DOI Artikel:
Walczak, Marek: Michał Walicki (1904 - 1966)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.16827#0143
136
MAREK WALCZAK
część Wawelu, palace Pod Baranami w Krakowie, Potockich lub Czartoryskich w Warszawie i Branickich
w Białymstoku, zamki w Wiśniczu i Piotrkowie, a także pałac biskupi w Kielcach. Miałyby one być objęte
przyspieszonym procesem odbudowy jako „najcelniejsze pomniki dawnego świeckiego budownictwa, które
z tytułu swojego architektonicznego ukształtowania i wyposażenia mogą już dzisiaj lub w niedalekiej przy-
szłości przyjąć do swych wnętrz zespoły sprzętów, tkanin, obrazów, ceramiki"105. Najważniejszym z utra-
conych symboli państwowości polskiej był dla niego zamek królewski w Warszawie, o odbudowę którego
nieustannie zabiegał106.
* * *
Działalność naukowa Michała Walickiego obejmowała liczne dziedziny, chociaż miłością jego życia
było niezmiennie malarstwo. Miał temperament „pozytywisty", zainteresowanego mozolnym wyszukiwa-
niem nowych dzieł sztuki i gromadzeniem materiałów, a nade wszystko katalogowaniem i udostępnianiem
zbiorów. W tekstach pisanych przed wojną zbudował trwały fundament do badań nad malarstwem tablico-
wym w Polsce XV w., choć zawężona perspektywa narodowa jest dziś z pewnością trudna do przyjęcia. Po
zatrudnieniu w Muzeum Narodowym zmienił pole badań, koncentrując się na malarstwie nowożytnym, ale
też na najlepiej rozumianej popularyzacji i edukacji przez sztukę. Po wojnie zainicjował i koordynował prace
nad wieloma syntezami, wyznaczając tym samym nowy poziom w polskiej nauce. Należał do wąskiego grona
wielkich humanistów, którzy potrafili pisać o sztuce porywająco, przystępnie i zrozumiale. Rozwinął własny,
łatwo rozpoznawalny styl o charakterze impresyjnym, adekwatnym do doznań estetycznych. Jako wybitny
nauczyciel akademicki i muzealnik stał się jednym z założycieli i najważniejszych autorytetów warszawskiej
szkoły historii sztuki, a jego osobowość wywarła przemożny wpływ na uczniów i przyjaciół, na czele z J. Bia-
łostockim. Dał im szerokość spojrzenia na sprawy artystyczne i imperatyw publikowania w językach obcych.
Z kart wspomnień i artykułów naukowych wyłania się człowiek bezwzględnie oddany „sztuce i historii",
a przez współpracowników powszechnie podziwiany, nie tylko ze względu na osiągnięcia naukowe. Równie
istotne były jego zdolności organizacyjne, niezwykła otwartość i emocjonalny stosunek do wykonywanego
zawodu, a w czasie wojny i w okresie stalinowskiego terroru, odwaga i stałość wyznawanych poglądów.
ABSTRACT
Michał Walicki (1904-1966) studied Art History at the Univcrsity of Warsaw (1924-1929), where he received his doctoratc for
his dissertation on the murais in the Chapcl of the Holy Trinity in the Castle of Lublin (1418). under the guidance of Prof. Zygmunt
Batowski. He worked in the Department of Polish Architecture at the Warsaw Technical University. at the Warsaw School of Fine
Arts (later the Academy of Fine Arts), at the National Muséum, and the Art History Institute of the Warsaw University. In 1933, his
earned his habilitation for his thesis on the stylistic development of panel painting in fifteenth-century Poland. During World War II.
he participated in the résistance movement; he was arrested (in 1949) and put in prison. After his releasc (in 1953). he combined work
at the Institute of History of Art at the Warsaw University and the State Institute of Art (later the Institute of Art of the Polish Academy
of Sciences). Michał Walicki's académie activities encompassed a surprisingly wide spectrum of subjects, though his particular field of
interest was painting. He nad a 'positivisf temperament, concerned with a painstaking search for new works of art and the collecting
of materiał, and above ail with cataloguing and sharing the collections. In texts written before the war he built a firm foundation for
the study of panel painting in fifteenth-century Poland, although his narrow national perspective is now certainly difficult to accept.
After his employment at the National Muséum in Warsaw, he changed his profile of research, focusing on modem painting (particu-
larly Dutch), but also on the best understood popularization and éducation through art. After the war, he initiated and coordinated the
work on a séries of synthèses, setting new standards of quality in Polish académie studies. He belonged to the narrow circle ofgreat
humanists who could write about art with passion, in a manner accessible and understandable to ail. I le developed his own. easily rec-
ognizable style, impressionistic in character, well -suited to aesthetic expériences. As an outstanding university lecturer and muséum
officiai, he became one of the founders and most important authorities of the Warsaw school of art history. and as a personality nad
a profound impact on students and friends led by Jan Białostocki. Above ail, he instilled in them a broad outlook on matters of art and
the importance of publishing in foreign languages.
(translated b\ Katarzyna Krzyżagórska-Pisarek)
M. Walicki, Dyskusje muzca/nc, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury", 1946, nr 3 -4, s. 178 179; Majewski, op. cit.. s. b0 b 1.
Ibidem, aneks 33. s. 390.
MAREK WALCZAK
część Wawelu, palace Pod Baranami w Krakowie, Potockich lub Czartoryskich w Warszawie i Branickich
w Białymstoku, zamki w Wiśniczu i Piotrkowie, a także pałac biskupi w Kielcach. Miałyby one być objęte
przyspieszonym procesem odbudowy jako „najcelniejsze pomniki dawnego świeckiego budownictwa, które
z tytułu swojego architektonicznego ukształtowania i wyposażenia mogą już dzisiaj lub w niedalekiej przy-
szłości przyjąć do swych wnętrz zespoły sprzętów, tkanin, obrazów, ceramiki"105. Najważniejszym z utra-
conych symboli państwowości polskiej był dla niego zamek królewski w Warszawie, o odbudowę którego
nieustannie zabiegał106.
* * *
Działalność naukowa Michała Walickiego obejmowała liczne dziedziny, chociaż miłością jego życia
było niezmiennie malarstwo. Miał temperament „pozytywisty", zainteresowanego mozolnym wyszukiwa-
niem nowych dzieł sztuki i gromadzeniem materiałów, a nade wszystko katalogowaniem i udostępnianiem
zbiorów. W tekstach pisanych przed wojną zbudował trwały fundament do badań nad malarstwem tablico-
wym w Polsce XV w., choć zawężona perspektywa narodowa jest dziś z pewnością trudna do przyjęcia. Po
zatrudnieniu w Muzeum Narodowym zmienił pole badań, koncentrując się na malarstwie nowożytnym, ale
też na najlepiej rozumianej popularyzacji i edukacji przez sztukę. Po wojnie zainicjował i koordynował prace
nad wieloma syntezami, wyznaczając tym samym nowy poziom w polskiej nauce. Należał do wąskiego grona
wielkich humanistów, którzy potrafili pisać o sztuce porywająco, przystępnie i zrozumiale. Rozwinął własny,
łatwo rozpoznawalny styl o charakterze impresyjnym, adekwatnym do doznań estetycznych. Jako wybitny
nauczyciel akademicki i muzealnik stał się jednym z założycieli i najważniejszych autorytetów warszawskiej
szkoły historii sztuki, a jego osobowość wywarła przemożny wpływ na uczniów i przyjaciół, na czele z J. Bia-
łostockim. Dał im szerokość spojrzenia na sprawy artystyczne i imperatyw publikowania w językach obcych.
Z kart wspomnień i artykułów naukowych wyłania się człowiek bezwzględnie oddany „sztuce i historii",
a przez współpracowników powszechnie podziwiany, nie tylko ze względu na osiągnięcia naukowe. Równie
istotne były jego zdolności organizacyjne, niezwykła otwartość i emocjonalny stosunek do wykonywanego
zawodu, a w czasie wojny i w okresie stalinowskiego terroru, odwaga i stałość wyznawanych poglądów.
ABSTRACT
Michał Walicki (1904-1966) studied Art History at the Univcrsity of Warsaw (1924-1929), where he received his doctoratc for
his dissertation on the murais in the Chapcl of the Holy Trinity in the Castle of Lublin (1418). under the guidance of Prof. Zygmunt
Batowski. He worked in the Department of Polish Architecture at the Warsaw Technical University. at the Warsaw School of Fine
Arts (later the Academy of Fine Arts), at the National Muséum, and the Art History Institute of the Warsaw University. In 1933, his
earned his habilitation for his thesis on the stylistic development of panel painting in fifteenth-century Poland. During World War II.
he participated in the résistance movement; he was arrested (in 1949) and put in prison. After his releasc (in 1953). he combined work
at the Institute of History of Art at the Warsaw University and the State Institute of Art (later the Institute of Art of the Polish Academy
of Sciences). Michał Walicki's académie activities encompassed a surprisingly wide spectrum of subjects, though his particular field of
interest was painting. He nad a 'positivisf temperament, concerned with a painstaking search for new works of art and the collecting
of materiał, and above ail with cataloguing and sharing the collections. In texts written before the war he built a firm foundation for
the study of panel painting in fifteenth-century Poland, although his narrow national perspective is now certainly difficult to accept.
After his employment at the National Muséum in Warsaw, he changed his profile of research, focusing on modem painting (particu-
larly Dutch), but also on the best understood popularization and éducation through art. After the war, he initiated and coordinated the
work on a séries of synthèses, setting new standards of quality in Polish académie studies. He belonged to the narrow circle ofgreat
humanists who could write about art with passion, in a manner accessible and understandable to ail. I le developed his own. easily rec-
ognizable style, impressionistic in character, well -suited to aesthetic expériences. As an outstanding university lecturer and muséum
officiai, he became one of the founders and most important authorities of the Warsaw school of art history. and as a personality nad
a profound impact on students and friends led by Jan Białostocki. Above ail, he instilled in them a broad outlook on matters of art and
the importance of publishing in foreign languages.
(translated b\ Katarzyna Krzyżagórska-Pisarek)
M. Walicki, Dyskusje muzca/nc, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury", 1946, nr 3 -4, s. 178 179; Majewski, op. cit.. s. b0 b 1.
Ibidem, aneks 33. s. 390.