DOI Artikel:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0228
MARCIN WISŁOCKI
9. Wolgast, kościół św. Piotra. Epitafium Filipa I, warsztat Wolfa Hilgera
z Freibergu, tuż po 1560 lub ok. 1569. Stan sprzed 1939 r.
Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
W fundacjach szlacheckich i mieszczańskich 2. połowy XVI w. i 1. połowy XVII w. portret pojawia
się najczęściej w epitafiach i płytach nagrobnych. Stanowi on, niezależnie od jego skonwencjonalizowania,
akt wyznania wiary chrześcijan de cruce, ukazując zazwyczaj adorację ukrzyżowanego Chrystusa (il. 11).
Fakt częstego umieszczania zbiorowego portretu całej rodziny, wraz z dziećmi obojga płci, uchodzić może
za wyraźny przejaw afirmacji tak podkreślanych przez samego Lutra cnót rodzinnych, świadcząc jednocześ-
nie o ich spełnieniu jako znaku błogosławieństwa Boga. Dowodem tego może być niezachowane epitafium
Petera Eickstedt (zm. 1551) i Margarethy Pyl (zm. 1570) z kościoła św. Jakuba w Szczecinie, wymieniane
przez Chytraeusa oraz przez Paula Friedeborna w jego Historycznym opisaniu miasta39, zwracające uwagę
współczesnych sportretowaniem szczególnie licznego potomstwa, wnuków i prawnuków. W podobnym duchu
pisał superintendent Pomorza Przedodrzańskiego, Moevius Volschovius w 1648 г., określając „Succesorum
et filiorum jucunditas" - „radość z następców i dzieci" - jako jeden z darów (Wolthat) - pochodzących od
Boga. Do tego wątku zdawało się nawiązywać epitafium Christiana Schelego (zm. 1655) ze Sławna ( 1671 )40
(il. 12), na którym przedstawienie klęczącej u stóp Ukrzyżowanego rodziny skomentowane zostało inskryp-
cją: „Sine hie bin ich und die Kinder die mit HERR gegeben hat" - „Oto ja i dzieci, które dał mi Pan"
(Iz 8, 18)41.
Jakkolwiek długotrwała popularność epitafium obrazowego wskazuje na wyraźny tradycjonalizm upodo-
bań pomorskich zleceniodawców XVI i XVII w., w programach tych dzieł zauważyć można stały wzrost
P. Friedeborn, Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern [...], Alten Stettin 1613, ks. II, s. 49 i п.;
Chytraeus, op. cit., s. 526 i п.
40 Bôttger,Die Bau- und Kunstdenkmaler des Regierungsbezirks Kôslin, Bd. I—III, Stettin 1882-1934, tutaj: Bd. I, Heft 3,
s. 115.
41 Tłumaczenie cytatów wg: Biblia Święta, to jest całe Pismo Święte, Starego i Nowego Testamentu z hebrajskiego i greckiego
na polski pilnie i wiernie przetłumaczona, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1958.
9. Wolgast, kościół św. Piotra. Epitafium Filipa I, warsztat Wolfa Hilgera
z Freibergu, tuż po 1560 lub ok. 1569. Stan sprzed 1939 r.
Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
W fundacjach szlacheckich i mieszczańskich 2. połowy XVI w. i 1. połowy XVII w. portret pojawia
się najczęściej w epitafiach i płytach nagrobnych. Stanowi on, niezależnie od jego skonwencjonalizowania,
akt wyznania wiary chrześcijan de cruce, ukazując zazwyczaj adorację ukrzyżowanego Chrystusa (il. 11).
Fakt częstego umieszczania zbiorowego portretu całej rodziny, wraz z dziećmi obojga płci, uchodzić może
za wyraźny przejaw afirmacji tak podkreślanych przez samego Lutra cnót rodzinnych, świadcząc jednocześ-
nie o ich spełnieniu jako znaku błogosławieństwa Boga. Dowodem tego może być niezachowane epitafium
Petera Eickstedt (zm. 1551) i Margarethy Pyl (zm. 1570) z kościoła św. Jakuba w Szczecinie, wymieniane
przez Chytraeusa oraz przez Paula Friedeborna w jego Historycznym opisaniu miasta39, zwracające uwagę
współczesnych sportretowaniem szczególnie licznego potomstwa, wnuków i prawnuków. W podobnym duchu
pisał superintendent Pomorza Przedodrzańskiego, Moevius Volschovius w 1648 г., określając „Succesorum
et filiorum jucunditas" - „radość z następców i dzieci" - jako jeden z darów (Wolthat) - pochodzących od
Boga. Do tego wątku zdawało się nawiązywać epitafium Christiana Schelego (zm. 1655) ze Sławna ( 1671 )40
(il. 12), na którym przedstawienie klęczącej u stóp Ukrzyżowanego rodziny skomentowane zostało inskryp-
cją: „Sine hie bin ich und die Kinder die mit HERR gegeben hat" - „Oto ja i dzieci, które dał mi Pan"
(Iz 8, 18)41.
Jakkolwiek długotrwała popularność epitafium obrazowego wskazuje na wyraźny tradycjonalizm upodo-
bań pomorskich zleceniodawców XVI i XVII w., w programach tych dzieł zauważyć można stały wzrost
P. Friedeborn, Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern [...], Alten Stettin 1613, ks. II, s. 49 i п.;
Chytraeus, op. cit., s. 526 i п.
40 Bôttger,Die Bau- und Kunstdenkmaler des Regierungsbezirks Kôslin, Bd. I—III, Stettin 1882-1934, tutaj: Bd. I, Heft 3,
s. 115.
41 Tłumaczenie cytatów wg: Biblia Święta, to jest całe Pismo Święte, Starego i Nowego Testamentu z hebrajskiego i greckiego
na polski pilnie i wiernie przetłumaczona, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1958.