DOI Artikel:
Jurkowlaniec, Grażyna: Geneza i recepcja drzeworytów na kartach tytułowych kazań Lutra o sakramentach z 1519 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0030
30
GRAŻYNA JURKOWLANIEC
l—f'-'p1 <tr-A'l'' '~-Vw Xtn£>
j*ft *Wl £ommfniÌ3CDEU9cl?arifatcfi(j in no6is:qiita tri (ntmfd effatius Gbiiftua p»
—Jév, frZf\ nobie moimua rii ad "Romanos quinto LJfłerće fcipm obtanonć rtbofhi ora
ł l adÉpbEfcoeqmiito.'UndeXtUt'uflin’.ÉrtgtereflbilfhDoimleiirtein crurept
TŹ? IliumÌE l'aera mera (I; re rii virtue et efficacia eo:fi j per qut fatua E eccidi a. 'fieno
vnue milita lancea lame nuo aperuit et continuo eriuit (anguis et aqua. y»iw>*
I Regentburg J
7. Hieronymus Dungersheim, Confutatio apologetici cuiusdafm] sacre scripture falso inscripti (Lipsk: Stöckel, 1514),
VD16: D 2947, karta tytułowa, strona verso, Ratyzbona, Staatliche Bibliothek, sygn. 999/4Theol.syst. 130,
um:nbn:de:bvb:12-bsbll069876-7
i XV w.45, ale w grafice niemieckiej miała się zadomowić dopiero po połowie XVI w. za sprawą ilustra-
cji w kolejnych wydaniach katechizmów Michaela Heldinga46. Druga wykształciła się później, tuż przed
końcem wieku XV, ale od razu zaznaczyła swoją obecność za sprawą drzeworytów. Świadectwem tego
jest rycina z ok. 1490 r. przypisywana Mistrzowi Legendy św. Meinrada (Norymberga, Stadtbibliothek;
37,2 X 27 cm47), bardzo bliska pod względem programu tej na karcie tytułowej Confutatio. W obu poni-
żej postaci Chrystusa znalazła się monstrancja, a zatem sakrament eucharystii został wyróżniony spośród
pozostałych sześciu, które ukazano poprzez sceny ich sprawowania.
45 Najsłynniejszy jest obraz Staminy w środkowej części tryptyku ufundowanego przez Bonifacia Fenera (Walencja, Museo de
Bellas Artes, nr inw. 246). Ponadto warto wspomnieć witraż w Rothenburgu (gdzie jednak rana Chrystusa ukrzyżowanego jest źródłem
tylko dwóch sakramentów: chrztu i eucharystii) oraz miniatury Tafel van den Kersten Ghelove z ok. 1404 r. (Nowy Jork, The Morgan
Library and Museum, Ms M 691, gdzie z kolei ukazano pojedyncze sakramenty z krucyfiksem w tle).
46 Na temat początków i recepcji tej formuły obszerniej: G. Jurkowlaniec, The Crucified Christ as the source of the seven
sacraments. Patterns of reception of a sixteenth-century image on both sides of the Alps and on both sides of the Atlantic Ocean,
[w:] Artistic Translations between the fourteenth and sixteenth centuries. International seminar for young researchers. Proceedings,
ed. Z. Sarnecka, A. Fedorowicz-Jackowska, Warsaw 2013, s. 187-209.
47 M. Weinberger, Die Formschnitte des Katharinenklosters zu Nürnberg. Ein Versuch über die Geschichte des frühesten
Nürnberger Holzschnittes, München 1925, s. 46, tabi. X. Podobny schemat reprezentuje miniatura w rękopisie w Brugii, Museum Onze-
-Lieve-Vrouw ter Porterie, gdzie jednak brak postaci Chrystusa; Brantley, op. eit., s. 204, il. 5, 18.
GRAŻYNA JURKOWLANIEC
l—f'-'p1 <tr-A'l'' '~-Vw Xtn£>
j*ft *Wl £ommfniÌ3CDEU9cl?arifatcfi(j in no6is:qiita tri (ntmfd effatius Gbiiftua p»
—Jév, frZf\ nobie moimua rii ad "Romanos quinto LJfłerće fcipm obtanonć rtbofhi ora
ł l adÉpbEfcoeqmiito.'UndeXtUt'uflin’.ÉrtgtereflbilfhDoimleiirtein crurept
TŹ? IliumÌE l'aera mera (I; re rii virtue et efficacia eo:fi j per qut fatua E eccidi a. 'fieno
vnue milita lancea lame nuo aperuit et continuo eriuit (anguis et aqua. y»iw>*
I Regentburg J
7. Hieronymus Dungersheim, Confutatio apologetici cuiusdafm] sacre scripture falso inscripti (Lipsk: Stöckel, 1514),
VD16: D 2947, karta tytułowa, strona verso, Ratyzbona, Staatliche Bibliothek, sygn. 999/4Theol.syst. 130,
um:nbn:de:bvb:12-bsbll069876-7
i XV w.45, ale w grafice niemieckiej miała się zadomowić dopiero po połowie XVI w. za sprawą ilustra-
cji w kolejnych wydaniach katechizmów Michaela Heldinga46. Druga wykształciła się później, tuż przed
końcem wieku XV, ale od razu zaznaczyła swoją obecność za sprawą drzeworytów. Świadectwem tego
jest rycina z ok. 1490 r. przypisywana Mistrzowi Legendy św. Meinrada (Norymberga, Stadtbibliothek;
37,2 X 27 cm47), bardzo bliska pod względem programu tej na karcie tytułowej Confutatio. W obu poni-
żej postaci Chrystusa znalazła się monstrancja, a zatem sakrament eucharystii został wyróżniony spośród
pozostałych sześciu, które ukazano poprzez sceny ich sprawowania.
45 Najsłynniejszy jest obraz Staminy w środkowej części tryptyku ufundowanego przez Bonifacia Fenera (Walencja, Museo de
Bellas Artes, nr inw. 246). Ponadto warto wspomnieć witraż w Rothenburgu (gdzie jednak rana Chrystusa ukrzyżowanego jest źródłem
tylko dwóch sakramentów: chrztu i eucharystii) oraz miniatury Tafel van den Kersten Ghelove z ok. 1404 r. (Nowy Jork, The Morgan
Library and Museum, Ms M 691, gdzie z kolei ukazano pojedyncze sakramenty z krucyfiksem w tle).
46 Na temat początków i recepcji tej formuły obszerniej: G. Jurkowlaniec, The Crucified Christ as the source of the seven
sacraments. Patterns of reception of a sixteenth-century image on both sides of the Alps and on both sides of the Atlantic Ocean,
[w:] Artistic Translations between the fourteenth and sixteenth centuries. International seminar for young researchers. Proceedings,
ed. Z. Sarnecka, A. Fedorowicz-Jackowska, Warsaw 2013, s. 187-209.
47 M. Weinberger, Die Formschnitte des Katharinenklosters zu Nürnberg. Ein Versuch über die Geschichte des frühesten
Nürnberger Holzschnittes, München 1925, s. 46, tabi. X. Podobny schemat reprezentuje miniatura w rękopisie w Brugii, Museum Onze-
-Lieve-Vrouw ter Porterie, gdzie jednak brak postaci Chrystusa; Brantley, op. eit., s. 204, il. 5, 18.