DOI article:
Haake, Michał: O jednym z aspektów obrazu "Dziwny ogród" Józefa Mehoffera: mie̜dzy stworzeniem a ewolucjonizmem
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34225#0174
168
MICHAŁ HAAKE
3. Józef Mehoffer, НгсАа/л'о/ Poło/'м. 1901,
karton do polichromii, akwarela, papier naklejony
na płótno, 406 x 143 cm.
Poznań. Muzeum Narodowe
instancji granicy. Obie unoszą nasze spojrzenie przez
obraz, przypominąjąc o prymarnym odniesieniu uka-
zanego świata do tego, co //oza.w/r/towc.
Ręka kobiety sięgająca po jabłko oraz głowa tej
postaci są oddzieione przez girlandę od sukni zwią-
zanej z dołnym pasmem. Ukos ręki oraz będąca jego
przedłużeniem kiść jabłek z jednej strony, a odchy-
iona na prawo głowa z drugiej wyznaczają ramę dia
widocznej w oddaii, silnie przesłoniętej przestrze-
ni sadu. Zatem jej wyodrębnienie ściśie wiąże się
z wyciągnięciem ręki w stronę owoców. Zarazem
wiąże się z nim i to, że jednocześnie kobieta jest
przez giriandę i rozłożysty kapełusz od tej przestrzeni
oddzieiona. Wszystkie te zaieżności są poprzez spoj-
rzenie kobiety okreśione jako takie, które także i wn/c
dotyczą. Skłon głowy, wizualnie „opartej" o girlandę,
wskazuje na dalszy przebieg tej giriandy. Jest ona
przewieszona przez zgięte drzewo. Jego pień two-
rzy kiamrę z równie rozświetionym i symetrycznie
doń wygiętym pniem po prawej stronie obrazu. Oba
wydzieiają na obrazie miejsce, w którym rozpoczyna
się aleja biegnąca w głąb. Ukośne drzewo za kobie-
tą rozpoczyna też sekwencję pni. łch percepcja jest
synonimiczna z odiiczaniem, a więc doświadczeniem
upływającego, mierzalnego czasu. Ukośne drzewo jest
też tym, które oddzieia kobietę w niebieskiej sukni
od usytuowanej w głębi postaci w czerwonym kafta-
nie i białej sukni (daiej jako piastunka). Pisano już
wieiokrotnie, że syiwetka piastunki tworzy iustrzane
odbicie wzgiędem kobiety sięgającej po jabłko: jest
odchylona na iewo, ma opuszczoną rękę prawą i unie-
sioną łewą^o. Wszeiako różni się od niej wyraźnie
tym, że sięga ku pasmu girlandy. Może się okreśłić
już wyłącznie wzgłędem niego. Przy tym to pasmo
optycznie rozpoczyna się tuż nad głową piastunki,
co oznacza koiejny etap w przebiegu girland wokół
wszystkich postaci na obrazie. Piastunka jest tą, która
sytuując się u początku ałei, wprowadza sens czynu
kobiety sięgąjącej po jabłko w nowy etap, okreśłony
przez przestrzeń i czas - unaocznia konsekwencje
tamtego czynu i oddzieienia od ogrodu. Ow nowy
etap dookreśiają także gałęzie, które wysuwają się od
prawej strony ku pionowej osi obrazu, aż do głowy
3° Morawińska, 0/7. cń., s. 717 (..Postać piastunki rymuje
się z postacią żony: odwrócone względem osi w)'konują ten sam
gest, żona - z gracją wielkiej damy, piastunka z prostotą wiejskiej
dziewczyny"); Zeńczak, Jórc/ń A7eAq//cra..., s. 100 (..[...] poza
stojącej w glębi sadu dziewczyny stanowi odwrócone odbicie pozy
pani. przez co powstaje wrażenie kontynuacji i pewnego skierowanego
w głąb rytmu. zgadzającego się z rytmem drzew oraz wznoszących
się i opadających girland"); Smot ińska-Byczuk. ..Dz/ww ogrôr/"
./óze/ń M?/?q//èro. ZAro s. 40 („Usytuowanie dwóch postaci
kobiecych. stanowiących lustrzane odbicie tej samej pozy" podkreśla
..kierunek ku prawemu górnemu narożu").
MICHAŁ HAAKE
3. Józef Mehoffer, НгсАа/л'о/ Poło/'м. 1901,
karton do polichromii, akwarela, papier naklejony
na płótno, 406 x 143 cm.
Poznań. Muzeum Narodowe
instancji granicy. Obie unoszą nasze spojrzenie przez
obraz, przypominąjąc o prymarnym odniesieniu uka-
zanego świata do tego, co //oza.w/r/towc.
Ręka kobiety sięgająca po jabłko oraz głowa tej
postaci są oddzieione przez girlandę od sukni zwią-
zanej z dołnym pasmem. Ukos ręki oraz będąca jego
przedłużeniem kiść jabłek z jednej strony, a odchy-
iona na prawo głowa z drugiej wyznaczają ramę dia
widocznej w oddaii, silnie przesłoniętej przestrze-
ni sadu. Zatem jej wyodrębnienie ściśie wiąże się
z wyciągnięciem ręki w stronę owoców. Zarazem
wiąże się z nim i to, że jednocześnie kobieta jest
przez giriandę i rozłożysty kapełusz od tej przestrzeni
oddzieiona. Wszystkie te zaieżności są poprzez spoj-
rzenie kobiety okreśione jako takie, które także i wn/c
dotyczą. Skłon głowy, wizualnie „opartej" o girlandę,
wskazuje na dalszy przebieg tej giriandy. Jest ona
przewieszona przez zgięte drzewo. Jego pień two-
rzy kiamrę z równie rozświetionym i symetrycznie
doń wygiętym pniem po prawej stronie obrazu. Oba
wydzieiają na obrazie miejsce, w którym rozpoczyna
się aleja biegnąca w głąb. Ukośne drzewo za kobie-
tą rozpoczyna też sekwencję pni. łch percepcja jest
synonimiczna z odiiczaniem, a więc doświadczeniem
upływającego, mierzalnego czasu. Ukośne drzewo jest
też tym, które oddzieia kobietę w niebieskiej sukni
od usytuowanej w głębi postaci w czerwonym kafta-
nie i białej sukni (daiej jako piastunka). Pisano już
wieiokrotnie, że syiwetka piastunki tworzy iustrzane
odbicie wzgiędem kobiety sięgającej po jabłko: jest
odchylona na iewo, ma opuszczoną rękę prawą i unie-
sioną łewą^o. Wszeiako różni się od niej wyraźnie
tym, że sięga ku pasmu girlandy. Może się okreśłić
już wyłącznie wzgłędem niego. Przy tym to pasmo
optycznie rozpoczyna się tuż nad głową piastunki,
co oznacza koiejny etap w przebiegu girland wokół
wszystkich postaci na obrazie. Piastunka jest tą, która
sytuując się u początku ałei, wprowadza sens czynu
kobiety sięgąjącej po jabłko w nowy etap, okreśłony
przez przestrzeń i czas - unaocznia konsekwencje
tamtego czynu i oddzieienia od ogrodu. Ow nowy
etap dookreśiają także gałęzie, które wysuwają się od
prawej strony ku pionowej osi obrazu, aż do głowy
3° Morawińska, 0/7. cń., s. 717 (..Postać piastunki rymuje
się z postacią żony: odwrócone względem osi w)'konują ten sam
gest, żona - z gracją wielkiej damy, piastunka z prostotą wiejskiej
dziewczyny"); Zeńczak, Jórc/ń A7eAq//cra..., s. 100 (..[...] poza
stojącej w glębi sadu dziewczyny stanowi odwrócone odbicie pozy
pani. przez co powstaje wrażenie kontynuacji i pewnego skierowanego
w głąb rytmu. zgadzającego się z rytmem drzew oraz wznoszących
się i opadających girland"); Smot ińska-Byczuk. ..Dz/ww ogrôr/"
./óze/ń M?/?q//èro. ZAro s. 40 („Usytuowanie dwóch postaci
kobiecych. stanowiących lustrzane odbicie tej samej pozy" podkreśla
..kierunek ku prawemu górnemu narożu").