DOI Artikel:
Czernek, Przemysław: Protestancka architektura sakralna na Śląsku Cieszyńskim w XX i XXI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0201
PROTESTANCKA ARCHITEKTURA SAKRALNA NA SLĄSKU CIESZYŃSKIM W XX I XXI WIEKU
201
10. Chór w kaplicy nowego cmentarza ewangelickiego w Bielsku. Fot. P. Czernek
W okna absydy wprawione są witraże projektu Leopolda Forstnera44. Zestawienie obok siebie witraży
i niedekorowanych kwater okiennych umożliwia dostęp naturalnego światła. Kompozycje pasyjne w oknach
prezbiterium są obrazami otwarcia45, ułatwiającymi wiernym kontakt z transcendentnym światem niebios46.
Nad wejściem głównym znajduje się okazały chór muzyczny z organami, których skrzydła flankują duże
okno doświetlające kolebkowe sklepienie. Światło zdaje się wskazywać ostatnią drogę zmarłego, prowa-
dzącą do życia po śmierci. Emporę chóru muzycznego oraz belki sklepienia podtrzymują ozdobne filary,
których kapitele złożone są z potrójnych kapiteli jońskich (il. 10). To wyjątkowe nawarstwienie ozdobnych
zwieńczeń nawiązuje do ważnej dla tematyki pasyjnej liczby trzy47.
Geometryzacja oraz nawiązania do klasycyzmu w dziele Hansa Mayra są zapowiedzią następnego
okresu w protestanckiej architekturze sakralnej na Śląsku Cieszyńskim.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
Po podziale w 1920 r. Śląska wchodzącego dotąd w skład monarchii austro-węgierskiej między Polskę
i Czechosłowację i ustanowieniu granicy na rzece Olzie sytuacja Kościoła ewangelicko-augsburskiego
na Śląsku Cieszyńskim uległa nieznacznemu pogorszeniu. W odrodzonej Rzeczpospolitej region ten stał
się po raz kolejny w swojej historii regionem peryferyjnym, a jego wyjątkowa pozycja gospodarcza oraz
zróżnicowana struktura narodowościowa wyzwalała liczne konflikty na tle narodowym i wyznaniowym.
W II Rzeczpospolitej regulacje prawne dotyczące Kościoła ewangelicko-augsburskiego nastąpiły dopiero
44 Leopold Forstner (ur. 1878 w Bad Leonfelden - zm. 1936 w Stockerau), studiował w 1902-1903 w monachijskiej Akademii
Sztuk Pięknych (w pracowni prof. Ludwiga Hertericha). Zasłynął jako twórca licznych mozaik o tematyce sakralnej. Witraże stanowiły
zaledwie ułamek jego bogatego dorobku artystycznego. Autor mozaiki ołtarzowej w wiedeńskim kościele szpitalnym Steinhof (proj. Otto
Wagner). Zob. http://www. leopoldforstner.at/ (dostęp: 28.03.2017).
45 O znaczeniu „bram otwarcia” zob. M. Eliade, Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, tłum. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1993,
s. 57.
46 Szerzej o treściach ideowych i alegorycznych wnętrza kaplicy zob. Janoszek, Między secesją a modernizmem..., s. 94.
47 Zob. D. Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 2001, s. 44.
201
10. Chór w kaplicy nowego cmentarza ewangelickiego w Bielsku. Fot. P. Czernek
W okna absydy wprawione są witraże projektu Leopolda Forstnera44. Zestawienie obok siebie witraży
i niedekorowanych kwater okiennych umożliwia dostęp naturalnego światła. Kompozycje pasyjne w oknach
prezbiterium są obrazami otwarcia45, ułatwiającymi wiernym kontakt z transcendentnym światem niebios46.
Nad wejściem głównym znajduje się okazały chór muzyczny z organami, których skrzydła flankują duże
okno doświetlające kolebkowe sklepienie. Światło zdaje się wskazywać ostatnią drogę zmarłego, prowa-
dzącą do życia po śmierci. Emporę chóru muzycznego oraz belki sklepienia podtrzymują ozdobne filary,
których kapitele złożone są z potrójnych kapiteli jońskich (il. 10). To wyjątkowe nawarstwienie ozdobnych
zwieńczeń nawiązuje do ważnej dla tematyki pasyjnej liczby trzy47.
Geometryzacja oraz nawiązania do klasycyzmu w dziele Hansa Mayra są zapowiedzią następnego
okresu w protestanckiej architekturze sakralnej na Śląsku Cieszyńskim.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
Po podziale w 1920 r. Śląska wchodzącego dotąd w skład monarchii austro-węgierskiej między Polskę
i Czechosłowację i ustanowieniu granicy na rzece Olzie sytuacja Kościoła ewangelicko-augsburskiego
na Śląsku Cieszyńskim uległa nieznacznemu pogorszeniu. W odrodzonej Rzeczpospolitej region ten stał
się po raz kolejny w swojej historii regionem peryferyjnym, a jego wyjątkowa pozycja gospodarcza oraz
zróżnicowana struktura narodowościowa wyzwalała liczne konflikty na tle narodowym i wyznaniowym.
W II Rzeczpospolitej regulacje prawne dotyczące Kościoła ewangelicko-augsburskiego nastąpiły dopiero
44 Leopold Forstner (ur. 1878 w Bad Leonfelden - zm. 1936 w Stockerau), studiował w 1902-1903 w monachijskiej Akademii
Sztuk Pięknych (w pracowni prof. Ludwiga Hertericha). Zasłynął jako twórca licznych mozaik o tematyce sakralnej. Witraże stanowiły
zaledwie ułamek jego bogatego dorobku artystycznego. Autor mozaiki ołtarzowej w wiedeńskim kościele szpitalnym Steinhof (proj. Otto
Wagner). Zob. http://www. leopoldforstner.at/ (dostęp: 28.03.2017).
45 O znaczeniu „bram otwarcia” zob. M. Eliade, Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, tłum. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1993,
s. 57.
46 Szerzej o treściach ideowych i alegorycznych wnętrza kaplicy zob. Janoszek, Między secesją a modernizmem..., s. 94.
47 Zob. D. Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 2001, s. 44.