Rocznik Historii Sztuki (27.2002)

MICHAŁ Z AUGSBURGA, MISTRZ PAWEŁ I EPILOG GOTYCKI l-.J RZEŹBY GDAŃSKIEJ

69

86. Retabulum NMP i świętych Dziewic, kościół św. Wawrzyńca w Mingajnach

szafy należały pod względem optycznym do rzędów figur apostołów na skrzydłach. Tendencja do zacierania
w uroczystym otwarciu podziału na części składowe nastawy jest charakterystyczna dla retabulów północ-
noniemieckich. Występuje we wspominanych już XIV-wiecznych nastawach w Doberanie, Oberwesel i Ma-
rienstatt (il. 23 )285. Wiele retabulów z początku XVI w., reprezentujących typ o identycznej jak w Mingajnach
kompozycji świątecznej odsłony, spotykamy w Meklemburgii, Dolnej Saksonii, Lubece i Szlezwiku-Holsz-
tynie286. Styl rzeźb w nastawie w Mingajnach jest „gdański", na co zwracano już uwagę; zdaniem Wróblew-
skiej287 rzeźby tryptyku mogły być wykonane przez twórcę figurek na awersach wewnętrznych skrzydeł
nastawy Michała z Augsburga. Zbieżności, które uzasadniałyby ten pogląd, nie dostrzegam, sądzę nato-
miast, iż twórca rzeźb w Mingajnach inspirował się zarówno głównymi przedstawieniami rzeźbionymi re-
tabulum ołtarza głównego w kościele Mariackim, jak i przede wszystkim pracami Mistrza Pawła288. Twarze
świętych w Mingajnach wiernie powtarzają typ otyłego, bezwyrazowego oblicza, który znamy z poliptyku
gdańskiego; ponadto tak w Mingajnach, jak i Gdańsku, wszystkie twarze mają niemal identyczne rysy.
Sposób udrapowania szat w Mingajnach jest natomiast kompilacją motywów, zaczerpniętych z dzieł Mistrza
Pawła. Najdalej idące podobieństwa zauważyć można z jego Marią w grupie pasyjnej w kościele Mariackim
w Gdańsku (il. 62). Schemat kompozycyjny Marii z Dzieciątkiem w nastawie w Mingajnach jest taki sam,
jak u Marii ze świecznika w Braniewie, którą, jak już wspominano, uznano za dzieło Mistrza Pawła289.
Schemat ten lub jego lustrzane odbicie powtarza się z bardzo niewielkimi zmianami we wszystkich figurach
w Mingajnach. Ponadto motywy zdobnicze na dekoltach niewiast w korpusie nastawy w Mingajnach są
identyczne jak u postaci Mistrza Pawła, np. Marii z grupy Pokłonu Trzech Króli (il. 48, 51, 53-54). Temu
samemu warsztatowi, który wykonał nastawę z Mingajn, Wróblewska przypisała figurę św. Anny Samotrzeć
w kościele w Lidzbarku Warmińskim (il. 87)29(). Jej atrybucja nie budzi wątpliwości. Zbliżone cechy warsz-

285 Wildenhof, op. cit., nr kat. 23, 90, 71.

2X6 Wegner, op. cit., s. 58. Jako przykłady podać można retabula z Nordstemmen (Niedersàchsisches Landesgalerie w Ha-
nowerze) - O s t e n, op. cit., nr kat. 175; w Biitzow, Parchim, Dargun - E. F r ii n d t, Spatgotische Plastik in Mecklenburg, Dresden
1963, il. 9, 13, 65; w Prenzlau - A. Goldschmidt, Lubecker Malerei und Plastik bis zum Jahre 1530. Liibeck 1890. tabl. 31.

2X7 Wróblewska, Późnogotycka sztuka..., s. 38-39.

2XX Zwróciła na to uwagę również Wróblewska, Późnogotycka snycerka Warmii..., s. 95-98. 257, 269-270. nr kat. 121.
141, il. 97-100, 102.

2X9 A b r a m o w s к i, Danziger Plastik..., s. 86-98, 114-115.
' Drewno lipowe, figura pełna, polichromia; wys. 140 cm; stan zachowania: polichromia prawdopodobnie wtórna. Wró-
blewska, Późnogotycka snycerka Warmii..., s. 98, 257, nr kat. 121, il. 102.