DOI Artikel:
Seidel-Grzesinska, Agnieszka: Kościół Pokoju w Świdnicy w okresie habsburskim: wystrój i wyposażenie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0156
156
AGNIESZKA SEIDEL-GRZES IN SKA
7. Świdnica, kościół Pokoju, ambona, 1729. Fot. A. Seidel-Grzesińska
Musiało minąć następne niemal ćwierć wieku, aby świdnicka świątynia wzbogaciła się o element,
który nadał jej ostateczny kształt i bez którego trudno sobie ją dzisiaj wyobrazić. W latach 1752-1753,
już w okresie panowania pruskiego, z okazji jubileuszu 100-lecia fundacji kościoła, wykonany został obec-
ny ołtarz. Jego twórcą, podobnie jak ambony, był Gottfried August Hoffmann, z którym współpracował
cieśla nazwiskiem Grunwald133. Fundusze na ten cel pozyskano dzięki hojności Petera Pauliandera134,
świdnickiego garncarza szwedzkiego pochodzenia.
Nowy ołtarz musiał przyciągać uwagę odwiedzających świątynię gości. Jego pierwszy znany opis
pochodzi z 1785 r.: Friedrich Albert Zimmermann określił go jako „ein schoenes Gebaeude”. Niewątpli-
wie opinia ta musiała być powszechna, o czym świadczy chociażby przejęcie jego zasadniczej dyspozycji
przestrzennej w wykonanym w latach 70. XVIII w. ołtarzu ambonowym kościoła św. św. Piotra i Pawła
w pobliskich Świebodzicach. Dzięki opisowi Zimmermanna wiadomo też, że trzony kolumn ołtarza były
marmoryzowane, a ich bazy i kapitele złocone, co z pewnością - poprzez stworzenie sugestii szlachetnego
i trwałego materiału - miało podnieść rangę tego wykonanego z drewna dzieła135.
Ołtarz stanowi monumentalną strukturę architektoniczno-rzeźbiarską. Na dwustopniowym cokole stanęło
sześć korynckich kolumn wspierających pełne belkowanie. Centralnie pomiędzy nimi umieszczona została
scena Chrztu Chrystusa, do której odnosi się inskrypcja na fryzie (Łk 9,35). Aspekt trynitarny przedstawie-
nia zaakcentowany został przez obecność nad grupą gołębicy Ducha Świętego i Oka Opatrzności. Całość
wieńczy figura Baranka z chorągiewką rezurekcyjną, stojącego na księdze o siedmiu pieczęciach. W pre-
delli umieszczono scenę Ostatniej Wieczerzy. Usytuowane po północnej stronie ołtarza postacie Mojżesza
133 Kalinowski, Rzeźba barokowa..., s. 287-288.
134 Kartusz z inskrypcją fundacyjną znajduje się na tylnej ściance cokołu ołtarza.
135 Zimmermann, op. eit., s. 345.
AGNIESZKA SEIDEL-GRZES IN SKA
7. Świdnica, kościół Pokoju, ambona, 1729. Fot. A. Seidel-Grzesińska
Musiało minąć następne niemal ćwierć wieku, aby świdnicka świątynia wzbogaciła się o element,
który nadał jej ostateczny kształt i bez którego trudno sobie ją dzisiaj wyobrazić. W latach 1752-1753,
już w okresie panowania pruskiego, z okazji jubileuszu 100-lecia fundacji kościoła, wykonany został obec-
ny ołtarz. Jego twórcą, podobnie jak ambony, był Gottfried August Hoffmann, z którym współpracował
cieśla nazwiskiem Grunwald133. Fundusze na ten cel pozyskano dzięki hojności Petera Pauliandera134,
świdnickiego garncarza szwedzkiego pochodzenia.
Nowy ołtarz musiał przyciągać uwagę odwiedzających świątynię gości. Jego pierwszy znany opis
pochodzi z 1785 r.: Friedrich Albert Zimmermann określił go jako „ein schoenes Gebaeude”. Niewątpli-
wie opinia ta musiała być powszechna, o czym świadczy chociażby przejęcie jego zasadniczej dyspozycji
przestrzennej w wykonanym w latach 70. XVIII w. ołtarzu ambonowym kościoła św. św. Piotra i Pawła
w pobliskich Świebodzicach. Dzięki opisowi Zimmermanna wiadomo też, że trzony kolumn ołtarza były
marmoryzowane, a ich bazy i kapitele złocone, co z pewnością - poprzez stworzenie sugestii szlachetnego
i trwałego materiału - miało podnieść rangę tego wykonanego z drewna dzieła135.
Ołtarz stanowi monumentalną strukturę architektoniczno-rzeźbiarską. Na dwustopniowym cokole stanęło
sześć korynckich kolumn wspierających pełne belkowanie. Centralnie pomiędzy nimi umieszczona została
scena Chrztu Chrystusa, do której odnosi się inskrypcja na fryzie (Łk 9,35). Aspekt trynitarny przedstawie-
nia zaakcentowany został przez obecność nad grupą gołębicy Ducha Świętego i Oka Opatrzności. Całość
wieńczy figura Baranka z chorągiewką rezurekcyjną, stojącego na księdze o siedmiu pieczęciach. W pre-
delli umieszczono scenę Ostatniej Wieczerzy. Usytuowane po północnej stronie ołtarza postacie Mojżesza
133 Kalinowski, Rzeźba barokowa..., s. 287-288.
134 Kartusz z inskrypcją fundacyjną znajduje się na tylnej ściance cokołu ołtarza.
135 Zimmermann, op. eit., s. 345.