DOI Artikel:
Harasimowicz, Jan: Protestancka architektura kościelna XVI–XVIII wieku w Polsce i krajach sąsiednich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0086
86
JAN HARASIMOWICZ
25. Siedlisko (pow. Nowa Sól, woj. lubuskie), dawna ewangelicko-reformowana kaplica zamku Schónaichów
(po 1945 wykorzystywana do działalności kulturalno-oświatowej, od 2003 własność piywatna), zbudowana 1611-1618.
Widok wnętrza. Fot. A. Radke
go architekta Valentina von Säbischa68 (il. 25), nawiązała dwiema spiętrzonym nad sobą kondygnacjami
kolumnowych arkad do renesansowej architektury świeckiej - podobnie jak wspomniany uprzednio korpus
kościoła św. św. Piotra i Pawła w Kamiennej Górze. Arkady te wraz z całym systemem architektonicznej
artykulacji kaplicy pokryte jednak zostały grubą warstwą dekoracji ornamentalnej, której wzory zaczerp-
nięto z popularnych w tym czasie „ksiąg kolumn” i wzorników. W żadnej innej budowli kościelnej na
Śląsku - niezależnie od wyznania - nie mamy do czynienia z takim ornamentalnym wyrafinowaniem.
Nie są więc całkiem pozbawione podstaw przypuszczenia, że fundator kaplicy i całego zamku, Georg
von Schönaich, gorliwy wyznawca i propagator kalwinizmu, sprowadził do budowy swojej kaplicy mura-
rzy i kamieniarzy z ffeidelbergu, jednego z głównych ośrodków tego wyznania w Europie. Stwierdzona
ostatnio powtarzalność znaków kamieniarskich na zamkach w Siedlisku i ffeidelbergu69 musi być jednak
potwierdzona dodatkowymi badaniami.
68 Wiesenhütter, Der evangelische Kirchbau..., s. 12, il. 12; idem, Protestantischer Kirchenbau..., s. 37, il. 23; G. Grund-
mann, Die Lebensbilder der Herren von Schoenaich auf Schloß Carolath, „Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität
zu Breslau”, 6, 1961, s. 229-330, tu s. 233-237; idem, Der evangelische Kirchenbau..., s. 16, il. 12-15; K. Marchelek, Z badań nad
renesansową budową zamku w Siedlisku i jej tło historyczne, „Zielonogórskie Zeszyty Muzealne”, 2, 1971, s. 263-274; Harasimo-
wicz, Treści i funkcje ideowe..., s. 24n; idem. Der evangelische Kirchenbau in Schlesien..., s. 82; idem. Reformierter Kirchenbau im
frühneuzeitlichen Schlesien, [w:] Die Reformierten in Schlesien. Vom 16. Jahrhundert bis zur Altpreußischen Union von 1817 (Veröf-
fentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz. Abteilung für Abendländische Religionsgeschichte, Beiheft 106), Hrsg.
J. Bahlcke, I. Dingel, Göttingen 2016, s. 327-350, tu s. 335-340, il. 6-9.
69 Harasimowicz, Reformierter Kirchenbau..., s. 337.
JAN HARASIMOWICZ
25. Siedlisko (pow. Nowa Sól, woj. lubuskie), dawna ewangelicko-reformowana kaplica zamku Schónaichów
(po 1945 wykorzystywana do działalności kulturalno-oświatowej, od 2003 własność piywatna), zbudowana 1611-1618.
Widok wnętrza. Fot. A. Radke
go architekta Valentina von Säbischa68 (il. 25), nawiązała dwiema spiętrzonym nad sobą kondygnacjami
kolumnowych arkad do renesansowej architektury świeckiej - podobnie jak wspomniany uprzednio korpus
kościoła św. św. Piotra i Pawła w Kamiennej Górze. Arkady te wraz z całym systemem architektonicznej
artykulacji kaplicy pokryte jednak zostały grubą warstwą dekoracji ornamentalnej, której wzory zaczerp-
nięto z popularnych w tym czasie „ksiąg kolumn” i wzorników. W żadnej innej budowli kościelnej na
Śląsku - niezależnie od wyznania - nie mamy do czynienia z takim ornamentalnym wyrafinowaniem.
Nie są więc całkiem pozbawione podstaw przypuszczenia, że fundator kaplicy i całego zamku, Georg
von Schönaich, gorliwy wyznawca i propagator kalwinizmu, sprowadził do budowy swojej kaplicy mura-
rzy i kamieniarzy z ffeidelbergu, jednego z głównych ośrodków tego wyznania w Europie. Stwierdzona
ostatnio powtarzalność znaków kamieniarskich na zamkach w Siedlisku i ffeidelbergu69 musi być jednak
potwierdzona dodatkowymi badaniami.
68 Wiesenhütter, Der evangelische Kirchbau..., s. 12, il. 12; idem, Protestantischer Kirchenbau..., s. 37, il. 23; G. Grund-
mann, Die Lebensbilder der Herren von Schoenaich auf Schloß Carolath, „Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität
zu Breslau”, 6, 1961, s. 229-330, tu s. 233-237; idem, Der evangelische Kirchenbau..., s. 16, il. 12-15; K. Marchelek, Z badań nad
renesansową budową zamku w Siedlisku i jej tło historyczne, „Zielonogórskie Zeszyty Muzealne”, 2, 1971, s. 263-274; Harasimo-
wicz, Treści i funkcje ideowe..., s. 24n; idem. Der evangelische Kirchenbau in Schlesien..., s. 82; idem. Reformierter Kirchenbau im
frühneuzeitlichen Schlesien, [w:] Die Reformierten in Schlesien. Vom 16. Jahrhundert bis zur Altpreußischen Union von 1817 (Veröf-
fentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz. Abteilung für Abendländische Religionsgeschichte, Beiheft 106), Hrsg.
J. Bahlcke, I. Dingel, Göttingen 2016, s. 327-350, tu s. 335-340, il. 6-9.
69 Harasimowicz, Reformierter Kirchenbau..., s. 337.