DOI article:
Czernek, Przemysław: Protestancka architektura sakralna na Śląsku Cieszyńskim w XX i XXI wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0210
210
PRZEMYSŁAW CZERNEK
20. Uroczyste otwarcie kościoła czeskobraterskiego w Czeskim Cieszynie. Fot. Muzeum Teśinska
i u p. Reinharda [sic!]. Lecz z nim nie byliśmy długo w kontakcie, gdyż z góry sobie zastrzegł, że z nikim
konkurować nie będzie i nie myśli. Wobec tego skończyło się na pierwszej u niego wizycie. [...] Jedynie
p. architekt Dawid gotów był z nami omawiać cały plan i gotów był dostarczyć nam takiego projektu, któiy by
w zupełności odpowiadał wymaganiom artystycznym, a zarazem trafiłby do gustu tych, co na kościół złożyli
nie raz swój prawdziwie wdowi grosz69.
Powyższy cytat wyjaśnia wybór projektu kościoła w stylu neogotyckim. Jego autor, Edward Dawid,
miał znaczne doświadczenie we współpracy z miejscowymi protestantami. Opisane rozmowy z ewentual-
nymi projektantami pokazują również bezkompromisowość architektów hołdujących ideom awangardowym.
Zamysłem budowniczych kościoła Na Niwach było stworzenie w centrum Czeskiego Cieszyna nowej
dominanty przestrzennej. Zadanie okazało się trudne z uwagi na położenie świątyni poniżej pobliskiego
rynku. Dlatego dzwonnicy nadano formę wysokiej i smukłej wieży. Ambitne, nigdy niezrealizowane pro-
jekty zakładały również budowę domu parafialnego i domknięcie powstałego placu od strony północnej
arkadowym, otwartym łącznikiem70. Wnętrze kościoła, dzięki zastosowaniu schodkowych łuków podtrzy-
mujących empory oraz sklepienia kolebkowego, ozdobionego drewnianą, ażurową konstrukcją identyczną
z konstrukcją w kościele Na Rozwoju, zdradza nawiązania stylistyczne do czeskiego kubizmu i art déco71.
Projekt zakładał nie tylko budowę zakrystii, ale także pomieszczeń dla kancelarii i konfirmantów.
Znaczącym protestanckim obiektem sakralnym, zbudowanym w okresie dwudziestolecia międzywo-
jennego w Czeskim Cieszynie, jest postawiony w 1929 r. według projektu architekta Edwarda Dawida
kościół czeskobraterski przy ulicy Frydeckiej (ił. 20). Gmach został założony na planie centralno-podłuż-
69 J. Berger, W Górę Serca. Ku upamiętnieniu uroczystości poświęcenia kościoła ewang. W Cz. Cieszynie w r. 1932, Czeski
Cieszyn 1933, s. 11. Za udostępnienie książki i innych materiałów archiwalnych dziękuję pani Annie Macurze.
70 Kalendarz Ewangelicki na Rok Zwyczajny 1931, s. 59.
71 Rozwiązanie to miało względy nie tylko estetyczne, ale również czysto praktyczne, mające na celu poprawę akustyki we
wnętrzu, zob. Berger, op. cit., s. 14.
PRZEMYSŁAW CZERNEK
20. Uroczyste otwarcie kościoła czeskobraterskiego w Czeskim Cieszynie. Fot. Muzeum Teśinska
i u p. Reinharda [sic!]. Lecz z nim nie byliśmy długo w kontakcie, gdyż z góry sobie zastrzegł, że z nikim
konkurować nie będzie i nie myśli. Wobec tego skończyło się na pierwszej u niego wizycie. [...] Jedynie
p. architekt Dawid gotów był z nami omawiać cały plan i gotów był dostarczyć nam takiego projektu, któiy by
w zupełności odpowiadał wymaganiom artystycznym, a zarazem trafiłby do gustu tych, co na kościół złożyli
nie raz swój prawdziwie wdowi grosz69.
Powyższy cytat wyjaśnia wybór projektu kościoła w stylu neogotyckim. Jego autor, Edward Dawid,
miał znaczne doświadczenie we współpracy z miejscowymi protestantami. Opisane rozmowy z ewentual-
nymi projektantami pokazują również bezkompromisowość architektów hołdujących ideom awangardowym.
Zamysłem budowniczych kościoła Na Niwach było stworzenie w centrum Czeskiego Cieszyna nowej
dominanty przestrzennej. Zadanie okazało się trudne z uwagi na położenie świątyni poniżej pobliskiego
rynku. Dlatego dzwonnicy nadano formę wysokiej i smukłej wieży. Ambitne, nigdy niezrealizowane pro-
jekty zakładały również budowę domu parafialnego i domknięcie powstałego placu od strony północnej
arkadowym, otwartym łącznikiem70. Wnętrze kościoła, dzięki zastosowaniu schodkowych łuków podtrzy-
mujących empory oraz sklepienia kolebkowego, ozdobionego drewnianą, ażurową konstrukcją identyczną
z konstrukcją w kościele Na Rozwoju, zdradza nawiązania stylistyczne do czeskiego kubizmu i art déco71.
Projekt zakładał nie tylko budowę zakrystii, ale także pomieszczeń dla kancelarii i konfirmantów.
Znaczącym protestanckim obiektem sakralnym, zbudowanym w okresie dwudziestolecia międzywo-
jennego w Czeskim Cieszynie, jest postawiony w 1929 r. według projektu architekta Edwarda Dawida
kościół czeskobraterski przy ulicy Frydeckiej (ił. 20). Gmach został założony na planie centralno-podłuż-
69 J. Berger, W Górę Serca. Ku upamiętnieniu uroczystości poświęcenia kościoła ewang. W Cz. Cieszynie w r. 1932, Czeski
Cieszyn 1933, s. 11. Za udostępnienie książki i innych materiałów archiwalnych dziękuję pani Annie Macurze.
70 Kalendarz Ewangelicki na Rok Zwyczajny 1931, s. 59.
71 Rozwiązanie to miało względy nie tylko estetyczne, ale również czysto praktyczne, mające na celu poprawę akustyki we
wnętrzu, zob. Berger, op. cit., s. 14.