłożem. W porównaniu z tymi figurami postaci na reliefach
(il. 55-56) ustawione są na podłożu w odmienny sposób. Opuszczone stopy, nienaturalne poruszenie, eso-
wato wygięte sylwety oraz napięcia kierunkowe kompozycji sprawiają, że postaci zdają się płynąć w prze-
strzeni lub być w niej zawieszone. W reliefach uderzający jest sposób ukazania tła. Pokrywają je drobne
żłobienia, układające się w sferyczne, wirujące formy. Jedyna w całości zachowana, wykonana przez Mi-
strza Pawła wielofigurowa kompozycja, osadzona w przestrzeni z motywami architektury, relief z Bożym
Narodzeniem, ukazuje stosunek rzeźbiarza do świata natury. Artysta poddaje stylizacji jego składniki, które
widzi jak gdyby osobno, bez uwzględnienia naturalnych relacji przestrzennych pomiędzy nimi. Z przetwo-
rzonych elementów natury buduje nową rzeczywistość, w której nie obowiązują normalne prawa optyki,
ciążenia, przyczyny i skutku, lecz rządzą nią reguły artystyczne. Błędów anatomicznych, niekonsekwencji
w stosowaniu zasad perspektywy zbieżnej nie należy oceniać jako nieumiejętności artysty, lecz jako rezultat
przyjętej konwencji, która pozwala mu wykreować rzeczywistość inną niż doświadczana na co dzień, po-
ciągającą odbiorcę dynamiką i doskonale wypracowaną formą.
Rękę Mistrza Pawła dostrzec można w kilku dalszych, przypisywanych już wcześniej temu rzeźbiarzo-
wi dziełach: Pasji z kościoła Mariackiego w Gdańsku (il. 58-63)16(), Matce Boskiej Bolesnej z tego samego
,} Drewno lipowe, figury wydrążone w środku, zbudowane z kilku kawałków drewna, opracowane ze wszystkich stron,
polichromia temperowa; wym.: Chrystus: 440 x 395 cm, Maria i Jan: 360 cm; stan zachowania: belka, na której stały pierwotnie
figury, nie istnieje i zastąpiona jest nową; drobne, uzupełnione ubytki formy w partii korony cierniowej Chrystusa, palców lewej
dłoni, stóp, perizonium oraz na krawędziach figur Marii i św. Jana; liczne złuszczenia i ubytki pierwotnej polichromii; ślady kilku
olejnych przemalowań; promienie wychodzące z głów postaci, będące zapewne nowożytnym dodatkiem, usunięto po 1945 r.