DOI Artikel:
Bernatowicz, Aleksandra: Groteska a symbolika królewskiego panowania: dekoracja pokoju stołowego w łazienkowskim Białym Domu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14537#0193
GROTESKA A SYMBOLIKA KRÓLEWSKIEGO PANOWANIA
187
2. Jan Bogumił Plersch, fragment polichromii ściany wschodniej pokoju stołowego
w Białym Domu w Łazienkach Warszawskich, tempera, ok. 1777, fot. P. Jamski
lowego) w pałacu watykańskim zaprojektowane dla kardynała Bibbieny (1516)24, dekoracja Loggetty23 (1517),
sklepienie sali pałacu Baldassini26 (1517-1519) i willi Madama kardynała Giulia de Medici (1517)27 oraz -
przede wszystkim - Loggie Watykańskie (1519). Te XVI-wieczne dzieła ukształtowały nowy sposób de-
korowania wnętrz, stworzyły nieograniczone niemal pole do fantazjowania i tworzenia oryginalnych ukła-
dów ornamentalnych28. Niezależnie od ewolucji dekoracji groteskowej w XVII i XVIII stuleciu, model
24 Stufetta, czyli łazienka, znajduje się na trzecim piętrze Logiii pałacu watykańskiego w apartamencie kardynała Bernarda
Dovizi zw. Bibbieną, usytuowanym nad apartamentem papieskim. Dekoracja Stufetty powstała na zamówienie Leona X Medici
i została ukończona przez Rafaela i jego uczniów w 1516 r. (za głównego wykonawcę uważa się Giovanniego da Udine). Tym
samym stanowi (wraz z sąsiednią Loggettą - por. przyp. 25) pierwsze dzieło pracowni Rafaela, inspirowane bezpośrednio malo-
widłami odkrytymi w „grotach", czyli w Złotym Domu Nerona. Na temat Stufetty m.in.: H. M al me, La „Stufetta" del cardinal
Bibbiena e l'iconografia dei suoi affreschiprincipali, [w:] Quando gli dei si spogliano. [Katalog wystawy], Roma 1984, s. 34-50.
25 Loggetta, czyli Mała Loggia Rafaela, należy wraz ze Stufettą do aparamentu kardynała Bibbieny w pałacu watykańskim.
Ukończona w 1517 r. dekoracja o motywach groteskowych wykonana przez Rafaela i jego pracownię powstała także na zamówie-
nie Leona X Medici. Na temat Loggetty, m.in.: N. Dacos, La Loggetta du Cardinal Bibbiena. Décor à l'Antique et rôle de
Vatelier, [w:] Raffaello a Roma, Roma 1986, s. 225-236.
26 Giovanni da Udine ozdobił dekoracją o motywach groteskowych sklepienie na parterze pałacu Baldassini w latach
1517-1519.
27 Villa Madama została zaprojektowana w 1517 r. przez Rafaela dla kardynała Giulia de Medici. Sklepienie dekorowane
groteskami malowali Giovanni da Udine i Giulio Romano. Koncepcja dekoracji villa Madama zaważyła na polichromii willi Im-
periale w Pesaro (1533-1538). Przez cały wiek XVIII i pierwsze dekady XIX dekoracja inspirowanej Złotym Domem Nerona willi
Madama stanowiła jeden z najchętniej naśladowanych wzorów groteski. Na temat dekoracji villa Madama, m.in.: A. Venturi,
Pitture nella Villa Madama de Giovanni da Udine e Giulio Romano, „Archivio storico deH'arte, 1889, nr 2, s. 157-158.
28 Na temat Loggii Rafaela istnieje bardzo bogata literatura. Najważniejsze prace to, m.in.: N. D а с o s, Le logge di Raffaello.
Maestro e bottega di fronte alUantico, Roma 1977, wyd. II, Roma 1986; Ch. D e n к e r Nesselrath, La Loggia di Raffaello, [w:]
Raffaello nell'Appartamento di Giulio II e Leone X, Milano 1993, s. 39-79; B. D a v i d s o n, Raphaël's Bible. A Study ofthe Vatican
Logge, The Pensylvania State University Press, University Park, London 1985 (próba rekonstrukcji programu ideowego Loggii);
G. В e r n i n i Pezzini, S. Massari, S. Pros per i, V. Rodinô, Raphaël Invertit. Stampe da Raffaello nelle collezioni dell'In-
stituto Nationale per la grafica. [Katalog wystawy], Roma 1985 (na temat recepcji w grafice m.in. Loggii).
187
2. Jan Bogumił Plersch, fragment polichromii ściany wschodniej pokoju stołowego
w Białym Domu w Łazienkach Warszawskich, tempera, ok. 1777, fot. P. Jamski
lowego) w pałacu watykańskim zaprojektowane dla kardynała Bibbieny (1516)24, dekoracja Loggetty23 (1517),
sklepienie sali pałacu Baldassini26 (1517-1519) i willi Madama kardynała Giulia de Medici (1517)27 oraz -
przede wszystkim - Loggie Watykańskie (1519). Te XVI-wieczne dzieła ukształtowały nowy sposób de-
korowania wnętrz, stworzyły nieograniczone niemal pole do fantazjowania i tworzenia oryginalnych ukła-
dów ornamentalnych28. Niezależnie od ewolucji dekoracji groteskowej w XVII i XVIII stuleciu, model
24 Stufetta, czyli łazienka, znajduje się na trzecim piętrze Logiii pałacu watykańskiego w apartamencie kardynała Bernarda
Dovizi zw. Bibbieną, usytuowanym nad apartamentem papieskim. Dekoracja Stufetty powstała na zamówienie Leona X Medici
i została ukończona przez Rafaela i jego uczniów w 1516 r. (za głównego wykonawcę uważa się Giovanniego da Udine). Tym
samym stanowi (wraz z sąsiednią Loggettą - por. przyp. 25) pierwsze dzieło pracowni Rafaela, inspirowane bezpośrednio malo-
widłami odkrytymi w „grotach", czyli w Złotym Domu Nerona. Na temat Stufetty m.in.: H. M al me, La „Stufetta" del cardinal
Bibbiena e l'iconografia dei suoi affreschiprincipali, [w:] Quando gli dei si spogliano. [Katalog wystawy], Roma 1984, s. 34-50.
25 Loggetta, czyli Mała Loggia Rafaela, należy wraz ze Stufettą do aparamentu kardynała Bibbieny w pałacu watykańskim.
Ukończona w 1517 r. dekoracja o motywach groteskowych wykonana przez Rafaela i jego pracownię powstała także na zamówie-
nie Leona X Medici. Na temat Loggetty, m.in.: N. Dacos, La Loggetta du Cardinal Bibbiena. Décor à l'Antique et rôle de
Vatelier, [w:] Raffaello a Roma, Roma 1986, s. 225-236.
26 Giovanni da Udine ozdobił dekoracją o motywach groteskowych sklepienie na parterze pałacu Baldassini w latach
1517-1519.
27 Villa Madama została zaprojektowana w 1517 r. przez Rafaela dla kardynała Giulia de Medici. Sklepienie dekorowane
groteskami malowali Giovanni da Udine i Giulio Romano. Koncepcja dekoracji villa Madama zaważyła na polichromii willi Im-
periale w Pesaro (1533-1538). Przez cały wiek XVIII i pierwsze dekady XIX dekoracja inspirowanej Złotym Domem Nerona willi
Madama stanowiła jeden z najchętniej naśladowanych wzorów groteski. Na temat dekoracji villa Madama, m.in.: A. Venturi,
Pitture nella Villa Madama de Giovanni da Udine e Giulio Romano, „Archivio storico deH'arte, 1889, nr 2, s. 157-158.
28 Na temat Loggii Rafaela istnieje bardzo bogata literatura. Najważniejsze prace to, m.in.: N. D а с o s, Le logge di Raffaello.
Maestro e bottega di fronte alUantico, Roma 1977, wyd. II, Roma 1986; Ch. D e n к e r Nesselrath, La Loggia di Raffaello, [w:]
Raffaello nell'Appartamento di Giulio II e Leone X, Milano 1993, s. 39-79; B. D a v i d s o n, Raphaël's Bible. A Study ofthe Vatican
Logge, The Pensylvania State University Press, University Park, London 1985 (próba rekonstrukcji programu ideowego Loggii);
G. В e r n i n i Pezzini, S. Massari, S. Pros per i, V. Rodinô, Raphaël Invertit. Stampe da Raffaello nelle collezioni dell'In-
stituto Nationale per la grafica. [Katalog wystawy], Roma 1985 (na temat recepcji w grafice m.in. Loggii).