Rocznik Historii Sztuki (27.2002)

ANDRZEJ WOZIŃSKI

82. Św. Jakub St. z kościoła św. Jakuba w Niedźwiedzicy

poruszeniem figur. Sądzić można, iż artysta wykształcenie rzeźbiarskie odebrał w Niemczech Południo-
wych, dostrzeżone zaś pierwiastki niderlandzkie i dolnoreńskie niekoniecznie muszą świadczyć o jego po-
bycie w Niderlandach lub Nadrenii. Z pracami tamtejszych artystów mógł się zetknąć na Pomorzu, gdzie
u schyłku średniowiecza i początku czasów nowych stanowiły bardzo istotny, zarówno ilościowo, jak i ja-
kościowo, składnik artystycznego pejzażu. Sztuka Mistrza Pawła nie mogła z pewnością powstać na bazie
miejscowej, wschodniopomorskiej tradycji artystycznej. We wcześniejszych dziełach na tym terenie nie
sposób znaleźć większości cech, charakteryzujących tę znakomitą twórczość. Jest ona niewątpliwie, podob-
nie jak dzieło Michała z Augsburga, przykładem bezpośredniego przeniesienia stylu z Niemiec Południo-
wych. Zresztą jest wielce prawdopodobne, iż oba „transfery" dokonały się równocześnie. Obaj artyści po
raz pierwszy odnotowani zostali w Gdańsku niemal w tym samym czasie - Michał w 1510 г., Paweł w 1511 r.
Fakt ten oraz zbliżone artystyczne pochodzenia skłaniać mogą do przypuszczenia, iż nad Bałtyk przybyli
razem.

Mistrz Paweł był z pewnością największą indywidualnością wśród rzeźbiarzy, działających na Pomo-
rzu Wschodnim w pierwszej połowie XVI w. Jego twórczość, głęboko osadzona w tradycji późnogotyckiej,
wywarła relatywnie duży wpływ na miejscowych artystów. Ekspresja, dynamika i walory plastyczne dzieł
Mistrza Pawła sprawiły, iż niektórzy badacze dostrzegali w nich jak gdyby przedsmak baroku279. Pinder użył
nawet w odniesieniu do tego rzeźbiarza określenia „Fruhbarockmeister"280. Termin ten jednak zupełnie nie

Abramowski, Danziger Plastik...., s. 92.
'80 W. Pinder, Die deutsche Plastik vom ausgehenden Mittelalter bis zum Ende der Renaissance. Bd. 2, Wildpark-Potsdam
1929, (Handbuch der Kunstwissenschaft), s. 470.