Rocznik Historii Sztuki (27.2002)

UPAMIin'NIHNILi I GLORYFIKACJA W LWANGLLICKILJ S/ II Cl POMORZA W XVI-XVII WILKI

233

28. Srebrny ołtarz darłowski, Johannes Kôrver, Christoph 29. Srebrny ołtarz darłowski, Johannes Kôrver,

i Zacharias Lencker oraz nieznany złotnik, 1606-1616. Pole Christoph i Zacharias Lencker oraz nieznany złotnik,

środkowe ze sceną Pokłonu Trzech Króli (Johannes Kôrver, 1606-1616. Plakieta ze zwieńczenia z przedstawieniem

1606-1607). Stan sprzed 1939 r. Obecnie w Muzeum Dawida grającego na harfie, Christoph Lencker (?),

Pomorza Środkowego w Słupsku. ok. 1612. Stan sprzed 1939 r. Fot. ze zbiorów Muzeum

Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie Narodowego w Szczecinie

się na przykład w tryptyku z Krępcewa (1607 - il. 27), fundacji Caspara von Wedel72. Powtórzenie wzorca
książęcego nie mogło łączyć się ze zbyt śmiałym dążeniem do przekroczenia barier stanowych. Wszak
właśnie Gryfici zostali ukazani jako monarchowie, zaś fundator, który zapewne chciał podkreślić swe związki
z dworem książęcym, na co wskazuje inskrypcja, wymieniająca funkcje Wedela, jak również jego przymioty
i zasługi (takie jak odbudowanie kościoła po pożarze), został przedstawiony w pozie adoranta w predelli.
Scena Pokłonu Trzech Króli umieszczona została także w centrum srebrnego ołtarza darłowskiego (1606-
1616 - il. 28), wykonanego na zlecenie szczecińskiego księcia Filipa II, w zwieńczeniu zaś znalazło się
wyobrażenie Dawida grającego na harfie (il. 29)73. Wizerunek ten stanowił, z jednej strony, starotestamen-
towy typ Chrystusa, z drugiej - niewątpliwe nawiązanie do książęcej godności fundatora, jak również jego
umiłowania sztuk. Zestawienie to było typowe dla ówczesnej sztuki i literatury. Znajdujemy je m.in. w ka-
zaniach pogrzebowych. Także na Pomorzu obserwujemy liczne przykłady porównywania władców do sta-
rotestamentowych królów: Dawida, Salomona, Ezechiasza74. Duża popularność tego rodzaju zabiegów spra-

72 Dzieło malarza Martina Redtela. L e m с к e, op. cit., Bd. П, Heft 7, s. 378; Kochanowska, Wizerunki..., s. 376, 380 i п.

73 W. F i 1 i p o w i a к, A. G i e y s z t o r, Sztuka na dworze książąt Pomorza Zachodniego w XVI-XVII wieku. Katalog wystawy,
Zamek Królewski w Warszawie IX-XI 1986, Muzeum Narodowe w Szczecinie XII 1986 - III 1987, Warszawa-Szczecin 1986, nr
38, s. 53-55; A. Konarska, Srebrne plakiety Ołtarza Darłowskiego, [w:] Mecenat atystyczny książąt Pomorza Zachodniego.
Materiały z sesji Oddziału Szczecińskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki w Zamku Królewskim w Warszawie 21-22 XI 1986,
red. W. Filipowiak, B. Jarnuszkiewicz, Szczecin 1990, s. 129-140 (tam też wcześniejsza literatura).

74 Na przykład S. F u с h s, Josiae et Gustavi Adolphi Comparatio. Das ist: Angestellete Vergleichung der beyden Gottseligen
Kônige Josiae des Kônigs der Jtiden / Vnd Gustavi Adolphi, des Koniges der Schweden / Gothen / vnd Wenden [...], Alten Stettin
1633; Ch. S с h u 11 e t u s, Josias geminus Oder Vergleichung der beyden Gottseeligsten Regenten / Josiae des Kônigs Judae / Vnd
Gustavi Adolphi, Kônigs in Schweden [...], Alten Stettin 1633; zob. też.: M. W i s ł о с к i, Treści polemiczne w ewangelickiej sztuce
Pomorza XVI i XVII wieku, [w:] Sztuka i dialog wyznań w XVI i XVII wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
Wrocław, listopad 1999, Warszawa 2000, s. 145-159, tutaj: s 153. Jako przykład typowego wówczas porównania przymiotów