DOI article:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0230
MARCIN WISŁOCKJ
12. Sławno, kościół Mariacki. Epitafium Christiana Schele 13. Stralsund, kościół św. Mikołaja. Epitafium Corta
(zm. 1655), 1671 (niezachowane). Stan sprzed 1939 r. Middelborcha (zm. 1572), ok. 1572. Stan sprzed 1939 r.
Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
pierwiastka osobistego42. Zapoczątkowany on został uniezależnianiem się wyobrażeń portretowych od teo-
logicznego programu epitafium. Tendencja ta dostrzegalna jest od 3. ćwierci XVI w. (epitafium Corta Mid-
delborcha, zm. 1572, w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie - il. 13). Z czasem przedstawiano już nie sam
akt adoracji, lecz inspirowane świecką sztuką popiersiowe wizerunki zmarłego i jego małżonki: w predelli
(epitafium Philippa Schorasa, zm. 1660, i jego żony, w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie, 1661 - il. 14;
epitafium Martina Klinckowa, zm. 1663, i jego żony, z 1676 г., w Steinhagen, okręg Ко^уофоттегп43 -
il. 15) bądź w uszakach (epitafium Margarety Liidecke, z domu Simon, zm. 1628, w kościele św. Mikołaja
w Stralsundzie, 1630 - il. 16). W wielkich farach miejskich popularność zyskał pomnik epitafijny, stanowią-
cy połączenie portretu i inskrypcji upamiętniającej, jak np. epitafium Hinricka Sverina (zm. 1602) w koście-
le św. Mikołaja w Stralsundzie (il. 17), składające się z wykonanego za życia i przeznaczonego zapewne dla
jakiegoś świeckiego wnętrza konterfektu (1591), włączonego wtórnie w edikulowe obramienie44.
Stały wzrost pierwiastka osobistego w programach epitafijnych doprowadził do upowszechnienia się
w 4. ćwierci XVII w. epitafium portretowego. Dobrym przykładem może być niezachowany monument
Daniela Stegera (zm. 1681) z kolegiaty w Kołobrzegu (il. 19), ufundowany przez jego żonę Elisabeth45.
Por.: S. Baumler, Der Mensch in seiner Frômmigkeit. Epitaph-Wandgrabmal-Stifterbild, [w:] Reichstàdte in Franken.
Wirtschaft, Gesellschaft und Kultur, hg. R.A. Muller, Bd. 2, Miinchen 1987, s. 231-243, tutaj: 237 i п.; С i e ś 1 а к, Kościól-
cmentarzem..., s. 152; M. Haupt, Epitaphien im Schleswiger Dom, [w:] Gottorf im Glanz des Barock. Kunst und Kultur am
Schleswiger Hof 1544-1713. Kataloge der Ausstellung zum 50-jàhrigen Bestehen des Schleswig-Holsteinischen Landesmuseums
auf SchloB Gottorf und zum 400. Geburtstag Herzog Friedrichs Ш, hg. H. S p i e 1 m a n n, J. D r e e s, Bd. I, Die Herzôge und ihre
Sammlungen, Schleswig 1997, s. 407^114, tutaj: s. 408.
43 Haseł ber g, op. cit., Heft 1, s. 58.
44 W i s 1 о с к i, Protestanckie epitafia... Innym przykładem podobnej praktyki może być epitafium pastora Johannesa Slekera
(zm. 1629) w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie (1635), w którym znalazł się wykonany w 1626 r. portret duchownego (ił. 18).
Haselberg, op. cit., Heft 5, s. 518, określił błędnie pastora Heinricha Bolteniusa jako twórcę malowidła.
45 В ó 11 g e r, op. cit., Bd. 1, Heft 1, s. 36; P. H i n z, Der Kolberger Dom und seine Bildwerke. Eine Wanderung durch sechs
Jahrhunderte christlicher Kunst in einer pommerschen Kirche, Stettin 1936, s. 145.
12. Sławno, kościół Mariacki. Epitafium Christiana Schele 13. Stralsund, kościół św. Mikołaja. Epitafium Corta
(zm. 1655), 1671 (niezachowane). Stan sprzed 1939 r. Middelborcha (zm. 1572), ok. 1572. Stan sprzed 1939 r.
Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
pierwiastka osobistego42. Zapoczątkowany on został uniezależnianiem się wyobrażeń portretowych od teo-
logicznego programu epitafium. Tendencja ta dostrzegalna jest od 3. ćwierci XVI w. (epitafium Corta Mid-
delborcha, zm. 1572, w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie - il. 13). Z czasem przedstawiano już nie sam
akt adoracji, lecz inspirowane świecką sztuką popiersiowe wizerunki zmarłego i jego małżonki: w predelli
(epitafium Philippa Schorasa, zm. 1660, i jego żony, w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie, 1661 - il. 14;
epitafium Martina Klinckowa, zm. 1663, i jego żony, z 1676 г., w Steinhagen, okręg Ко^уофоттегп43 -
il. 15) bądź w uszakach (epitafium Margarety Liidecke, z domu Simon, zm. 1628, w kościele św. Mikołaja
w Stralsundzie, 1630 - il. 16). W wielkich farach miejskich popularność zyskał pomnik epitafijny, stanowią-
cy połączenie portretu i inskrypcji upamiętniającej, jak np. epitafium Hinricka Sverina (zm. 1602) w koście-
le św. Mikołaja w Stralsundzie (il. 17), składające się z wykonanego za życia i przeznaczonego zapewne dla
jakiegoś świeckiego wnętrza konterfektu (1591), włączonego wtórnie w edikulowe obramienie44.
Stały wzrost pierwiastka osobistego w programach epitafijnych doprowadził do upowszechnienia się
w 4. ćwierci XVII w. epitafium portretowego. Dobrym przykładem może być niezachowany monument
Daniela Stegera (zm. 1681) z kolegiaty w Kołobrzegu (il. 19), ufundowany przez jego żonę Elisabeth45.
Por.: S. Baumler, Der Mensch in seiner Frômmigkeit. Epitaph-Wandgrabmal-Stifterbild, [w:] Reichstàdte in Franken.
Wirtschaft, Gesellschaft und Kultur, hg. R.A. Muller, Bd. 2, Miinchen 1987, s. 231-243, tutaj: 237 i п.; С i e ś 1 а к, Kościól-
cmentarzem..., s. 152; M. Haupt, Epitaphien im Schleswiger Dom, [w:] Gottorf im Glanz des Barock. Kunst und Kultur am
Schleswiger Hof 1544-1713. Kataloge der Ausstellung zum 50-jàhrigen Bestehen des Schleswig-Holsteinischen Landesmuseums
auf SchloB Gottorf und zum 400. Geburtstag Herzog Friedrichs Ш, hg. H. S p i e 1 m a n n, J. D r e e s, Bd. I, Die Herzôge und ihre
Sammlungen, Schleswig 1997, s. 407^114, tutaj: s. 408.
43 Haseł ber g, op. cit., Heft 1, s. 58.
44 W i s 1 о с к i, Protestanckie epitafia... Innym przykładem podobnej praktyki może być epitafium pastora Johannesa Slekera
(zm. 1629) w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie (1635), w którym znalazł się wykonany w 1626 r. portret duchownego (ił. 18).
Haselberg, op. cit., Heft 5, s. 518, określił błędnie pastora Heinricha Bolteniusa jako twórcę malowidła.
45 В ó 11 g e r, op. cit., Bd. 1, Heft 1, s. 36; P. H i n z, Der Kolberger Dom und seine Bildwerke. Eine Wanderung durch sechs
Jahrhunderte christlicher Kunst in einer pommerschen Kirche, Stettin 1936, s. 145.