DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0057
MICHAŁ Z AUGSBURGA, MISTRZ PAWEŁ I EPILOG GOTYCKIEJ RZEŹBY GDAŃSKIEJ
51
rękach, to człowiek dobrze zbudowany, o szerokiej klatce piersiowej i silnie rozwiniętej muskulaturze nóg.
W obu wypadkach budowa anatomiczna oddana jest przez dłuto rzeźbiarza bardzo starannie, z uwzględnie-
niem poszczególnych partii mięśni i kośćca, który zarysowuje się pod napiętą skórą. Obie twarze mają
niemal bliźniacze rysy i identycznie ukształtowany zarost i włosy. Chrystus Ukrzyżowany z Grójca i Pasja
ze Słupska są być może dziełem jednego rzeźbiarza, jakkolwiek w porównywanych krucyfiksach wskazać
można także różnice: odmiennie ukształtowane są perisonia, choć jeden z ich końców przełożony jest pod
lewą nogą w taki sam sposób w obu wypadkach. Chrystus ze Słupska jest masywniej zbudowany, natomiast
figura z Grójca rzeźbiona jest subtelniej, z większą precyzją. Pasję ze Słupska przypisał Mistrzowi Pawłowi
Hassę, podając jako argument podobieństwo do Matki Boskiej Bolesnej (il. 64-66) i Chrystusa Salvatora
z kościoła Mariackiego w Gdańsku (il. 57) oraz Marii z grupy Pokłonu Trzech Króli (il. 47-48)174. Hassę
stwierdził ponadto, iż Pasja ze Słupska bliższa jest późnym pracom Mistrza Pawła niż Ukrzyżowanie z ko-
ścioła NMP w Gdańsku. Inni badacze wiązali grupę słupską raczej z warsztatem Mistrza Pawła175. Z opinią
Hassego trudno się zgodzić. Nie można zaprzeczyć, iż podniesione przez niego zbieżności istnieją, wskazać
należy jednak na różnice formy, wyrazu, a także jakości, które dla atrybucji mają znaczenie rozstrzygające.
Związek pomiędzy zaginioną Matką Boską Bolesną z Gdańska a Marią ze Słupska jest relacją, jaka zacho-
dzi między dziełem oryginalnym a jego naśladownictwem. Przy niezwykle pięknej, pełnej głębokiego wy-
razu twarzy Marii z Gdańska (il. 66) twarz Marii ze Słupska wydaje się typowa i powierzchowna psycho-
174 M. Hassę, Die Stolper Kreuzgruppe des Meisters Paul von Danzig, „Westpreussen Jahrbuch", 1953, s. 61-62, il. 3.
175 Kopczyński, Mistrz Paweł. Rzeźbiarz..., s. 24; Drost, Kwistdenkmàler..., Bd. 4, Die Marienkirche..., s. 93-94, il. 31-
36; Kopczyński, Mistrz Paweł-rzeźbiarz..., s. 245.
51
rękach, to człowiek dobrze zbudowany, o szerokiej klatce piersiowej i silnie rozwiniętej muskulaturze nóg.
W obu wypadkach budowa anatomiczna oddana jest przez dłuto rzeźbiarza bardzo starannie, z uwzględnie-
niem poszczególnych partii mięśni i kośćca, który zarysowuje się pod napiętą skórą. Obie twarze mają
niemal bliźniacze rysy i identycznie ukształtowany zarost i włosy. Chrystus Ukrzyżowany z Grójca i Pasja
ze Słupska są być może dziełem jednego rzeźbiarza, jakkolwiek w porównywanych krucyfiksach wskazać
można także różnice: odmiennie ukształtowane są perisonia, choć jeden z ich końców przełożony jest pod
lewą nogą w taki sam sposób w obu wypadkach. Chrystus ze Słupska jest masywniej zbudowany, natomiast
figura z Grójca rzeźbiona jest subtelniej, z większą precyzją. Pasję ze Słupska przypisał Mistrzowi Pawłowi
Hassę, podając jako argument podobieństwo do Matki Boskiej Bolesnej (il. 64-66) i Chrystusa Salvatora
z kościoła Mariackiego w Gdańsku (il. 57) oraz Marii z grupy Pokłonu Trzech Króli (il. 47-48)174. Hassę
stwierdził ponadto, iż Pasja ze Słupska bliższa jest późnym pracom Mistrza Pawła niż Ukrzyżowanie z ko-
ścioła NMP w Gdańsku. Inni badacze wiązali grupę słupską raczej z warsztatem Mistrza Pawła175. Z opinią
Hassego trudno się zgodzić. Nie można zaprzeczyć, iż podniesione przez niego zbieżności istnieją, wskazać
należy jednak na różnice formy, wyrazu, a także jakości, które dla atrybucji mają znaczenie rozstrzygające.
Związek pomiędzy zaginioną Matką Boską Bolesną z Gdańska a Marią ze Słupska jest relacją, jaka zacho-
dzi między dziełem oryginalnym a jego naśladownictwem. Przy niezwykle pięknej, pełnej głębokiego wy-
razu twarzy Marii z Gdańska (il. 66) twarz Marii ze Słupska wydaje się typowa i powierzchowna psycho-
174 M. Hassę, Die Stolper Kreuzgruppe des Meisters Paul von Danzig, „Westpreussen Jahrbuch", 1953, s. 61-62, il. 3.
175 Kopczyński, Mistrz Paweł. Rzeźbiarz..., s. 24; Drost, Kwistdenkmàler..., Bd. 4, Die Marienkirche..., s. 93-94, il. 31-
36; Kopczyński, Mistrz Paweł-rzeźbiarz..., s. 245.