DOI Artikel:
Seidel-Grzesinska, Agnieszka: Kościół Pokoju w Świdnicy w okresie habsburskim: wystrój i wyposażenie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0161
161
KOŚCIÓŁ POKOJU W ŚWIDNICY W OKRESIE HABSBURSKIM. WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE
11. Świdnica, kościół Pokoju, godło pastora S. Ebersbacha, pierwotnie dekoracja małych organów, 1695. Fot. R. Wojtowicz
(il. 10 i 11). Wszystkie płyty podczas układania posadzki zostały przycięte do jednolitego wymiaru, co
doprowadziło do uszkodzeń inskrypcji i elementów dekoracyjnych.
Zachowane nagrobki kamienne mają w przeważającej mierze charakter inskrypcyjny. Mieszczą się
zatem w najpopularniejszym w tym okresie nurcie, który pojawił się na Śląsku w początkach XVII w.,
a rozwinął po zakończeniu wojny trzydziestoletniej158. Zasadniczo jednak formy płyt są zróżnicowane
i wydaje się w nich przeważać dążenie do indywidualizacji artystycznej wypowiedzi, chociaż należy
ponownie zwrócić uwagę, że przedmiotem analizy jest zapewne stosunkowo mały fragment zbioru powsta-
łego na przestrzeni stulecia.
Cenne uzupełnienie kamiennych pomników sepulkralnych stanowią „pomniki z papieru” - kazania
pogrzebowe licznie wygłaszane i oddawane do druku przez świdnickich pastorów. Oba rodzaje pomników
służyć miały upowszechnianiu ars moriendi i czcić pamięć zmarłego. Ponadto kazania przynosiły niewąt-
pliwie rozgłos wygłaszającemu je duchownemu, dla którego często była to jedyna możliwość publikacji
swego dorobku literackiego159. Analogie pomiędzy siedemnastowiecznymi nagrobkami a kazaniami są
często dostrzegalne już w samych tytułach tych ostatnich, chociaż w przypadku świdnickich druków
pogrzebowych przypadek ten zachodzi stosunkowo rzadko. W kontekście znanych współcześnie nagrob-
ków szczególnie godne uwagi jest jedno z kazań M. Hofmanna, zatytułowane Pyramis Oder Gottseliger
158 J. Harasimowicz, Śląskie nagrobki i epitafia wieku reformacji jako „teksty kultury”, „Biuletyn Historii Sztuki”, 56, 1994,
nr 3, s. 249, 255.
159 Od końca XVI w. upowszechnił się zwyczaj wydawania kazań pogrzebowych drukiem. Szczegółowo na temat kazań pogrze-
bowych m in.: R. Kazmair, Denkmale von Papier erbauet, [w:] Leichenpredigten als Quelle historischer Wissenschaften, Hrsg. R. Lenz,
Wien 1975, passim (tam też starsza literatura); W. Zeller, Leichenpredigt und Erbauungsliteratur, [w:] ibidem, passim (tam też starsza
literatura); R. Lenz, Gedruckte Leichenpredigten (1550-1750), [w:] ibidem, s. 36-51; J. Harasimowicz, Ewangelicki rytuał..., s. 86-87;
idem, Śląskie nagrobki i epitafia..., s. 241-259. Oprócz homilii druki te zawierały z reguły życiorys zmarłego, a niekiedy wierszowane
epitafia. Kazania zwykle drukowane były na koszt rodziny zmarłego (por. J. Recko, W kręgu poezji nagrobkowej polskiego baroku.
Zielona Góra 1994, s. 70-88). Liczne publikacje tego typu znane są również ze środowiska świdnickich protestantów. Wybrana biblio-
grafia pastorów świdnickich została zestawiona w: Seidel-Grzesińska, Kościół Pokoju..., część: Noty biograficzne pastorów.
KOŚCIÓŁ POKOJU W ŚWIDNICY W OKRESIE HABSBURSKIM. WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE
11. Świdnica, kościół Pokoju, godło pastora S. Ebersbacha, pierwotnie dekoracja małych organów, 1695. Fot. R. Wojtowicz
(il. 10 i 11). Wszystkie płyty podczas układania posadzki zostały przycięte do jednolitego wymiaru, co
doprowadziło do uszkodzeń inskrypcji i elementów dekoracyjnych.
Zachowane nagrobki kamienne mają w przeważającej mierze charakter inskrypcyjny. Mieszczą się
zatem w najpopularniejszym w tym okresie nurcie, który pojawił się na Śląsku w początkach XVII w.,
a rozwinął po zakończeniu wojny trzydziestoletniej158. Zasadniczo jednak formy płyt są zróżnicowane
i wydaje się w nich przeważać dążenie do indywidualizacji artystycznej wypowiedzi, chociaż należy
ponownie zwrócić uwagę, że przedmiotem analizy jest zapewne stosunkowo mały fragment zbioru powsta-
łego na przestrzeni stulecia.
Cenne uzupełnienie kamiennych pomników sepulkralnych stanowią „pomniki z papieru” - kazania
pogrzebowe licznie wygłaszane i oddawane do druku przez świdnickich pastorów. Oba rodzaje pomników
służyć miały upowszechnianiu ars moriendi i czcić pamięć zmarłego. Ponadto kazania przynosiły niewąt-
pliwie rozgłos wygłaszającemu je duchownemu, dla którego często była to jedyna możliwość publikacji
swego dorobku literackiego159. Analogie pomiędzy siedemnastowiecznymi nagrobkami a kazaniami są
często dostrzegalne już w samych tytułach tych ostatnich, chociaż w przypadku świdnickich druków
pogrzebowych przypadek ten zachodzi stosunkowo rzadko. W kontekście znanych współcześnie nagrob-
ków szczególnie godne uwagi jest jedno z kazań M. Hofmanna, zatytułowane Pyramis Oder Gottseliger
158 J. Harasimowicz, Śląskie nagrobki i epitafia wieku reformacji jako „teksty kultury”, „Biuletyn Historii Sztuki”, 56, 1994,
nr 3, s. 249, 255.
159 Od końca XVI w. upowszechnił się zwyczaj wydawania kazań pogrzebowych drukiem. Szczegółowo na temat kazań pogrze-
bowych m in.: R. Kazmair, Denkmale von Papier erbauet, [w:] Leichenpredigten als Quelle historischer Wissenschaften, Hrsg. R. Lenz,
Wien 1975, passim (tam też starsza literatura); W. Zeller, Leichenpredigt und Erbauungsliteratur, [w:] ibidem, passim (tam też starsza
literatura); R. Lenz, Gedruckte Leichenpredigten (1550-1750), [w:] ibidem, s. 36-51; J. Harasimowicz, Ewangelicki rytuał..., s. 86-87;
idem, Śląskie nagrobki i epitafia..., s. 241-259. Oprócz homilii druki te zawierały z reguły życiorys zmarłego, a niekiedy wierszowane
epitafia. Kazania zwykle drukowane były na koszt rodziny zmarłego (por. J. Recko, W kręgu poezji nagrobkowej polskiego baroku.
Zielona Góra 1994, s. 70-88). Liczne publikacje tego typu znane są również ze środowiska świdnickich protestantów. Wybrana biblio-
grafia pastorów świdnickich została zestawiona w: Seidel-Grzesińska, Kościół Pokoju..., część: Noty biograficzne pastorów.