DOI Artikel:
Nowacki, Dariusz: Warsztat złotnika gdańskiego Petera II Rodego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0107
WARSZTAT ZŁOTNIKA GDAŃSKIEGO PETERA II RODEGO
101
6. Kufel, ok. 1660 (zwieńczenie pokrywy: Moskwa, 1767).
W handlu antykwarycznym, fot. Christie's (kat. 9)
XVIII w.50 oraz w zwieńczeniu pucharu cechu młynarzy Siegfrieda Ôrnstera z 1715 r.51 Model figurki musiał
powstać w lokalnej pracowni rzeźbiarskiej, może bursztynniczej, wyspecjalizowanej w trawestowaniu ma-
nierystycznych wzorów i układów kompozycyjnych na potrzeby złotniczej praktyki warsztatowej.
Wielkie repusowane festony kwiatowe na wstęgach między dużymi liśćmi akantu wskazywałyby na
powstanie tego, jednego z najokazalszych dzieł Rodego, na początek lat siedemdziesiątych XVII w. Ogólny
kształt zbliża je raczej do gdańskich dzieł z dwóch następnych dziesięcioleci. Wobec niedostępności znaków
złotniczych na pucharze problem datowania musi pozostać otwarty.
Osiem rozpoznanych pucharów z pewnością stanowi znikomą część produkcji omawianej pracowni.
W jeszcze większym stopniu dotyczy to kufli i kubków, będących - jak wolno sądzić z zachowanych oka-
zów - najbardziej rozpowszechnionym typem naczyń stołowych, wytwarzanych w XVII-wiecznych pra-
cowniach gdańskich. Udało się rozpoznać dziesięć kufli i trzynaście kubków z warsztatu Rodego. Za naj-
starszy kufel przyjdzie uznać w całości złocone naczynie o archaicznej, jak na czas powstania, i rzadkiej
w Gdańsku formie korpusu w kształcie ściętego stożka, zaopatrzonego w proste, c-kształtne ucho (kat. 9, il.
6). Gdyby nie akantowa dekoracja na ćwierćkolistej stopie i wybrzuszeniu pokrywy, skłonni bylibyśmy je
uznać za pracę z 1. połowy stulecia. Najsłabszą partią naczynia są jednak nie tyle jego masywne proporcje,
lecz pozbawiona finezji repusowana dekoracja płaszcza ze scenami: Abraham i Melchizedek oraz Ofiara
Abrahama, ta ostatnia szczególnie ulubiona w Gdańsku52.
Kolejny kufel świadczy o gdańskich poszukiwaniach najodpowiedniejszej formy dla okazałego naczy-
nia kredensowego, którego funkcja użytkowa, wobec pokaźnych rozmiarów, musiała zejść na dalszy plan.
Kufel w zbiorach Birmingham Muséums and Art Gallery (kat. 10, il. 7) jest wysmukłym, blisko trzydzie-
stocentymetrowym cylindrem na masywnej stopie, zaopatrzonym w niską pokrywę na zawiasie z powtórzo-
nym motywem akantowej wici oraz - typowe dla barokowych sreber gdańskich - trój wolutowe ucho. Na
korpusie zamiast najmodniejszych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVII w. małżowinowo-
akantowych medalionów z izolowanymi postaciami53 bodaj po raz pierwszy w Gdańsku występują dwie
50 Wiedeń, Ósterreichisches Muséum fur Angewandte Kunst (nr inw. Go 1955) - Tuchołka-Włodarska, Puchar...,
s. 185, 194, il. 14.
51 Zob. przyp. 44.
52 Por. podobny, choć bardziej wysmukły kufel Gabriela Wulffa, około 1650-1655, Kraków, Zamek Królewski na Wawelu
(nr inw. 7897) - Fischinger, Nowacki, op. cit., s. 34-37, poz. 5. Zob. przyp. 63.
53 Por. kufel o zbliżonych proporcjach, wiązany z Hansem Polmannem, ok. 1660-1670, Kraków, Zamek Królewski na Wa-
welu (nr inw. 6448) - Ibidem, s. 53-57, poz. 11.
101
6. Kufel, ok. 1660 (zwieńczenie pokrywy: Moskwa, 1767).
W handlu antykwarycznym, fot. Christie's (kat. 9)
XVIII w.50 oraz w zwieńczeniu pucharu cechu młynarzy Siegfrieda Ôrnstera z 1715 r.51 Model figurki musiał
powstać w lokalnej pracowni rzeźbiarskiej, może bursztynniczej, wyspecjalizowanej w trawestowaniu ma-
nierystycznych wzorów i układów kompozycyjnych na potrzeby złotniczej praktyki warsztatowej.
Wielkie repusowane festony kwiatowe na wstęgach między dużymi liśćmi akantu wskazywałyby na
powstanie tego, jednego z najokazalszych dzieł Rodego, na początek lat siedemdziesiątych XVII w. Ogólny
kształt zbliża je raczej do gdańskich dzieł z dwóch następnych dziesięcioleci. Wobec niedostępności znaków
złotniczych na pucharze problem datowania musi pozostać otwarty.
Osiem rozpoznanych pucharów z pewnością stanowi znikomą część produkcji omawianej pracowni.
W jeszcze większym stopniu dotyczy to kufli i kubków, będących - jak wolno sądzić z zachowanych oka-
zów - najbardziej rozpowszechnionym typem naczyń stołowych, wytwarzanych w XVII-wiecznych pra-
cowniach gdańskich. Udało się rozpoznać dziesięć kufli i trzynaście kubków z warsztatu Rodego. Za naj-
starszy kufel przyjdzie uznać w całości złocone naczynie o archaicznej, jak na czas powstania, i rzadkiej
w Gdańsku formie korpusu w kształcie ściętego stożka, zaopatrzonego w proste, c-kształtne ucho (kat. 9, il.
6). Gdyby nie akantowa dekoracja na ćwierćkolistej stopie i wybrzuszeniu pokrywy, skłonni bylibyśmy je
uznać za pracę z 1. połowy stulecia. Najsłabszą partią naczynia są jednak nie tyle jego masywne proporcje,
lecz pozbawiona finezji repusowana dekoracja płaszcza ze scenami: Abraham i Melchizedek oraz Ofiara
Abrahama, ta ostatnia szczególnie ulubiona w Gdańsku52.
Kolejny kufel świadczy o gdańskich poszukiwaniach najodpowiedniejszej formy dla okazałego naczy-
nia kredensowego, którego funkcja użytkowa, wobec pokaźnych rozmiarów, musiała zejść na dalszy plan.
Kufel w zbiorach Birmingham Muséums and Art Gallery (kat. 10, il. 7) jest wysmukłym, blisko trzydzie-
stocentymetrowym cylindrem na masywnej stopie, zaopatrzonym w niską pokrywę na zawiasie z powtórzo-
nym motywem akantowej wici oraz - typowe dla barokowych sreber gdańskich - trój wolutowe ucho. Na
korpusie zamiast najmodniejszych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVII w. małżowinowo-
akantowych medalionów z izolowanymi postaciami53 bodaj po raz pierwszy w Gdańsku występują dwie
50 Wiedeń, Ósterreichisches Muséum fur Angewandte Kunst (nr inw. Go 1955) - Tuchołka-Włodarska, Puchar...,
s. 185, 194, il. 14.
51 Zob. przyp. 44.
52 Por. podobny, choć bardziej wysmukły kufel Gabriela Wulffa, około 1650-1655, Kraków, Zamek Królewski na Wawelu
(nr inw. 7897) - Fischinger, Nowacki, op. cit., s. 34-37, poz. 5. Zob. przyp. 63.
53 Por. kufel o zbliżonych proporcjach, wiązany z Hansem Polmannem, ok. 1660-1670, Kraków, Zamek Królewski na Wa-
welu (nr inw. 6448) - Ibidem, s. 53-57, poz. 11.