DOI Artikel:
Bernatowicz, Aleksandra: Groteska a symbolika królewskiego panowania: dekoracja pokoju stołowego w łazienkowskim Białym Domu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14537#0197
GROTESKA A SYMBOLIKA KRÓLEWSKIEGO PANOWANIA
191
4. Jan Bogumił Plersch, fragment polichromii ściany zachodniej pokoju stołowego
w Białym Domu w Łazienkach Warszawskich, tempera, ok. 1777, fot. P. Jamski
jest on znacznie bogatszy i podporządkowany innemu programowi ideowemu. O pokrewieństwie dekoracji
polskiej i włoskiej decyduje wspólnota koncepcji formalnej opartej na bardzo swobodnej trawestacji Loggii
watykańskich. Przy czym w rzymskiej willi, Piętro Rotati, główny pomysłodawca dekoracji Salone d'In-
gresso, czerpał - także w sferze ikonografii - inspiracje z Antichità di Ercolano. Z tego źródła mógł korzy-
stać też bardzo wybiórczo J. B. Plersch, komponując poszczególne motywy (np. wazy wyraźnie wzorowane
na modnych wówczas wazach etruskich).
Naczelną rolę w dziele przyswajania zarówno form antycznych, jak również wszelkich nowinek artysty-
cznych przez dwór polski odgrywali oczywiście artyści polscy przebywający we Włoszech. W owym czasie
w Rzymie mieszkali architekci Stanisław Zawadzki (1769-1776) i Wawrzyniec Gucewicz (1776-1777).
Efraim Schroeger (Szreger), przebywający na królewskim stypendium w 1767 r. wykonał m.in. ^rysun-
ków inwentaryzacyjnych Villa Albani (niezachowane), a także informował króla o zwiedzaniu ruin rzym-
skich i odrysowaniu niektórych, najbardziej interesujących ich fragmentów. Zapewne pozostawał wówczas
w bliskich kontaktach ze słynnym artystą-dekoratorem Carlo Antoninim, którego kompozycje na temat Rzymu
znalazły się w późniejszych latach w zbiorze Stanisława Augusta41, oraz z Franciszkiem Smuglewiczem,
przebywającym w Rzymie od 1763 r. Działalność tego ostatniego artysty na rzecz króla znana jest jedynie
fragmentarycznie. Wydaje się wysoce prawdopodobne, że pełnił on funkcję doradcy i informatora. Najważ-
niejszą rolę mógł tu jednak spełnić Tadeusz Kuntze, który od 1754 r. pracował dla rodziny Borghese. W roku
1772 oraz 178842 wykonywał dekoracje w Villa Taverna we Frascati, około 1773, 1778, 1779 w Palazzo na
Campio Marzio, zaś około 1780, 1784—1785 zatrudniony został przez księcia Marcantonia IV w Villa Bor-
ghese, gdzie malował owalne medaliony przedstawiające wędrownych muzyków43. W późniejszych latach
41 Lorentz, Efraim Szreger..., s. 121.
42 Z. Prószyńska, Malowidła Tadeusza Kuntzego w rzymskim kościele S. Lucia delia Tinta, „Biuletyn Historii Sztuki", LII,
1990, nr 1-2, s. 1 19-120 (teksty źródłowe dotyczące prac Kuntzego).
43 Ibidem, s. 1 19-120.
191
4. Jan Bogumił Plersch, fragment polichromii ściany zachodniej pokoju stołowego
w Białym Domu w Łazienkach Warszawskich, tempera, ok. 1777, fot. P. Jamski
jest on znacznie bogatszy i podporządkowany innemu programowi ideowemu. O pokrewieństwie dekoracji
polskiej i włoskiej decyduje wspólnota koncepcji formalnej opartej na bardzo swobodnej trawestacji Loggii
watykańskich. Przy czym w rzymskiej willi, Piętro Rotati, główny pomysłodawca dekoracji Salone d'In-
gresso, czerpał - także w sferze ikonografii - inspiracje z Antichità di Ercolano. Z tego źródła mógł korzy-
stać też bardzo wybiórczo J. B. Plersch, komponując poszczególne motywy (np. wazy wyraźnie wzorowane
na modnych wówczas wazach etruskich).
Naczelną rolę w dziele przyswajania zarówno form antycznych, jak również wszelkich nowinek artysty-
cznych przez dwór polski odgrywali oczywiście artyści polscy przebywający we Włoszech. W owym czasie
w Rzymie mieszkali architekci Stanisław Zawadzki (1769-1776) i Wawrzyniec Gucewicz (1776-1777).
Efraim Schroeger (Szreger), przebywający na królewskim stypendium w 1767 r. wykonał m.in. ^rysun-
ków inwentaryzacyjnych Villa Albani (niezachowane), a także informował króla o zwiedzaniu ruin rzym-
skich i odrysowaniu niektórych, najbardziej interesujących ich fragmentów. Zapewne pozostawał wówczas
w bliskich kontaktach ze słynnym artystą-dekoratorem Carlo Antoninim, którego kompozycje na temat Rzymu
znalazły się w późniejszych latach w zbiorze Stanisława Augusta41, oraz z Franciszkiem Smuglewiczem,
przebywającym w Rzymie od 1763 r. Działalność tego ostatniego artysty na rzecz króla znana jest jedynie
fragmentarycznie. Wydaje się wysoce prawdopodobne, że pełnił on funkcję doradcy i informatora. Najważ-
niejszą rolę mógł tu jednak spełnić Tadeusz Kuntze, który od 1754 r. pracował dla rodziny Borghese. W roku
1772 oraz 178842 wykonywał dekoracje w Villa Taverna we Frascati, około 1773, 1778, 1779 w Palazzo na
Campio Marzio, zaś około 1780, 1784—1785 zatrudniony został przez księcia Marcantonia IV w Villa Bor-
ghese, gdzie malował owalne medaliony przedstawiające wędrownych muzyków43. W późniejszych latach
41 Lorentz, Efraim Szreger..., s. 121.
42 Z. Prószyńska, Malowidła Tadeusza Kuntzego w rzymskim kościele S. Lucia delia Tinta, „Biuletyn Historii Sztuki", LII,
1990, nr 1-2, s. 1 19-120 (teksty źródłowe dotyczące prac Kuntzego).
43 Ibidem, s. 1 19-120.