DOI article:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0255
UРЛMIĘTNIEN1E I GLORYFIKACJA W HWANGHLICK1HJ SZTUCE POMORZA W XVI-XVII WIHKU
249
49. Ueckermiinde, ława, 1593. Fot. Marcin Wisłocki
1653139; chrzcielnice: w Runowie Pomorskim, 1604140 oraz Kłodkowie, 1617 (il. 50)141 ; ława z Trzęsacza,
1617142). Potrzeba ta wyrażała się czasami w ufundowaniu osobnej tablicy inskrypcyjnej, jak np. z okazji
odbudowania kościoła we Włodarce koło Trzebiatowa (1599). Pewnym przejawem egalitaryzmu, spełniają-
cym zarazem postulat powszechnego kapłaństwa wiernych, są malowidła na szkle (il. 51), stanowiące wyraz
fundacji wszystkich stanów i grup społecznych, ufundowane często, jak okna w dawnym kościele św. Mi-
kołaja w Szczecinie, dzięki „Freygebigkeit der Collegiorum dieser / auch particulier milder Hertzen / in und
ausser der Stadt" - „Szczodrobliwości wspólnot, a w szczególności hojnych serc w mieście i poza mia-
stem"143. Zawierano w nich bogaty repertuar programów, obok scen biblijnych, postaci nowo- i starotesta-
mentowych i wizerunków świętych, także rodzajowe współczesne przedstawienia. Niemal zawsze towarzy-
szą im inskrypcje, określające fundatorów poszczególnych kwater, zaś w wypadku donatorów szlacheckich
także ich herby144.
Narastająca na Pomorzu przez cały XVI i XVII w. chęć uwiecznienia imienia, wizerunku, rodu i za-
chowania dla przyszłych pokoleń ich dobrej pamięci była typowa dla innych krajów zwycięskiej reformacji.
Zauważalna w większym stopniu niż w programach dzieł z sąsiednich krajów katolickich mimo swego
stanowego charakteru treści wydaje się tutaj bardziej rozpowszechniona (nazwiska mieszczan i chłopów
jako jedyny czasem element programu fundowanych przez nich sprzętów). Realizacja postulatu głoszenia
Ewangelii także przez fundację dzieła sztuki w kościele, rozumianą jako dobry chrześcijański czyn, godny
naśladowania, zawsze miała jednak wymiar ziemski. Stąd też, przynajmniej częściowo, mogła wypływać
Wykonał Jurg Meyer - H a s e 1 b e r g, op. cit., Heft 4, s. 367; O h 1 e, В a i e r, op. cit., s. 245.
140 Lemcke, op. cit., Bd. Ш, Heft 10, s. 395 i п.
141 Ibidem, Bd. IV, Heft 11, s. 41.
142 Zachowana fragmentarycznie, wtórnie zestawiona z zapieckiem ozdobionym dekoracją ornamentalną, pochodzącym z in-
nej ławy z tego samego kościoła; przechowywana obecnie w katedrze w Kamieniu Pomorskim - Lemcke, op. cit.. Bd. IV, Heft
11, s. 115.
143 Rango, op. cit., s. 79.
144 Na temat malowideł na szkle, ostatnio: M. Fliigge, Glasmalerei in Brandenburg: vom Mittelalter bis ins 20. Jh. (For-
schungen und Beitrage zur Denkmalpflege im Land Brandenburg, Bd. 1), Worms 1998; E. L e t к i e w i с z, Polskie witraże nowo-
żytne malowane emaliami, Lublin 1995.
249
49. Ueckermiinde, ława, 1593. Fot. Marcin Wisłocki
1653139; chrzcielnice: w Runowie Pomorskim, 1604140 oraz Kłodkowie, 1617 (il. 50)141 ; ława z Trzęsacza,
1617142). Potrzeba ta wyrażała się czasami w ufundowaniu osobnej tablicy inskrypcyjnej, jak np. z okazji
odbudowania kościoła we Włodarce koło Trzebiatowa (1599). Pewnym przejawem egalitaryzmu, spełniają-
cym zarazem postulat powszechnego kapłaństwa wiernych, są malowidła na szkle (il. 51), stanowiące wyraz
fundacji wszystkich stanów i grup społecznych, ufundowane często, jak okna w dawnym kościele św. Mi-
kołaja w Szczecinie, dzięki „Freygebigkeit der Collegiorum dieser / auch particulier milder Hertzen / in und
ausser der Stadt" - „Szczodrobliwości wspólnot, a w szczególności hojnych serc w mieście i poza mia-
stem"143. Zawierano w nich bogaty repertuar programów, obok scen biblijnych, postaci nowo- i starotesta-
mentowych i wizerunków świętych, także rodzajowe współczesne przedstawienia. Niemal zawsze towarzy-
szą im inskrypcje, określające fundatorów poszczególnych kwater, zaś w wypadku donatorów szlacheckich
także ich herby144.
Narastająca na Pomorzu przez cały XVI i XVII w. chęć uwiecznienia imienia, wizerunku, rodu i za-
chowania dla przyszłych pokoleń ich dobrej pamięci była typowa dla innych krajów zwycięskiej reformacji.
Zauważalna w większym stopniu niż w programach dzieł z sąsiednich krajów katolickich mimo swego
stanowego charakteru treści wydaje się tutaj bardziej rozpowszechniona (nazwiska mieszczan i chłopów
jako jedyny czasem element programu fundowanych przez nich sprzętów). Realizacja postulatu głoszenia
Ewangelii także przez fundację dzieła sztuki w kościele, rozumianą jako dobry chrześcijański czyn, godny
naśladowania, zawsze miała jednak wymiar ziemski. Stąd też, przynajmniej częściowo, mogła wypływać
Wykonał Jurg Meyer - H a s e 1 b e r g, op. cit., Heft 4, s. 367; O h 1 e, В a i e r, op. cit., s. 245.
140 Lemcke, op. cit., Bd. Ш, Heft 10, s. 395 i п.
141 Ibidem, Bd. IV, Heft 11, s. 41.
142 Zachowana fragmentarycznie, wtórnie zestawiona z zapieckiem ozdobionym dekoracją ornamentalną, pochodzącym z in-
nej ławy z tego samego kościoła; przechowywana obecnie w katedrze w Kamieniu Pomorskim - Lemcke, op. cit.. Bd. IV, Heft
11, s. 115.
143 Rango, op. cit., s. 79.
144 Na temat malowideł na szkle, ostatnio: M. Fliigge, Glasmalerei in Brandenburg: vom Mittelalter bis ins 20. Jh. (For-
schungen und Beitrage zur Denkmalpflege im Land Brandenburg, Bd. 1), Worms 1998; E. L e t к i e w i с z, Polskie witraże nowo-
żytne malowane emaliami, Lublin 1995.