DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Kolekcjonerzy i kolekcje w Gdańsku XVI - XIX wieku (do 1872 roku): "Inventarium et taxam" dzieł sztuki
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0185
KOLEKCJONERZY I KOLEKCJE W GDAŃSKU XVI XIX WIEKU 179
4. Giambattista Tiepolo (1696-1770), Święty kapucyn nawracający heretyka. Rysunek piórem, brązowy tusz, lawowanie
w tonie brązowym, 14,0 x 18,8 cm. Kolekcja J. Kabruna, nr 1486. Muzeum Narodowe w Gdańsku, fot. Muzeum
pouczają, że najczęściej dorobek kolekcjonera ulegał rozproszeniu . Do wyjątków należały całościowe legaty,
zapoczątkowujące zbiory muzealne49. Takim przykładem dla Gdańska są zbiory artystyczne Jacoba Kabruna
(szerzej będzie o tym mowa w dalszej części pracy). Zwykle po śmierci twórcy zbioru następował podział,
a w wypadku wyprzedaży aukcyjnej trwałe rozproszenie. Nie było wówczas istotne dla zbioru i jego twórcy,
że poszczególne dzieła zasiliły inne kolekcje.
Dramatyczne losy rajcy i burgrabiego królewskiego w Gdańsku, Gotthilfa Wernicka (1720-1773), jego
biblioteki, zbioru malarstwa i grafiki, są przykładem, jak utrata prestiżu przez szanowanego dotąd obywatela
unicestwia mozolnie gromadzone zbiory. Wernicke pochodził ze średnio zamożnej kupieckiej rodziny. Po
uzyskaniu w 1741 r. obywatelstwa Gdańska powoli i skutecznie, wspierany przez dwór królewski, piął się
po drabinie społecznej, osiągając szybko godność burmistrza (1754)50. Spekulacje zbożowe (dostawy dla
wojska rosyjskiego) i ogromne zadłużenie dwóch milionów guldenów spowodowały bankructwo. Majątek
wraz z biblioteką, zbiorami portretów i sztychów zlicytowano51. W kwietniu 1760 r. Wernicke, tropiony
przez wierzycieli, zbiegł z Gdańska, szukając protekcji na dworze królewskim. Gdy Rada Miasta porozu-
miała się z królem, Wernicke został wydany Radzie (1762). Odbył się proces i zapadł wyrok dożywotniego
więzienia z osadzeniem w lochach twierdzy Wisłoujście, gdzie po przeszło 10 latach Wernicke zmarł52.
Manikowska, op. cit., s. 156 i n.
49 Przykładem mogą być kolekcje artystyczne króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. T. Kossecka, Gabinet Rycin
króla Stanisława Augusta, Warszawa [1999] - tamże bibliografia tematu. Z najnowszych opracowań wymienić należy: T.F. de
R o s s e t, Galeria Aleksandra Kokulara i kilka innych kolekcji artystycznych warszawskich malarzy w pierwszej połowie XIX wieku,
„Rocznik Historii Sztuki", XXV, 2000, s. 105-142.
50 Zdrenka, Raths-und Gerichtspatriziat..., II, s. 322 i n.
51 K. Podlaszewska, Księgozbiory mieszczan gdańskich w XVIII w., „Zapiski historyczne", 35, 1970, z. 1, poz. 135.
52 E. Cieślak, Wernick Gotthilf (1720-1773), [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997,
s. 438 i n.
4. Giambattista Tiepolo (1696-1770), Święty kapucyn nawracający heretyka. Rysunek piórem, brązowy tusz, lawowanie
w tonie brązowym, 14,0 x 18,8 cm. Kolekcja J. Kabruna, nr 1486. Muzeum Narodowe w Gdańsku, fot. Muzeum
pouczają, że najczęściej dorobek kolekcjonera ulegał rozproszeniu . Do wyjątków należały całościowe legaty,
zapoczątkowujące zbiory muzealne49. Takim przykładem dla Gdańska są zbiory artystyczne Jacoba Kabruna
(szerzej będzie o tym mowa w dalszej części pracy). Zwykle po śmierci twórcy zbioru następował podział,
a w wypadku wyprzedaży aukcyjnej trwałe rozproszenie. Nie było wówczas istotne dla zbioru i jego twórcy,
że poszczególne dzieła zasiliły inne kolekcje.
Dramatyczne losy rajcy i burgrabiego królewskiego w Gdańsku, Gotthilfa Wernicka (1720-1773), jego
biblioteki, zbioru malarstwa i grafiki, są przykładem, jak utrata prestiżu przez szanowanego dotąd obywatela
unicestwia mozolnie gromadzone zbiory. Wernicke pochodził ze średnio zamożnej kupieckiej rodziny. Po
uzyskaniu w 1741 r. obywatelstwa Gdańska powoli i skutecznie, wspierany przez dwór królewski, piął się
po drabinie społecznej, osiągając szybko godność burmistrza (1754)50. Spekulacje zbożowe (dostawy dla
wojska rosyjskiego) i ogromne zadłużenie dwóch milionów guldenów spowodowały bankructwo. Majątek
wraz z biblioteką, zbiorami portretów i sztychów zlicytowano51. W kwietniu 1760 r. Wernicke, tropiony
przez wierzycieli, zbiegł z Gdańska, szukając protekcji na dworze królewskim. Gdy Rada Miasta porozu-
miała się z królem, Wernicke został wydany Radzie (1762). Odbył się proces i zapadł wyrok dożywotniego
więzienia z osadzeniem w lochach twierdzy Wisłoujście, gdzie po przeszło 10 latach Wernicke zmarł52.
Manikowska, op. cit., s. 156 i n.
49 Przykładem mogą być kolekcje artystyczne króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. T. Kossecka, Gabinet Rycin
króla Stanisława Augusta, Warszawa [1999] - tamże bibliografia tematu. Z najnowszych opracowań wymienić należy: T.F. de
R o s s e t, Galeria Aleksandra Kokulara i kilka innych kolekcji artystycznych warszawskich malarzy w pierwszej połowie XIX wieku,
„Rocznik Historii Sztuki", XXV, 2000, s. 105-142.
50 Zdrenka, Raths-und Gerichtspatriziat..., II, s. 322 i n.
51 K. Podlaszewska, Księgozbiory mieszczan gdańskich w XVIII w., „Zapiski historyczne", 35, 1970, z. 1, poz. 135.
52 E. Cieślak, Wernick Gotthilf (1720-1773), [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997,
s. 438 i n.