DOI article:
Dobrowolski, Witold: Świa̜tynia Diany w Arkadii koło Nieborowa: Świa̜tynia̜ Natury
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.34225#0123
ŚWIĄTYNIA DIANY W ARKADII KOLO NIEBOROWA SWIĄTYNIĄ NATURY
117
23. Jan Bogumił Plersch, Ceres-Izyda, 1793, Sala Balowa Pałacu
na Wodzie. Łazienki Królewskie w Warszawie.
Fot. P. Czamecki, Muzeum Łazienki Królewskie
24. Vincenzo Cartari, /7?;og/77/, 1647, „Isis"
(za A. Goesch. ,Ęp/!eVa...,
Frankfurt am Main 1996, il. 3)
wzrost znaczenia rytuału egipskiego w ruchu masońskim^^. Naturainie Egipt od dawna miał szczegóine
miejsce w legendamych początkach masonerii. Wystarczy przytoczyć roię, jaką odegrały w ustaleniu
obrzędowości masońskiej takie osiemnastowieczne utwory iiterackie, jak czy
Jednakże to Izyda i jej misteria odgrywały zawsze pierwszopianową rolę w utwierdzaniu historycznych
i symbołicznych związków masonerii z Egiptem. To ją, wdowę po Ozyrysie, pretendenci do stopnia
mistrza w rytuaie inicjacji uznawaii za personifikację natury, matkę Uniwersum^^. Odkrycie na miejscu
domu masona Wojciecha Bogusławskiego kamienia z przedstawieniem „Ozyrysa zbożowego" świadczy
o rołi, jaką w obrzędowości warszawskich wolnomularzy odgrywały staroegipskie wierzenia, zwłaszcza
te dotyczące życia pośmiertnego*^.
120 Już J.C.R. de Saint-Non, Loyugg р/??от*е^^ме <7<? Vop/м et <7e Ó7c;7e, t. I, Paris 1781, s. 115, stwierdził. że: „le cutte dlsis
apporté d'Egypte commença à s'etablir par des Associations. dans lesquelles on le pratiquoit mysterieusement. On y recevoit des Néophites,
ou Initiés; et ces Cérémonies secrètes, peuvent à certains égards. se comparer à nos Ordres de Franc-Maçons"; De Caro, op. c;7., s. 13-15;
A. Mastroianni, ÓMgge.s-r/om wo^on/c/zc.' /Dg;7to wor/o e<7 es'oterA/no oc/ A177/ лссо/о, [w:] /o /мро c /o y/?ngc..., s. 196-207;
L. Londei, Cog//os-tro e /o „wojyoner/o eg/z/омо", [w:] Lo /мро e /o y/Zog<?..., s. 208-213. Na temat Cagliostra w Warszawie ostatnio:
M. Otorowski, Cog//o^?7*o w Rh/'jrow/e. 1/<?/?е;м/о /омум, Warszawa 2007; T. Cegielski, Dowe/r R/o/y / Аег/меТусгоо-о/сАе/м/оиое
zo/7??e7*e^owo77/o Y?077A/owoH??gM^?o, [w:] Łor/eo/r/ Airó/ews-k/e. Vowe ^w/o<7ec?wo..., s. 60—63.
'2' J. Terrasson. Ye/Aos*, Paris 1731; Cro?o /?e/7oo, Berlin 1770; E. Hornung, Doj eyo/erAcAe dgtp?e77. Dos* ge/7e/77;e P?Tje77
<7ет* ńgyp/ет* мт7<7 зе/77 ом/<7os* А/7ет7<7/от7о1, München 1999. Korzystałem z wydania włoskiego: Dg/??o е^о?ет*/со, tłum. A. Rezzi,
Torino 2008, s. ł69-ł83, zwł. s. 173; Zinkow, 777;/;o?e/7 / pon/e /7/Ó7*o..., s. 107-139; Dobrowolski, P7*og7*o777 7To7;og7*q//cz77y...,
s. 224.
122 [C.F. Kôppen, J.W.B. von Hymmen] Ст*о?о 7/epoo. 0<7ет* D/77we/AM77ge77 /77 <7ет* o/?e;7 ge/7e/777 e77 Ceje/Dc/;q/? <7ет* ogyp?Ac/7e77
Рт*/е^?е7*. Berłin 1770.
'23 O. Wirth, /.0 D7'077c-47oqo7777 e7*/e т*е7?<7м /77?e///g//7//e o s-e^ oo^ep/e^, Paris 1920, s. 142, )52; Dobrowolski, P7*og7*o777 7T0770-
g7*q//cz77y..., s. 224.
124 A. Dembska, 0<7D*vc/e 7?owego zo/;y?/:M eg7/7?o/og/cz77ego, „Przegląd Orientałistyczny", 1987, nr 3, s. 345-350; Zinkow,
/7??/?o?ep / /7ow/e p/Ó7*o..., s. 115-116, А/олотгег/о. Рт*о рм/?//со /70770. Katalog wystawy, red. T. Cegielski, Muzeum Narodowe w Warsza-
wie, 11 września 2014-11 stycznia 2015, Warszawa 2014, s. 220. poz. 293.
117
23. Jan Bogumił Plersch, Ceres-Izyda, 1793, Sala Balowa Pałacu
na Wodzie. Łazienki Królewskie w Warszawie.
Fot. P. Czamecki, Muzeum Łazienki Królewskie
24. Vincenzo Cartari, /7?;og/77/, 1647, „Isis"
(za A. Goesch. ,Ęp/!eVa...,
Frankfurt am Main 1996, il. 3)
wzrost znaczenia rytuału egipskiego w ruchu masońskim^^. Naturainie Egipt od dawna miał szczegóine
miejsce w legendamych początkach masonerii. Wystarczy przytoczyć roię, jaką odegrały w ustaleniu
obrzędowości masońskiej takie osiemnastowieczne utwory iiterackie, jak czy
Jednakże to Izyda i jej misteria odgrywały zawsze pierwszopianową rolę w utwierdzaniu historycznych
i symbołicznych związków masonerii z Egiptem. To ją, wdowę po Ozyrysie, pretendenci do stopnia
mistrza w rytuaie inicjacji uznawaii za personifikację natury, matkę Uniwersum^^. Odkrycie na miejscu
domu masona Wojciecha Bogusławskiego kamienia z przedstawieniem „Ozyrysa zbożowego" świadczy
o rołi, jaką w obrzędowości warszawskich wolnomularzy odgrywały staroegipskie wierzenia, zwłaszcza
te dotyczące życia pośmiertnego*^.
120 Już J.C.R. de Saint-Non, Loyugg р/??от*е^^ме <7<? Vop/м et <7e Ó7c;7e, t. I, Paris 1781, s. 115, stwierdził. że: „le cutte dlsis
apporté d'Egypte commença à s'etablir par des Associations. dans lesquelles on le pratiquoit mysterieusement. On y recevoit des Néophites,
ou Initiés; et ces Cérémonies secrètes, peuvent à certains égards. se comparer à nos Ordres de Franc-Maçons"; De Caro, op. c;7., s. 13-15;
A. Mastroianni, ÓMgge.s-r/om wo^on/c/zc.' /Dg;7to wor/o e<7 es'oterA/no oc/ A177/ лссо/о, [w:] /o /мро c /o y/?ngc..., s. 196-207;
L. Londei, Cog//os-tro e /o „wojyoner/o eg/z/омо", [w:] Lo /мро e /o y/Zog<?..., s. 208-213. Na temat Cagliostra w Warszawie ostatnio:
M. Otorowski, Cog//o^?7*o w Rh/'jrow/e. 1/<?/?е;м/о /омум, Warszawa 2007; T. Cegielski, Dowe/r R/o/y / Аег/меТусгоо-о/сАе/м/оиое
zo/7??e7*e^owo77/o Y?077A/owoH??gM^?o, [w:] Łor/eo/r/ Airó/ews-k/e. Vowe ^w/o<7ec?wo..., s. 60—63.
'2' J. Terrasson. Ye/Aos*, Paris 1731; Cro?o /?e/7oo, Berlin 1770; E. Hornung, Doj eyo/erAcAe dgtp?e77. Dos* ge/7e/77;e P?Tje77
<7ет* ńgyp/ет* мт7<7 зе/77 ом/<7os* А/7ет7<7/от7о1, München 1999. Korzystałem z wydania włoskiego: Dg/??o е^о?ет*/со, tłum. A. Rezzi,
Torino 2008, s. ł69-ł83, zwł. s. 173; Zinkow, 777;/;o?e/7 / pon/e /7/Ó7*o..., s. 107-139; Dobrowolski, P7*og7*o777 7To7;og7*q//cz77y...,
s. 224.
122 [C.F. Kôppen, J.W.B. von Hymmen] Ст*о?о 7/epoo. 0<7ет* D/77we/AM77ge77 /77 <7ет* o/?e;7 ge/7e/777 e77 Ceje/Dc/;q/? <7ет* ogyp?Ac/7e77
Рт*/е^?е7*. Berłin 1770.
'23 O. Wirth, /.0 D7'077c-47oqo7777 e7*/e т*е7?<7м /77?e///g//7//e o s-e^ oo^ep/e^, Paris 1920, s. 142, )52; Dobrowolski, P7*og7*o777 7T0770-
g7*q//cz77y..., s. 224.
124 A. Dembska, 0<7D*vc/e 7?owego zo/;y?/:M eg7/7?o/og/cz77ego, „Przegląd Orientałistyczny", 1987, nr 3, s. 345-350; Zinkow,
/7??/?o?ep / /7ow/e p/Ó7*o..., s. 115-116, А/олотгег/о. Рт*о рм/?//со /70770. Katalog wystawy, red. T. Cegielski, Muzeum Narodowe w Warsza-
wie, 11 września 2014-11 stycznia 2015, Warszawa 2014, s. 220. poz. 293.