DOI Artikel:
Haake, Michał: O jednym z aspektów obrazu "Dziwny ogród" Józefa Mehoffera: mie̜dzy stworzeniem a ewolucjonizmem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34225#0183
O JEDNYM Z ASPEKTÓW OBRAZU DZ7WVT OGDÓD JÓZEFA MEHOFFERA...
J77
П. Ferdinand Hodien Zoczo?*on^o22g c/z/op/cc, 1894,
oiej, płótno, 50 x 28 cm. Zurych. Kunsthaus
м^гж гсгсг,
гиуг,
G7?2^W У/2-ГМ2У й'А? /лг7а7йТ?2 ,
12. Anton ii Wieriks, Cor Dco'Z/M??; /с^м о22;о?*;6м^. 7/orfM.s
//о2*;7/м^. [w:] Stephanus Luzvic, Cor Dco r/cvofMM?:
/cs'M poct/zcf ,S'o/oM?oM/,s' f/??'or?M.s' ?*cg?MS'. Antwerpia 1628, s. 135
(m.in. Abrahama Geloude, Johanna Saivera i Johanna Andreasa Pfeffeia). W Niemczech wykorzystywane
były w różnego rodzaju pubhkacjach jeszcze w 2. połowie XIX w. wraz ze wzmożeniem działa!ności
jezuitów^^. Cyk! Cor 7^м owoT?// ukazuje mistyczną drogę zbawienia człowieka: gdy Jezus zostaje
przyjęty do serca, zaczyna je oczyszczać; zrasza je własną krwią, buduje w nim swój tron, rozpala w nim
ogień miłości, by w końcu zamieszkać w sercu i zwieńczyć je koroną. Wspomniany emblemat Mr/p Cńrp-
.s/Ms FozpzMCD/ctc'F Си'/'о/т ilustruje przemianę serca człowieka w ogród kwiatowy (77o/Vzv.s //o/'/r/m)^^. Przy
czym najwyraźniejszym wskazaniem na semantykç dziecka na obrazie Mehoffera jest logika obrazowa
wyznaczająca tej postaci szczególną pozycję względem pozostałych motywów.
W kontekście powyższych obserwacji nie sposób nie wspomnieć o tradycji dawnej sztuki także
w odniesieniu do ważki. Występuje bardzo często na martwych naturach malarek i malarzy holenderskich
w wiekach XVII i XVIII. Jakkolwiek interpretacji tego motywu nie można oprzeć na emblematach, to da
się zauważyć szereg prawidłowości w jego przedstawianiu: często jako czyhającą na mniejsze owady, także
jako kontrapunkt i w położeniu antytetycznym do motyli i jaszczurek, co do których domniemywa się, że
były symbołami Zmartwychwstania, w cieniu i na mrocznym tle, którego barwa wypełnia przezroczyste
Oslo 2001, s. 131-158; ///мл^а/ео' //e/Zg/o?;^ 7evD /22 //?e A02*//; o/*Ем?*оре, /500-/<$00, ed. F. Dietz, A. Morton, L. Roggen, E. Stronks,
M. van Vaeck, Ashgate Publishing, Famham (Surrey) 2014. s. 239-241. Na temat poiskich adaptacji obszemie: R. Grześkowiak,
J. Niedźwiedź, И/у/^р, [w:] M. Mieleszko, D??2/?/e2220/y, oprac. R. Grześkowiak, J. Niedźwiedź, red. D. Chemperek, Neriton, War-
szawa 2010, s. 7-70.
54 Zob. D22.S' Go// rMgee;'g22e/e //e2*z o<7e2* Do.s* /;'e/?evo// .so2?//e И;2*2/е2? 2D2' G22o<7e Go//e.s' 2222 /222262*22 <7e.s ,We22.sc/;e22 ń*;22?2/2;L//;'c/;
<To2*ge.s7e/// (wyd. 1827, 1846, 1883) i //???;???/;'.sr/?e.s' /-^'е^^ем-А/о/?/ <7e?* A';???/^?* Go//e.s* 022/D?*ć/e22 (m.in. wyd. 1860) z rycinami Wieriksa
przerobionymi przez Johanna Sebastiana Wittmana. P.M. Daiy, G.R. Dimler, /7?e Уелм;/ Ye?*;ej, voi. 4, Toronto 2005, s. 22-23.
55 Mieleszko, 0/2. c;7., s. 194.
J77
П. Ferdinand Hodien Zoczo?*on^o22g c/z/op/cc, 1894,
oiej, płótno, 50 x 28 cm. Zurych. Kunsthaus
м^гж гсгсг,
гиуг,
G7?2^W У/2-ГМ2У й'А? /лг7а7йТ?2 ,
12. Anton ii Wieriks, Cor Dco'Z/M??; /с^м о22;о?*;6м^. 7/orfM.s
//о2*;7/м^. [w:] Stephanus Luzvic, Cor Dco r/cvofMM?:
/cs'M poct/zcf ,S'o/oM?oM/,s' f/??'or?M.s' ?*cg?MS'. Antwerpia 1628, s. 135
(m.in. Abrahama Geloude, Johanna Saivera i Johanna Andreasa Pfeffeia). W Niemczech wykorzystywane
były w różnego rodzaju pubhkacjach jeszcze w 2. połowie XIX w. wraz ze wzmożeniem działa!ności
jezuitów^^. Cyk! Cor 7^м owoT?// ukazuje mistyczną drogę zbawienia człowieka: gdy Jezus zostaje
przyjęty do serca, zaczyna je oczyszczać; zrasza je własną krwią, buduje w nim swój tron, rozpala w nim
ogień miłości, by w końcu zamieszkać w sercu i zwieńczyć je koroną. Wspomniany emblemat Mr/p Cńrp-
.s/Ms FozpzMCD/ctc'F Си'/'о/т ilustruje przemianę serca człowieka w ogród kwiatowy (77o/Vzv.s //o/'/r/m)^^. Przy
czym najwyraźniejszym wskazaniem na semantykç dziecka na obrazie Mehoffera jest logika obrazowa
wyznaczająca tej postaci szczególną pozycję względem pozostałych motywów.
W kontekście powyższych obserwacji nie sposób nie wspomnieć o tradycji dawnej sztuki także
w odniesieniu do ważki. Występuje bardzo często na martwych naturach malarek i malarzy holenderskich
w wiekach XVII i XVIII. Jakkolwiek interpretacji tego motywu nie można oprzeć na emblematach, to da
się zauważyć szereg prawidłowości w jego przedstawianiu: często jako czyhającą na mniejsze owady, także
jako kontrapunkt i w położeniu antytetycznym do motyli i jaszczurek, co do których domniemywa się, że
były symbołami Zmartwychwstania, w cieniu i na mrocznym tle, którego barwa wypełnia przezroczyste
Oslo 2001, s. 131-158; ///мл^а/ео' //e/Zg/o?;^ 7evD /22 //?e A02*//; o/*Ем?*оре, /500-/<$00, ed. F. Dietz, A. Morton, L. Roggen, E. Stronks,
M. van Vaeck, Ashgate Publishing, Famham (Surrey) 2014. s. 239-241. Na temat poiskich adaptacji obszemie: R. Grześkowiak,
J. Niedźwiedź, И/у/^р, [w:] M. Mieleszko, D??2/?/e2220/y, oprac. R. Grześkowiak, J. Niedźwiedź, red. D. Chemperek, Neriton, War-
szawa 2010, s. 7-70.
54 Zob. D22.S' Go// rMgee;'g22e/e //e2*z o<7e2* Do.s* /;'e/?evo// .so2?//e И;2*2/е2? 2D2' G22o<7e Go//e.s' 2222 /222262*22 <7e.s ,We22.sc/;e22 ń*;22?2/2;L//;'c/;
<To2*ge.s7e/// (wyd. 1827, 1846, 1883) i //???;???/;'.sr/?e.s' /-^'е^^ем-А/о/?/ <7e?* A';???/^?* Go//e.s* 022/D?*ć/e22 (m.in. wyd. 1860) z rycinami Wieriksa
przerobionymi przez Johanna Sebastiana Wittmana. P.M. Daiy, G.R. Dimler, /7?e Уелм;/ Ye?*;ej, voi. 4, Toronto 2005, s. 22-23.
55 Mieleszko, 0/2. c;7., s. 194.