DOI article:
Czernek, Przemysław: Protestancka architektura sakralna na Śląsku Cieszyńskim w XX i XXI wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0211
PROTESTANCKA ARCHITEKTURA SAKRALNA NA SLĄSKU CIESZYŃSKIM W XX I XXI WIEKU
211
21. Projekt kościoła czeskobraterskiego przy ulicy Frydeckiej w Czeskim Cieszynie. Fot. Archiwum Zakładowe Urzędu
Parafialnego Zboru Ewangelickiego Kościoła Czeskobraterskiego Augsburskiego Wyznania w Czeskim Cieszynie
nym, zapewniającym pełną widoczność z prezbiterium na salę dla wiernych oraz dobrą akustykę wnętrza.
Wielodzielne sklepienie kolebkowe tworzy ąuasi-kopułę doświetloną lunetami. W przyjętym projekcie
kościoła występowała synteza elementów neogotyckich i kubistycznych, jednak w trakcie budowy zamiast
ostrołukowych portali wprowadzono prostokątne okna i wydatne gzymsy obiegające korpus budowli72
(il. 21). Pierwotnie, dzięki zastosowaniu wyszukanych szprosów, okna miały się dzielić na geometryczne
kwatery. Początkowy wybór kubistycznego detalu nie był przypadkowy, miał podkreślać czeski charakter
zboru. Czeski kubizm był wykorzystywany do tworzenia „czechosłowackiego stylu narodowego”. Wnętrze
świątyni jest na wskroś neopietystyczne, pozbawione niemal wszelkich ozdób mogących odwracać uwagę
wiernych od słowa głoszonego z ambony (dziś nieistniejącej)73.
Kościół czeskobraterski działający na obszarze Śląska Cieszyńskiego nie stronił od odważnych roz-
wiązań estetycznych. Dobrym przykładem jest otwarta w 1937 r. świątynia w Szonowie (obecnie Senov)
projektu architekta Rudolfa Bindaća74. Na elewacji nie ma elementów dekoracyjnych, jej monotonię uroz-
maica ostrołukowy portal oraz lancetowate okna w ścianach bocznych korpusu. Co niezwykle rzadkie
72 Plany archiwalne autorstwa Edwarda Dawida (sygn. ED. DAVID CES. TEŚIN) w: Zbioiy archiwalne Urzędu Parafialnego
Zboru Ewangelickiego Kościoła Czeskobraterskiego Augsburskiego Wyznania w Czeskim Cieszynie.
73 Po II wojnie światowej pastor czeskobraterski Jan Geiyk zajął pobliski niemiecki kościół w dzielnicy Na Rozwoju (czes.
Na Rozvoji), wynajmując „swój” kościół przy ul. Fiydeckiej Kościołowi czechosłowackiemu. Najprawdopodobniej wówczas doszło
do pierwszych zmian we wnętrzu budowli. Zob. J. Szymeczek, Augsburski Kościół Ewangelicki w czechosłowackiej części Śląska
Cieszyńskiego w latach 1945-1950, Cieszyn 2008, s. 114.
74 Zemsky Archiv Opava [dalej cyt.: ZAO], Statai Okresni Archiv Karvinä [dalej cyt.: SOAK], AO Senovlnv. C. 4. Kronika
Senov - 2. dii. s. 65.
211
21. Projekt kościoła czeskobraterskiego przy ulicy Frydeckiej w Czeskim Cieszynie. Fot. Archiwum Zakładowe Urzędu
Parafialnego Zboru Ewangelickiego Kościoła Czeskobraterskiego Augsburskiego Wyznania w Czeskim Cieszynie
nym, zapewniającym pełną widoczność z prezbiterium na salę dla wiernych oraz dobrą akustykę wnętrza.
Wielodzielne sklepienie kolebkowe tworzy ąuasi-kopułę doświetloną lunetami. W przyjętym projekcie
kościoła występowała synteza elementów neogotyckich i kubistycznych, jednak w trakcie budowy zamiast
ostrołukowych portali wprowadzono prostokątne okna i wydatne gzymsy obiegające korpus budowli72
(il. 21). Pierwotnie, dzięki zastosowaniu wyszukanych szprosów, okna miały się dzielić na geometryczne
kwatery. Początkowy wybór kubistycznego detalu nie był przypadkowy, miał podkreślać czeski charakter
zboru. Czeski kubizm był wykorzystywany do tworzenia „czechosłowackiego stylu narodowego”. Wnętrze
świątyni jest na wskroś neopietystyczne, pozbawione niemal wszelkich ozdób mogących odwracać uwagę
wiernych od słowa głoszonego z ambony (dziś nieistniejącej)73.
Kościół czeskobraterski działający na obszarze Śląska Cieszyńskiego nie stronił od odważnych roz-
wiązań estetycznych. Dobrym przykładem jest otwarta w 1937 r. świątynia w Szonowie (obecnie Senov)
projektu architekta Rudolfa Bindaća74. Na elewacji nie ma elementów dekoracyjnych, jej monotonię uroz-
maica ostrołukowy portal oraz lancetowate okna w ścianach bocznych korpusu. Co niezwykle rzadkie
72 Plany archiwalne autorstwa Edwarda Dawida (sygn. ED. DAVID CES. TEŚIN) w: Zbioiy archiwalne Urzędu Parafialnego
Zboru Ewangelickiego Kościoła Czeskobraterskiego Augsburskiego Wyznania w Czeskim Cieszynie.
73 Po II wojnie światowej pastor czeskobraterski Jan Geiyk zajął pobliski niemiecki kościół w dzielnicy Na Rozwoju (czes.
Na Rozvoji), wynajmując „swój” kościół przy ul. Fiydeckiej Kościołowi czechosłowackiemu. Najprawdopodobniej wówczas doszło
do pierwszych zmian we wnętrzu budowli. Zob. J. Szymeczek, Augsburski Kościół Ewangelicki w czechosłowackiej części Śląska
Cieszyńskiego w latach 1945-1950, Cieszyn 2008, s. 114.
74 Zemsky Archiv Opava [dalej cyt.: ZAO], Statai Okresni Archiv Karvinä [dalej cyt.: SOAK], AO Senovlnv. C. 4. Kronika
Senov - 2. dii. s. 65.