DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0082
76
ANDRZEJ WOZIŃSKI
97. Retabulum z Tronem Łaski: św. Dorota, 98. Retabulum z Tronem Łaski: św. Jakub
z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku St., z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku
Pewne nawiązania do stylistyki Mistrza Pawła widoczne są w kolejnym zespole zabytków, których
wspólne cechy stylistycznoformalne pozwalają sądzić, iż powstały w jednym warsztacie. Z jednej z kaplic
w kościele św. Katarzyny w Gdańsku pochodzi nastawa, określana jako „Gottvater - oder Marienaltar"
(Muzeum Narodowe w Gdańsku)310. Retabulum ma postać szczególną. Wygląda jak dwa tryptyki, ustawione
jeden na drugim. W korpusie niższego widnieją trzy rzeźby z pierwszej połowy XV w: Bóg Ojciec z wy-
obrażenia Tronu Łaski oraz po bokach Maria z Dzieciątkiem i św. Małgorzata. Cała obudowa oraz wszystkie
pozostałe wyobrażenia figuralne powstały około 1520 r. i noszą jednorodne znamiona warsztatowe - jedna-
kowy styl partii malarskich, identyczne motywy ornamentalne, wytłoczone na ścianach korpusu i zwieńcze-
nia, identyczna forma snycerskiego ornamentu w górnych partiach obu członów nastawy311. Malowane kwatery
awersów obu par skrzydeł ukazywały sceny związane z Marią i świętymi; rewersy są zamalowane. W kor-
pusie górnej części stoją figury św. Doroty i św. Jakuba Starszego (il. 97-98). Sądzić można, iż obecność
XV-wiecznych rzeźb w szafie późniejszej o około sto lat nastawy była zaplanowana w momencie jej pro-
jektowania. Świadczy o tym ich tematyka, wiążąca się z programem treściowym późniejszych partii, a przede
wszystkim kształt korpusu, w którym szerokość przęseł, wyznaczonych schodkowym podniesieniem na osi
i baldachimami, jest ściśle dopasowana do zróżnicowanych wymiarów wcześniejszych figur. Nastawa ta jest
zatem kolejnym przykładem tendencji retrospektywnych. Natomiast kształt jej korpusu, przypominający
310 Drewno nieokreślonego gatunku, figury z tyłu są płasko ścięte, polichromia; wys. św. Doroty: 82 cm, św. Jakuba: 91 cm;
skrzydła większe: 146 x 72 cm, mniejsze: 101 x 40 cm, predella: 58 x 158 cm; stan zachowania: figury przemalowane. Drost,
Kunstdenkmaler..., Bd. 2, Sankt Katharinen..., s. 51-59, il. 40-49.
311 Cechy te przeczą przypuszczeniu Wal 1er and, op. cit., s. 21, iż górny tryptyk nie należał do nastawy.
ANDRZEJ WOZIŃSKI
97. Retabulum z Tronem Łaski: św. Dorota, 98. Retabulum z Tronem Łaski: św. Jakub
z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku St., z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku
Pewne nawiązania do stylistyki Mistrza Pawła widoczne są w kolejnym zespole zabytków, których
wspólne cechy stylistycznoformalne pozwalają sądzić, iż powstały w jednym warsztacie. Z jednej z kaplic
w kościele św. Katarzyny w Gdańsku pochodzi nastawa, określana jako „Gottvater - oder Marienaltar"
(Muzeum Narodowe w Gdańsku)310. Retabulum ma postać szczególną. Wygląda jak dwa tryptyki, ustawione
jeden na drugim. W korpusie niższego widnieją trzy rzeźby z pierwszej połowy XV w: Bóg Ojciec z wy-
obrażenia Tronu Łaski oraz po bokach Maria z Dzieciątkiem i św. Małgorzata. Cała obudowa oraz wszystkie
pozostałe wyobrażenia figuralne powstały około 1520 r. i noszą jednorodne znamiona warsztatowe - jedna-
kowy styl partii malarskich, identyczne motywy ornamentalne, wytłoczone na ścianach korpusu i zwieńcze-
nia, identyczna forma snycerskiego ornamentu w górnych partiach obu członów nastawy311. Malowane kwatery
awersów obu par skrzydeł ukazywały sceny związane z Marią i świętymi; rewersy są zamalowane. W kor-
pusie górnej części stoją figury św. Doroty i św. Jakuba Starszego (il. 97-98). Sądzić można, iż obecność
XV-wiecznych rzeźb w szafie późniejszej o około sto lat nastawy była zaplanowana w momencie jej pro-
jektowania. Świadczy o tym ich tematyka, wiążąca się z programem treściowym późniejszych partii, a przede
wszystkim kształt korpusu, w którym szerokość przęseł, wyznaczonych schodkowym podniesieniem na osi
i baldachimami, jest ściśle dopasowana do zróżnicowanych wymiarów wcześniejszych figur. Nastawa ta jest
zatem kolejnym przykładem tendencji retrospektywnych. Natomiast kształt jej korpusu, przypominający
310 Drewno nieokreślonego gatunku, figury z tyłu są płasko ścięte, polichromia; wys. św. Doroty: 82 cm, św. Jakuba: 91 cm;
skrzydła większe: 146 x 72 cm, mniejsze: 101 x 40 cm, predella: 58 x 158 cm; stan zachowania: figury przemalowane. Drost,
Kunstdenkmaler..., Bd. 2, Sankt Katharinen..., s. 51-59, il. 40-49.
311 Cechy te przeczą przypuszczeniu Wal 1er and, op. cit., s. 21, iż górny tryptyk nie należał do nastawy.