DOI Artikel:
Czernek, Przemysław: Protestancka architektura sakralna na Śląsku Cieszyńskim w XX i XXI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0202
202
PRZEMYSŁAW CZERNEK
11. Kapliczka cmentarna w Godziszowie, poświęcona w 1926. Fot. P. Czernek
w 1936 r. Dla wyznawców protestantyzmu szczególnie krzywdzące były stale powielane przez środo-
wiska prawicowe oskarżenia o sympatie proniemieckie48. Marginalizacja, która dotknęła ewangelików
narodowości polskiej na Śląsku Cieszyńskim, była szczególnie bolesna w kontekście patriotycznego zaan-
gażowania licznych przedstawicieli miejscowego duchowieństwa i działaczy społecznych w odzyskanie
niepodległości przez Polskę49. Niekorzystna sytuacja spowodowała w społeczności wyznawców Kościoła
ewangelicko-augsburskiego wzmożenie działań na rzecz rozwoju zarówno duchowego, jak i materialnego
swojej mniejszości50.
Śląsk Cieszyński szczęśliwe uniknął podczas pierwszego konfliktu światowego większych zniszczeń
w zakresie infrastruktury. Doskonale zorganizowana społeczność luteranów przystąpiła energicznie do
budowy nowych kaplic i kościołów. W latach 20. i 30. XX w. na terenie diecezji cieszyńskiej wzniesiono
kilka okazałych kaplic cmentarnych. Ich skala zdecydowanie wykraczała poza ówczesne potrzeby wiernych.
Jedną z pierwszych kaplic zbudowanych w okresie niepodległości była niewielka kapliczka w Godzi-
szowie, poświęcona w 1926 r.51 (il. 11) Jej bryła nawiązuje do dobrze znanego miejscowym ewangelikom
klasycznego wzorca, rozpowszechnionego na Śląsku Cieszyńskim po ogłoszeniu patentu tolerancyjnego
Józefa II52. Do fasady głównej, na jej osi, przylega niewysoka wieża. Proporcje kaplicy sugerują, że
pierwotnym zamysłem nieznanego nam autora projektu mogła być nieco wyższa konstrukcja. Wejście
48 G. Kubica-Heller, Luteranie na Śląsku Cieszyńskim. Studium historyczno-socjologiczne, Bielsko-Biała 1996, s. 56.
49 S. Król, Życie religijne, [w:] Śląsk Cieszyński w latach 1918-1945, red. K. Nowak (Dzieje Śląska Cieszyńskiego od Zarania
do Czasów Współczesnych, red. I. Panic, t. 6), Cieszyn 2015, s. 236.
50 Ibidem, s. 237.
51 Kliber, op. cii., s. 60.
52 O kościołach wzniesionych na Śląsku Cieszyńskim w 1. 1782-1827 zob. I. Kwaśny, Rozwój przestrzenny miast oraz architektura
w Księstwie Cieszyńskim od 1528 do 1848 r, [w:] Kultura i sztuka Śląska Cieszyńskiego na przestrzeni wieków, red. Ł. Konarzewski
(Dzieje Śląska Cieszyńskiego od Zarania do Czasów Współczesnych, red. I. Panic, t. 8), Cieszyn 2016, s. 68.
PRZEMYSŁAW CZERNEK
11. Kapliczka cmentarna w Godziszowie, poświęcona w 1926. Fot. P. Czernek
w 1936 r. Dla wyznawców protestantyzmu szczególnie krzywdzące były stale powielane przez środo-
wiska prawicowe oskarżenia o sympatie proniemieckie48. Marginalizacja, która dotknęła ewangelików
narodowości polskiej na Śląsku Cieszyńskim, była szczególnie bolesna w kontekście patriotycznego zaan-
gażowania licznych przedstawicieli miejscowego duchowieństwa i działaczy społecznych w odzyskanie
niepodległości przez Polskę49. Niekorzystna sytuacja spowodowała w społeczności wyznawców Kościoła
ewangelicko-augsburskiego wzmożenie działań na rzecz rozwoju zarówno duchowego, jak i materialnego
swojej mniejszości50.
Śląsk Cieszyński szczęśliwe uniknął podczas pierwszego konfliktu światowego większych zniszczeń
w zakresie infrastruktury. Doskonale zorganizowana społeczność luteranów przystąpiła energicznie do
budowy nowych kaplic i kościołów. W latach 20. i 30. XX w. na terenie diecezji cieszyńskiej wzniesiono
kilka okazałych kaplic cmentarnych. Ich skala zdecydowanie wykraczała poza ówczesne potrzeby wiernych.
Jedną z pierwszych kaplic zbudowanych w okresie niepodległości była niewielka kapliczka w Godzi-
szowie, poświęcona w 1926 r.51 (il. 11) Jej bryła nawiązuje do dobrze znanego miejscowym ewangelikom
klasycznego wzorca, rozpowszechnionego na Śląsku Cieszyńskim po ogłoszeniu patentu tolerancyjnego
Józefa II52. Do fasady głównej, na jej osi, przylega niewysoka wieża. Proporcje kaplicy sugerują, że
pierwotnym zamysłem nieznanego nam autora projektu mogła być nieco wyższa konstrukcja. Wejście
48 G. Kubica-Heller, Luteranie na Śląsku Cieszyńskim. Studium historyczno-socjologiczne, Bielsko-Biała 1996, s. 56.
49 S. Król, Życie religijne, [w:] Śląsk Cieszyński w latach 1918-1945, red. K. Nowak (Dzieje Śląska Cieszyńskiego od Zarania
do Czasów Współczesnych, red. I. Panic, t. 6), Cieszyn 2015, s. 236.
50 Ibidem, s. 237.
51 Kliber, op. cii., s. 60.
52 O kościołach wzniesionych na Śląsku Cieszyńskim w 1. 1782-1827 zob. I. Kwaśny, Rozwój przestrzenny miast oraz architektura
w Księstwie Cieszyńskim od 1528 do 1848 r, [w:] Kultura i sztuka Śląska Cieszyńskiego na przestrzeni wieków, red. Ł. Konarzewski
(Dzieje Śląska Cieszyńskiego od Zarania do Czasów Współczesnych, red. I. Panic, t. 8), Cieszyn 2016, s. 68.