DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Kolekcjonerzy i kolekcje w Gdańsku XVI - XIX wieku (do 1872 roku): "Inventarium et taxam" dzieł sztuki
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0197
k()li:kcjc)nl;rzy i kolekcjh w gdańsku xvi xix wihku
191
9. Wenzel Hollar (1607-1677), Zawarcie pokoju między Hiszpanią a Niderlandami w 1648 r. Akwaforta,
22,0 x 34,0 cm. Kolekcja J. Kabruna, nr 3193. Muzeum Narodowe w Gdańsku, fot. Muzeum
mu się znajduje"131. John Muhl w eseju o rodzinnych zbiorach pisze, iż galeria zawierała obrazy o treści
biblijnej, mitologicznej, historycznej, portrety i miniatury, krajobrazy, nokturny, sceny pasterskie i myśliw-
skie, martwe natury malarzy: Backhuyzena, Berghema, Halsa, van Huysema, Brouwera, van Coninxloo,
Mompera, de Neefsa i innych. Spalenie obrazów, przeniesionych do jednego za spichlerzy podczas francus-
kiej okupacji miasta, okazało się niepowetowaną stratą dla historii kolekcjonerstwa. Wyspa Spichrzów, ostrze-
liwana 31 października i 1 listopada 1813 r. racami kongrewskimi, zamieniła się w pogorzelisko, „132 pięk-
ne magazyny przynależące do kupiectwa gdańskiego w dziesięć godzin obracając je w popiół" - raportował
francuski generał dywizji Jean Rapp132.
Podobnie jak w innych europejskich ośrodkach artystycznych, wśród gdańskich rzeźbiarzy i malarzy
byli tacy, którzy posiadali skromne zbiory sztuki. Jednym z nich był Jacob Wessel133. Uczył się u malarza
gdańskiego Johanna Benedikta Hoffmana Starszego134. Podczas odwiedzin Gdańska przez Bernoullego uczony
ten osobiście zetknął się z sędziwym wówczas artystą, znanym w mieście portrecistą i cenionym przez
współczesnych konserwatorem obrazów, zajmującym się także reklamą i handlem dziełami sztuki135. Wessel
pozostawił rękopis, mający stanowić uzupełnienie do pierwszego tomu Allgemeines Kiinstlerlexikon Johanna
Rudolfa Fuesslego136, zawierający skrótowe biogramy malarzy gdańskich: Moliera, Milwitza, Stecha, Schultza,
Kleina, Hoffmanna Starszego, Chodowieckiego, Deischa oraz rzeźbiarzy Liicka i Du Buta (Dubuta)137.
131 APG 300,R/Vv 230, k. 73, 79, 80 i n.
132 W. Z aj e w s к i, Rok 1812 i oblężenie Gdańska w 1813 г., [w:] Historia Gdańska, t. III/2, 1793-1815, pod red. E. С i e -
ślaka, Gdańsk 1993, s. 185.
133 APG 300,52/734. Pozostaje kwestią otwartą, czy malarz Wessel spokrewniony był z polską szlachtą, np. z rodem Marianny
Wesslówny, ksieni żarnowieckiej (1689), bądź warszawskich kasztelanów: Alberta (1729) i Teodora (1761). Bernoulli pisał o Wes-
slu jako znakomitym malarzu, który miał „od jednego rzutu okiem oddać podobieństwo osoby" - Bernoulli, op. cit., s. 223;
Mosingiewicz, Portret Jakuba Eggersa..., s. 39 i n; e a d e m - hasła do katalogu Aurea Porta..., t. 2, s. 226 i n, 282-284, 334.
134 U. Thieme, F Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kiinstler von der Antike bis zur Gegenwart [dalej cyt.:
Thieme-Becker], 35, Leipzig 1942, s. 436 i n.
135 Bernoulli, op. cit., s. 259-263, 312, 322.
136 Hans Rudolf Fuessli (Fussli) Młodszy, rysownik i miniaturzysta (1705-1793), opracował i wydał m.in.: Allgemeines
Kiinstler-Lexikon, oder: Kurze Nachricht von dem Leben und den Werken der Mahler, Bildhauer, Baumeister, Kupfersteher, Kunst-
giesser, Stahlschneider [...], Bd. 1, Zurich 1763, Bd. 2, Zurich 1773; pośmiertnie: H.R. Fusslius, Kritisches Verzeichniss der
bessten, nach der beruhmsten Mahlern aller Schulen vorhanden Kupferstiche, Th. l^ł, Zurich 1798-1806.
137 Bernoulli, op. cit., s. 264-267, 273-281, 295, 317.
191
9. Wenzel Hollar (1607-1677), Zawarcie pokoju między Hiszpanią a Niderlandami w 1648 r. Akwaforta,
22,0 x 34,0 cm. Kolekcja J. Kabruna, nr 3193. Muzeum Narodowe w Gdańsku, fot. Muzeum
mu się znajduje"131. John Muhl w eseju o rodzinnych zbiorach pisze, iż galeria zawierała obrazy o treści
biblijnej, mitologicznej, historycznej, portrety i miniatury, krajobrazy, nokturny, sceny pasterskie i myśliw-
skie, martwe natury malarzy: Backhuyzena, Berghema, Halsa, van Huysema, Brouwera, van Coninxloo,
Mompera, de Neefsa i innych. Spalenie obrazów, przeniesionych do jednego za spichlerzy podczas francus-
kiej okupacji miasta, okazało się niepowetowaną stratą dla historii kolekcjonerstwa. Wyspa Spichrzów, ostrze-
liwana 31 października i 1 listopada 1813 r. racami kongrewskimi, zamieniła się w pogorzelisko, „132 pięk-
ne magazyny przynależące do kupiectwa gdańskiego w dziesięć godzin obracając je w popiół" - raportował
francuski generał dywizji Jean Rapp132.
Podobnie jak w innych europejskich ośrodkach artystycznych, wśród gdańskich rzeźbiarzy i malarzy
byli tacy, którzy posiadali skromne zbiory sztuki. Jednym z nich był Jacob Wessel133. Uczył się u malarza
gdańskiego Johanna Benedikta Hoffmana Starszego134. Podczas odwiedzin Gdańska przez Bernoullego uczony
ten osobiście zetknął się z sędziwym wówczas artystą, znanym w mieście portrecistą i cenionym przez
współczesnych konserwatorem obrazów, zajmującym się także reklamą i handlem dziełami sztuki135. Wessel
pozostawił rękopis, mający stanowić uzupełnienie do pierwszego tomu Allgemeines Kiinstlerlexikon Johanna
Rudolfa Fuesslego136, zawierający skrótowe biogramy malarzy gdańskich: Moliera, Milwitza, Stecha, Schultza,
Kleina, Hoffmanna Starszego, Chodowieckiego, Deischa oraz rzeźbiarzy Liicka i Du Buta (Dubuta)137.
131 APG 300,R/Vv 230, k. 73, 79, 80 i n.
132 W. Z aj e w s к i, Rok 1812 i oblężenie Gdańska w 1813 г., [w:] Historia Gdańska, t. III/2, 1793-1815, pod red. E. С i e -
ślaka, Gdańsk 1993, s. 185.
133 APG 300,52/734. Pozostaje kwestią otwartą, czy malarz Wessel spokrewniony był z polską szlachtą, np. z rodem Marianny
Wesslówny, ksieni żarnowieckiej (1689), bądź warszawskich kasztelanów: Alberta (1729) i Teodora (1761). Bernoulli pisał o Wes-
slu jako znakomitym malarzu, który miał „od jednego rzutu okiem oddać podobieństwo osoby" - Bernoulli, op. cit., s. 223;
Mosingiewicz, Portret Jakuba Eggersa..., s. 39 i n; e a d e m - hasła do katalogu Aurea Porta..., t. 2, s. 226 i n, 282-284, 334.
134 U. Thieme, F Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kiinstler von der Antike bis zur Gegenwart [dalej cyt.:
Thieme-Becker], 35, Leipzig 1942, s. 436 i n.
135 Bernoulli, op. cit., s. 259-263, 312, 322.
136 Hans Rudolf Fuessli (Fussli) Młodszy, rysownik i miniaturzysta (1705-1793), opracował i wydał m.in.: Allgemeines
Kiinstler-Lexikon, oder: Kurze Nachricht von dem Leben und den Werken der Mahler, Bildhauer, Baumeister, Kupfersteher, Kunst-
giesser, Stahlschneider [...], Bd. 1, Zurich 1763, Bd. 2, Zurich 1773; pośmiertnie: H.R. Fusslius, Kritisches Verzeichniss der
bessten, nach der beruhmsten Mahlern aller Schulen vorhanden Kupferstiche, Th. l^ł, Zurich 1798-1806.
137 Bernoulli, op. cit., s. 264-267, 273-281, 295, 317.