DOI Artikel:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0240
MARCIN WISI ОСИ
30. Łękno, ołtarz, 1588. Stan sprzed 1939 r. Obecnie w Seminarium Duchownym w Koszalinie.
Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
wiła, iż stosowano je także w odniesieniu do urzędników książęcych. Tak było w wypadku książęcego
landrata i burmistrza Greifswaldu Christopha Schwartza (zm. 1648), pochowanego w kościele św. Mikołaja
w Greifswaldzie. Kazanie, zatytułowane Funus Davidi, opatrzone zostało dodatkowo drzeworytowym wy-
obrażeniem castrum doloris, pokrytego tkaniną z herbem Gryfitów75. Identyfikację Schwartza ze starotesta-
mentowym władcą Volschovius tłumaczył w następujący sposób: „Es lasset sich auch dieselbe Historia auff
unsere sehlige Leiche wol accomodiren vnd vergleichen; Dann / ob Der Sehl. Mann wol kein Konig gewe-
sen / so ist dennoch auff seine masse ein Christlicher Regent gewesen in der Rahs-Stelle 38 Jahr gesessen"
- „można tę historię z naszym zmarłym dobrze skojarzyć i porównać, i jakkolwiek czcigodny zmarły kró-
lem nie był, to przecież na swój sposób chrześcijańską władzę sprawował przez lat 38 w radzie zasiada-
jąc"76. Dokonane w kazaniu pogrzebowym porównanie upamiętnionej osoby do postaci biblijnej nie musiało
wszakże odpowiadać ściśle programowi epitafium: monumentum wspominanego Christopha Schwartza (zm.
1648) w kościele św. Mikołaja w Greifswaldzie (il. 32) zawiera w centralnej części scenę Ecce Homo77.
Typowym dla wczesnej sztuki protestanckiej przedstawieniem, w którym osoby współczesne zostały
zobrazowane jako postacie biblijne, były sceny Ostatniej Wieczerzy. Przykładem z Pomorza może być scena
środkowa retabulum z kościoła w Łęknie (1588 - il. 30), w której pod postacią apostołów sportretowani
zostali reformatorzy i książęta78. To wyznanie wiary, ukształtowane według wzoru powstałego w Saksonii,
wywodzącego się z pracowni Cranachów (np. tryptyk z Dessau, 1565), charakterystyczne było także w in-
nych ośrodkach objętych reformacją (np. niezachowany obraz z ratusza wrocławskiego, 1537)79.
księcia do cech, jakie charakteryzowały biblijnych władców, posłużyć może Apoteoza Filipa II Szczecińskiego, dzieło pochodzą-
cego z Żagania malarza Pancratiusa Reinicke. Książę zobrazowany został u stóp Boga Ojca, po bokach którego widnieją tablice
dekalogu oraz świątynia Salomona - B. Jarnuszkiewicz, Apoteoza Filipa II Szczecińskiego, |w:] Mecenat..., s. 103-LII.
5 M. Volschovius, Funus Davidis. Das ist/ Christiche Leich-Predigt vnd Thrawr-Begdngnis bey sehligem Absterben des
weiland Wol-Ehrnvesten / Gros-Achtbaren / Hochgelahrten und Hochweisen Herm Christiani Schwartzen des Eltern / Furstlichen
Hinterbliebenen Land Rahts vnd àltisten Burgermeisters bey der Loblichen Stadt Greiffswald [...], Greiffswald 1648, k. tyt.
76 Ibidem, s. 9.
7 Por.: W i s ł о с к i, Protestanckie epitafia...
7X Bottger, op. cit., Bd. [, Heft 1, s. 6; К о с h a n о w s к a, Wizerunki..., s. 377.
' Р. О s z с z a n о w s к i, Ostatnia Wieczerza z 1537 roku - zaginiony obraz z wrocławskiego ratusza, [w:] Sztuka i dialog
wyznań..., s. 131-144.
30. Łękno, ołtarz, 1588. Stan sprzed 1939 r. Obecnie w Seminarium Duchownym w Koszalinie.
Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
wiła, iż stosowano je także w odniesieniu do urzędników książęcych. Tak było w wypadku książęcego
landrata i burmistrza Greifswaldu Christopha Schwartza (zm. 1648), pochowanego w kościele św. Mikołaja
w Greifswaldzie. Kazanie, zatytułowane Funus Davidi, opatrzone zostało dodatkowo drzeworytowym wy-
obrażeniem castrum doloris, pokrytego tkaniną z herbem Gryfitów75. Identyfikację Schwartza ze starotesta-
mentowym władcą Volschovius tłumaczył w następujący sposób: „Es lasset sich auch dieselbe Historia auff
unsere sehlige Leiche wol accomodiren vnd vergleichen; Dann / ob Der Sehl. Mann wol kein Konig gewe-
sen / so ist dennoch auff seine masse ein Christlicher Regent gewesen in der Rahs-Stelle 38 Jahr gesessen"
- „można tę historię z naszym zmarłym dobrze skojarzyć i porównać, i jakkolwiek czcigodny zmarły kró-
lem nie był, to przecież na swój sposób chrześcijańską władzę sprawował przez lat 38 w radzie zasiada-
jąc"76. Dokonane w kazaniu pogrzebowym porównanie upamiętnionej osoby do postaci biblijnej nie musiało
wszakże odpowiadać ściśle programowi epitafium: monumentum wspominanego Christopha Schwartza (zm.
1648) w kościele św. Mikołaja w Greifswaldzie (il. 32) zawiera w centralnej części scenę Ecce Homo77.
Typowym dla wczesnej sztuki protestanckiej przedstawieniem, w którym osoby współczesne zostały
zobrazowane jako postacie biblijne, były sceny Ostatniej Wieczerzy. Przykładem z Pomorza może być scena
środkowa retabulum z kościoła w Łęknie (1588 - il. 30), w której pod postacią apostołów sportretowani
zostali reformatorzy i książęta78. To wyznanie wiary, ukształtowane według wzoru powstałego w Saksonii,
wywodzącego się z pracowni Cranachów (np. tryptyk z Dessau, 1565), charakterystyczne było także w in-
nych ośrodkach objętych reformacją (np. niezachowany obraz z ratusza wrocławskiego, 1537)79.
księcia do cech, jakie charakteryzowały biblijnych władców, posłużyć może Apoteoza Filipa II Szczecińskiego, dzieło pochodzą-
cego z Żagania malarza Pancratiusa Reinicke. Książę zobrazowany został u stóp Boga Ojca, po bokach którego widnieją tablice
dekalogu oraz świątynia Salomona - B. Jarnuszkiewicz, Apoteoza Filipa II Szczecińskiego, |w:] Mecenat..., s. 103-LII.
5 M. Volschovius, Funus Davidis. Das ist/ Christiche Leich-Predigt vnd Thrawr-Begdngnis bey sehligem Absterben des
weiland Wol-Ehrnvesten / Gros-Achtbaren / Hochgelahrten und Hochweisen Herm Christiani Schwartzen des Eltern / Furstlichen
Hinterbliebenen Land Rahts vnd àltisten Burgermeisters bey der Loblichen Stadt Greiffswald [...], Greiffswald 1648, k. tyt.
76 Ibidem, s. 9.
7 Por.: W i s ł о с к i, Protestanckie epitafia...
7X Bottger, op. cit., Bd. [, Heft 1, s. 6; К о с h a n о w s к a, Wizerunki..., s. 377.
' Р. О s z с z a n о w s к i, Ostatnia Wieczerza z 1537 roku - zaginiony obraz z wrocławskiego ratusza, [w:] Sztuka i dialog
wyznań..., s. 131-144.