DOI Artikel:
Jaworski, Piotr: Antyk w Królikarni: architektura i zbiory artystyczne
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14537#0213
ANTYK W KRÓLIKARNI. ARCHITEKTURA I ZBIORY ARTYSTYCZNE
207
3. Autor nieokreślony, Widok Królikarni od ogrodu, ok. 1830 (MNW, Muzeum w Nieborowie i Arkadii, nr inw. A. 178 MNb).
Fot. S. Sobkowicz
W 1821 r. zmarła Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa, dziesięć lat później jej mąż. W wyniku
uregulowania skomplikowanych spraw własnościowych między spadkobiercami Królikarnią przeszła na
własność księcia Michała Gedeona Radziwiłła39, trzeciego syna Michała i Heleny Radziwiłłów, byłego generała
Wojska Polskiego i wodza naczelnego powstania listopadowego, uwięzionego po kapitulacji Warszawy i do
1836 r. przetrzymywanego w Jarosławiu40. Wygnanie bardzo zmieniło osobowość generała41, a o jego inte-
resy troszczyć musiała się żona - Aleksandra ze Steckich42, właścicielka znanego założenia pałacowo-ogrodo-
wego w Szpanowie na Wołyniu43. W wyniku prac prowadzonych od 1842 r. dużym przeobrażeniom uległ
ogród w Królikarni44.
W 1849 r. posiadłość sprzedano hrabiemu Ksaweremu Pusłowskiemu45, właścicielowi wielu nierucho-
mości, m.in. w Warszawie domu z ogrodem w Alejach Ujazdowskich 16 oraz części Hotelu Europejskie-
go46. W pałacu w Królikarni Pusłowski zgromadził cenną kolekcję dzieł sztuki i bibliotekę47. Część pałacu
,y AGAD, ARN, sygn. 705, Wykaz hipoteczny majątku Królikarnią (1847).
40 Z. Zacharewicz, W. Z aj e w ski, Radziwiłł Michał Gedeon, [w:] PSB, t. XXX, s. 311.
41 Ibidem, s. 312.
42 Świadczą o tym liczne rozporządzenia księżnej dotyczące majątków należących do męża, przechowywane w AGAD, ARN
oraz w APRN.
43 Szerzej o samym założeniu: T.S. Jaroszewski, A. Rottermund, Nieznane materiały do Aleksandrii i Szpanowa.
„Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie", 12, 1968, s. 33-77.
44 Por. niżej.
45 Sobieszczański, Królikarnią... W 1871 r. Ksawery Pusłowski wraz z bratem Wandalinem otrzymał od papieża tytuł
hrabiego rzymskiego. W środowisku warszawskiej elity znany był także z działalności dobroczynnej: S. Konarski, Pusłowski
Ksawery Franciszek, [w:] PSB, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 417 i n.
46 Konarski, op. cit.
47 „Kłosy", 1879, nr 738, s. 123.
207
3. Autor nieokreślony, Widok Królikarni od ogrodu, ok. 1830 (MNW, Muzeum w Nieborowie i Arkadii, nr inw. A. 178 MNb).
Fot. S. Sobkowicz
W 1821 r. zmarła Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa, dziesięć lat później jej mąż. W wyniku
uregulowania skomplikowanych spraw własnościowych między spadkobiercami Królikarnią przeszła na
własność księcia Michała Gedeona Radziwiłła39, trzeciego syna Michała i Heleny Radziwiłłów, byłego generała
Wojska Polskiego i wodza naczelnego powstania listopadowego, uwięzionego po kapitulacji Warszawy i do
1836 r. przetrzymywanego w Jarosławiu40. Wygnanie bardzo zmieniło osobowość generała41, a o jego inte-
resy troszczyć musiała się żona - Aleksandra ze Steckich42, właścicielka znanego założenia pałacowo-ogrodo-
wego w Szpanowie na Wołyniu43. W wyniku prac prowadzonych od 1842 r. dużym przeobrażeniom uległ
ogród w Królikarni44.
W 1849 r. posiadłość sprzedano hrabiemu Ksaweremu Pusłowskiemu45, właścicielowi wielu nierucho-
mości, m.in. w Warszawie domu z ogrodem w Alejach Ujazdowskich 16 oraz części Hotelu Europejskie-
go46. W pałacu w Królikarni Pusłowski zgromadził cenną kolekcję dzieł sztuki i bibliotekę47. Część pałacu
,y AGAD, ARN, sygn. 705, Wykaz hipoteczny majątku Królikarnią (1847).
40 Z. Zacharewicz, W. Z aj e w ski, Radziwiłł Michał Gedeon, [w:] PSB, t. XXX, s. 311.
41 Ibidem, s. 312.
42 Świadczą o tym liczne rozporządzenia księżnej dotyczące majątków należących do męża, przechowywane w AGAD, ARN
oraz w APRN.
43 Szerzej o samym założeniu: T.S. Jaroszewski, A. Rottermund, Nieznane materiały do Aleksandrii i Szpanowa.
„Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie", 12, 1968, s. 33-77.
44 Por. niżej.
45 Sobieszczański, Królikarnią... W 1871 r. Ksawery Pusłowski wraz z bratem Wandalinem otrzymał od papieża tytuł
hrabiego rzymskiego. W środowisku warszawskiej elity znany był także z działalności dobroczynnej: S. Konarski, Pusłowski
Ksawery Franciszek, [w:] PSB, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 417 i n.
46 Konarski, op. cit.
47 „Kłosy", 1879, nr 738, s. 123.