DOI Artikel:
Nowacki, Dariusz: Warsztat złotnika gdańskiego Petera II Rodego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0120
1 14
DARIUSZ NOWACKI
32-33. Anioł dźwigający trumnę św. Stanisława - całość i fragment, 1669-1671. Kraków, katedra na Wawelu,
fot. Stanisław Michta (kat. 56)
centowanie szerokiego gładkiego pasa między płaszczem a stopą, kompozycyjnie należącego do tej ostat-
niej, różni omawiany dzban od XVI-wiecznych hamburskich i lubeckich „Hansekanne", w których upatry-
wano pierwowzoru dla gdańskich naczyń tego typu94. O ile w ówczesnych wyrobach gdańskich spotykamy
się z zabiegiem optycznego powiększenia stopy95, o tyle nietypowe jest tak znaczne upośledzenie wylewu
i nakrywy względem korpusu, przyjęte w późniejszych dzbanach96. Uwagę zwraca też nieproporcjonalnie
małe zakończenie gładkiego uchwytu w stosunku do jego górnej części, nieco później rozpowszechnione
w Gdańsku97.
Miarą zaniedbań w badaniach nad nowożytnym złotnictwem jest fakt ujawnienia dopiero w 1998 r.
znaków warsztatu Rodego na dziele, które powszechnie uchodzi za bodaj najbardziej znany gdański wyrób
złotniczy. Mowa o jednym z czterech okazałych srebrnych relikwiarzy sarkofagowych na pomieszczenie
szczątków patronów Rzeczypospolitej98 - trumnie św. Stanisława w katedrze na Wawelu (kat. 56, il. 31-33).
M. Woźniak, Liturgische Gefafie der protestantischen Kirchen in Kóniglich Preufien, [w:] Kościół i sztuka pobrzeia
Bałtyku - Kirche wid Kunst im Ostseeraum, Studia Borussico-Baltica Toruniensia, Historiae artium, red. M . W o ź n i a k, 3, Toruń
1998, s. 248-249.
95 Por. dzban Hieronymusa Edela, 1656, dawniej w kościele śś. Piotra i Pawła w Gdańsku - W. Drost, F. Swoboda,
Kunstdenkmaler der Stadt Danzig, V: St. Trinitatis, St. Peter wid Paul, St. Bartolomdi, St. Barbara, St. Elisabeth, HI. Geist, Engl.
Kapelle, St. Brigitten, Stuttgart 1972, il. 81.
96 Np. dzban Johanna Meinertza, 1682, Gdańsk, Muzeum Narodowe (nr inw. MNG/SD/456/MT) - Danziger Silber..., s. 73-
74, poz. 48.
97 Dzban, koniec XVII w., Warszawa, Muzeum Narodowe (nr inw. SZM 8362 MN) oraz bardzo podobny z 1707 r. w skarbcu
katedry w Oliwie, dzieło Petera III Rodego - Aurea porta..., t. II, s. 395, poz. IX 22 (oprać. B. Tuchołka-Włodarska);
Woźniak, Liturgische Gefafie..., il. 13.
98 Pozostałe to trumna św. Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej, fundacji Zygmunta III Wazy z 1626 г., po szwedzkim
rabunku zastąpiona w 1662 г., dzieło Petera von der Rennena i Hansa Paula Jungego; trumna św. Kazimierza - sprawiona do
katedry wileńskiej w 1636 r. przez Władysława IV Wazę (przetopiona 1652); relikwiarz bł. (obecnie św.) Jozafata Kuncewicza -
dar podkanclerzego litewskiego Kazimierza Lwa Sapiehy do katedry połockiej, 1645-1650 (zniszczona w Żyrowicach po 1777 r.)
- Р. К r a s n y, Relikwiarz św. Jozafata Kuncewicza w katedrze połockiej. Przyczynek do badań nad srebrnymi trumnami relikwiarz.o-
wymi w Rzeczypospolitej w XVII wieku, |w:| Studia nad sztuką renesansu i baroku, IV, red. J. L i 1 e у к o, Lublin 2000, s. 121-124.
DARIUSZ NOWACKI
32-33. Anioł dźwigający trumnę św. Stanisława - całość i fragment, 1669-1671. Kraków, katedra na Wawelu,
fot. Stanisław Michta (kat. 56)
centowanie szerokiego gładkiego pasa między płaszczem a stopą, kompozycyjnie należącego do tej ostat-
niej, różni omawiany dzban od XVI-wiecznych hamburskich i lubeckich „Hansekanne", w których upatry-
wano pierwowzoru dla gdańskich naczyń tego typu94. O ile w ówczesnych wyrobach gdańskich spotykamy
się z zabiegiem optycznego powiększenia stopy95, o tyle nietypowe jest tak znaczne upośledzenie wylewu
i nakrywy względem korpusu, przyjęte w późniejszych dzbanach96. Uwagę zwraca też nieproporcjonalnie
małe zakończenie gładkiego uchwytu w stosunku do jego górnej części, nieco później rozpowszechnione
w Gdańsku97.
Miarą zaniedbań w badaniach nad nowożytnym złotnictwem jest fakt ujawnienia dopiero w 1998 r.
znaków warsztatu Rodego na dziele, które powszechnie uchodzi za bodaj najbardziej znany gdański wyrób
złotniczy. Mowa o jednym z czterech okazałych srebrnych relikwiarzy sarkofagowych na pomieszczenie
szczątków patronów Rzeczypospolitej98 - trumnie św. Stanisława w katedrze na Wawelu (kat. 56, il. 31-33).
M. Woźniak, Liturgische Gefafie der protestantischen Kirchen in Kóniglich Preufien, [w:] Kościół i sztuka pobrzeia
Bałtyku - Kirche wid Kunst im Ostseeraum, Studia Borussico-Baltica Toruniensia, Historiae artium, red. M . W o ź n i a k, 3, Toruń
1998, s. 248-249.
95 Por. dzban Hieronymusa Edela, 1656, dawniej w kościele śś. Piotra i Pawła w Gdańsku - W. Drost, F. Swoboda,
Kunstdenkmaler der Stadt Danzig, V: St. Trinitatis, St. Peter wid Paul, St. Bartolomdi, St. Barbara, St. Elisabeth, HI. Geist, Engl.
Kapelle, St. Brigitten, Stuttgart 1972, il. 81.
96 Np. dzban Johanna Meinertza, 1682, Gdańsk, Muzeum Narodowe (nr inw. MNG/SD/456/MT) - Danziger Silber..., s. 73-
74, poz. 48.
97 Dzban, koniec XVII w., Warszawa, Muzeum Narodowe (nr inw. SZM 8362 MN) oraz bardzo podobny z 1707 r. w skarbcu
katedry w Oliwie, dzieło Petera III Rodego - Aurea porta..., t. II, s. 395, poz. IX 22 (oprać. B. Tuchołka-Włodarska);
Woźniak, Liturgische Gefafie..., il. 13.
98 Pozostałe to trumna św. Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej, fundacji Zygmunta III Wazy z 1626 г., po szwedzkim
rabunku zastąpiona w 1662 г., dzieło Petera von der Rennena i Hansa Paula Jungego; trumna św. Kazimierza - sprawiona do
katedry wileńskiej w 1636 r. przez Władysława IV Wazę (przetopiona 1652); relikwiarz bł. (obecnie św.) Jozafata Kuncewicza -
dar podkanclerzego litewskiego Kazimierza Lwa Sapiehy do katedry połockiej, 1645-1650 (zniszczona w Żyrowicach po 1777 r.)
- Р. К r a s n y, Relikwiarz św. Jozafata Kuncewicza w katedrze połockiej. Przyczynek do badań nad srebrnymi trumnami relikwiarz.o-
wymi w Rzeczypospolitej w XVII wieku, |w:| Studia nad sztuką renesansu i baroku, IV, red. J. L i 1 e у к o, Lublin 2000, s. 121-124.