DOI Artikel:
Dworniczak-Leśniak, Kamila: Pamie̜ć katastrofy i mit uniwersalnego je̜zyka: monumentalne wystawy fotograficzne jako narracje o człowieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34225#0061
PAMIĘC KATASTROFY ] MIT UNIWERSALNEGO JĘZYKA. MONUMENTALNE WYSTAWY...
55
6. Raphael Plalnick, bez tytułu, miejsce wykonania
fotograili według oryginałnej dokumentacji:
Eniwetok, 1944, fotografia z archiwum United States
Coast Guard, sekcja na wystawie
„The Family of Man": №cgy (Trrccs' qA
wym. odbitki na ekspozycji: 228,7 * gĘ3 cm,
sygn. 817/683. Zbiory Centre National
de PAudiovisuel, Dudelange, Luksemburg,
reprodukcja na podstawie katalogu wystawy
ogótnie mówiąc, tematyka wojenna, a sięgając głębiej,
wizja człowieczeństwa, która pozostawała z nią w ścisłym
związku. Istotność obrazów ewokujących doświadczenia
wojenne w procesie odczytywania narracji obu wystaw
potwierdza materiał iłustracyjny towarzyszący pierwszemu
tekstowi poświęconemu wystawie „Czym jest człowiek?",
opubłikowany na łamach pisma „Fotogralła"^. Zawierał
on reprodukcje kadrów z sekcji poświęconej tematowi
wojny, Dcr AD/j.scń gege?7 &Y7 AfcYrsc/RY? (Cz/ou /eA /tLjc-
cńrło cz/ow/cłou/), choć podobnie jak w projekcie Stei-
chena, stanowiły one znikomy procent zaprezentowanych
na wystawie fotograHi.
(NIE)OBECNOŚĆ OBRAZÓW
Na wystawie Steichena znalazło się kiłka „połskich
akcentów". Najbardziej widocznym z nich była centrałna
fotografia sekcji poświęconej wojnie, pochodząca z doku-
mentującego łikwidację warszawskiego getta raportu
Stroopa. Inne to trzy fotografïe Romana Vishniaca YYyko-
nane w Połsce, pochodzące ze zbioru przygotowanego
na potrzeby American Jewish Joint Distribution Comittee
w łatach 1935-1938 (umieszczono je w sekcjach С/7/№ет7,
Zgć7L77 777g oraz o/uw; ił. 7)*4. Dzisiaj może-
my powiedzieć, że ujęcia te niemał automatycznie przy-
wołują na myśł Hołokaust. Wskazują oflary, mieszczą się
w czasie „sprzed", choć intencją fotografa było wyłącznie
dokumentowanie żydowskiej społeczności^. Fotografie
dzieci niektórzy badacze uznaii za symptom - świado-
mego czy też podświadomego - zanegowania Zagłady
w narracji wystawy, prezentuje ona bowiem rzeczywistość
tak, jak gdyby pomiędzy iatami 30. a 1955 r. nic drama-
tycznego się nie wydarzyło. Jak wiadomo, ekspozycja nie
uwzgłędniała rozbudowanych podpisów, nie wskazywano
nawet, kiedy fbtografle powstały. Nawet, jeśii ubrania czy
sprzęty wskazują, że zostały wykonane przed wojną, trud-
no powiedzieć, czy właściwie je odczytywano, zwłaszcza
w Stanach Zjednoczonych, gdzie reaiia życia w Europie
und seiner denkwürdigen Ausstellung »The Family of Man« mochte auch
die Weltausstellung der Photographie lebendig erhalten" („Tę wspaniałą
myśl [o podobieństwie ludzi na całym świecie - uzup. K.L.] Edwarda
Steichena i jego pamiętnej wystawy »Rodzina człowiecza« pragnie również
zachować Ogólnoświatowa Wystawa Fotografii"); K. Pawek. D/c Sprocńe
F/?o/og?*op/??c. D/e Mo/ńor/o о//е^о» ^Myy/e//????g, [w:] Re//o??^/e//????g
u/or P/;o/ogfop/?/e см 7е/м 77?ем?о Rhy A/ r/er A7e??^c/?? Katalog wystawy,
Flamburg 1964, s. 7 (tłum. za K. Pawek, L/owo /o?og»o//?. A7e/oA? /e/
wy^/owy, [w:] idem, 5*мм'о/ом^о wyy/orroyb/og?*q/?/. ., s. 9.
B.F., Иуу/owo „Czy???у'м/ cr/ow/eL?", „Fotografia", 1965, nr 5,
s. 101-102.
'4 Podobną wymowę ma też fotograha autorstwa Margaret Bourke-
-White wykonana w Czechosłowacji w 1938 r. (sekcja /A7?g?oM.s ar/??'e.s'.s?o?;).
^ W kontekście eksterminacji Żydów fotografle Vishniaca zostaly
wyeksponowane już w 1943 r. w waszyngtońskiej Bibliotece Kongresu.
55
6. Raphael Plalnick, bez tytułu, miejsce wykonania
fotograili według oryginałnej dokumentacji:
Eniwetok, 1944, fotografia z archiwum United States
Coast Guard, sekcja na wystawie
„The Family of Man": №cgy (Trrccs' qA
wym. odbitki na ekspozycji: 228,7 * gĘ3 cm,
sygn. 817/683. Zbiory Centre National
de PAudiovisuel, Dudelange, Luksemburg,
reprodukcja na podstawie katalogu wystawy
ogótnie mówiąc, tematyka wojenna, a sięgając głębiej,
wizja człowieczeństwa, która pozostawała z nią w ścisłym
związku. Istotność obrazów ewokujących doświadczenia
wojenne w procesie odczytywania narracji obu wystaw
potwierdza materiał iłustracyjny towarzyszący pierwszemu
tekstowi poświęconemu wystawie „Czym jest człowiek?",
opubłikowany na łamach pisma „Fotogralła"^. Zawierał
on reprodukcje kadrów z sekcji poświęconej tematowi
wojny, Dcr AD/j.scń gege?7 &Y7 AfcYrsc/RY? (Cz/ou /eA /tLjc-
cńrło cz/ow/cłou/), choć podobnie jak w projekcie Stei-
chena, stanowiły one znikomy procent zaprezentowanych
na wystawie fotograHi.
(NIE)OBECNOŚĆ OBRAZÓW
Na wystawie Steichena znalazło się kiłka „połskich
akcentów". Najbardziej widocznym z nich była centrałna
fotografia sekcji poświęconej wojnie, pochodząca z doku-
mentującego łikwidację warszawskiego getta raportu
Stroopa. Inne to trzy fotografïe Romana Vishniaca YYyko-
nane w Połsce, pochodzące ze zbioru przygotowanego
na potrzeby American Jewish Joint Distribution Comittee
w łatach 1935-1938 (umieszczono je w sekcjach С/7/№ет7,
Zgć7L77 777g oraz o/uw; ił. 7)*4. Dzisiaj może-
my powiedzieć, że ujęcia te niemał automatycznie przy-
wołują na myśł Hołokaust. Wskazują oflary, mieszczą się
w czasie „sprzed", choć intencją fotografa było wyłącznie
dokumentowanie żydowskiej społeczności^. Fotografie
dzieci niektórzy badacze uznaii za symptom - świado-
mego czy też podświadomego - zanegowania Zagłady
w narracji wystawy, prezentuje ona bowiem rzeczywistość
tak, jak gdyby pomiędzy iatami 30. a 1955 r. nic drama-
tycznego się nie wydarzyło. Jak wiadomo, ekspozycja nie
uwzgłędniała rozbudowanych podpisów, nie wskazywano
nawet, kiedy fbtografle powstały. Nawet, jeśii ubrania czy
sprzęty wskazują, że zostały wykonane przed wojną, trud-
no powiedzieć, czy właściwie je odczytywano, zwłaszcza
w Stanach Zjednoczonych, gdzie reaiia życia w Europie
und seiner denkwürdigen Ausstellung »The Family of Man« mochte auch
die Weltausstellung der Photographie lebendig erhalten" („Tę wspaniałą
myśl [o podobieństwie ludzi na całym świecie - uzup. K.L.] Edwarda
Steichena i jego pamiętnej wystawy »Rodzina człowiecza« pragnie również
zachować Ogólnoświatowa Wystawa Fotografii"); K. Pawek. D/c Sprocńe
F/?o/og?*op/??c. D/e Mo/ńor/o о//е^о» ^Myy/e//????g, [w:] Re//o??^/e//????g
u/or P/;o/ogfop/?/e см 7е/м 77?ем?о Rhy A/ r/er A7e??^c/?? Katalog wystawy,
Flamburg 1964, s. 7 (tłum. za K. Pawek, L/owo /o?og»o//?. A7e/oA? /e/
wy^/owy, [w:] idem, 5*мм'о/ом^о wyy/orroyb/og?*q/?/. ., s. 9.
B.F., Иуу/owo „Czy???у'м/ cr/ow/eL?", „Fotografia", 1965, nr 5,
s. 101-102.
'4 Podobną wymowę ma też fotograha autorstwa Margaret Bourke-
-White wykonana w Czechosłowacji w 1938 r. (sekcja /A7?g?oM.s ar/??'e.s'.s?o?;).
^ W kontekście eksterminacji Żydów fotografle Vishniaca zostaly
wyeksponowane już w 1943 r. w waszyngtońskiej Bibliotece Kongresu.