DOI Artikel:
Wałek, Janusz: Rafaela "Portret młodzieńca" ze zbiorów Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21223#0042
40
Janusz Wałek
W latach siedemdziesiątych XIX wieku wnuk Izabeli Czartoryskiej, ksią-
żę Władysław, podjął decyzję o przeniesieniu zbiorów do ojczyzny, wybierając
na ich osadzenie Kraków, w którym pod rządami austriackimi panowały stosun-
kowo największe swobody. Nie wiemy dokładnie, kiedy ani którym z licznych
transportów - jakimi w ciągu paru lat zwożono z Paryża do Krakowa (przez
Kórnik) muzealia - przyjechał do tego miasta obraz Rafaela. Zapewne nastąpiło
to dopiero z początkiem lat osiemdziesiątych, już po inauguracji Muzeum XX.
Czartoryskich w Krakowie, która miała miejsce w roku 1876. Potwierdza to
notatka w dzienniku czynności służbowych prowadzonym przez Leona Bent-
kowskiego, gdzie czytamy pod datą 14 grudnia 1882: „Przed południem odbi-
łem 2 paki z obrazami i z uchylonym wiekiem postawiłem w bibliotece między
stołem i szafami; Rafaela wyjąłem z paki, założyłem szkło i postawiłem obróciw-
szy tyłem przy tych pakach* 64.
Trzymany prawdopodobnie przez następnych kilka lat - jako szczególnie
cenny obraz - w prywatnych apartamentach księcia, Portret młodzieńca wysta-
wiony został na widok publiczny dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych,
w otwartej wówczas galerii obrazów, gdzie zawieszono go w głównej sali, mie-
szczącej „właściwy zbiór płócien wielkich mistrzów”65. W pierwszym nauko-
wym opracowaniu Muzeum Czartoryskich, autorstwa Mariana Sokołowskiego,
opublikowanym w roku 1892, czytamy: „Pierwsze miejsce z natury rzeczy należy
się największemu i najsławniejszemu ze wszystkich, Rafaelowi, przez którego
wykonany portret stanowi największy skarb zbioru”66.
Wydany w rok później przewodnik po galerii, napisany przez Jerzego
Mycielskiego, pozwala na dość dokładne odtworzenie ówczesnej ekspozycji
obrazu. Portret młodzieńca wisiał na dłuższej ścianie sali, na lewo od wejścia
do niej, w miejscu, gdzie stała obficie złocona neorenesansowa skrzynia, ozdo-
biona po bokach fragmentami florenckich cassoni. Ponad skrzynią umieszczony
był obraz Scena z Brutusem i Porcją, przypisywany wtedy Carpacciowi (obe-
cnie określony jako dzieło Mistrza Emiliańskiego), a po obydwu stronach skrzy-
ni, pod dwiema weneckimi Madonnami (obrazy przypisywane obecnie naśla-
dowcy Giovanniego Belliniego i Yinzenzowi Catenie), wisiały dość nisko „dwie
ela polecił przewieźć z Paryża do LondynuAdam Jerzy Czartoryski swojemu synowi Wła-
dysławowi Czartoryskiemu, podał G r u y e r, o.c., s. 254.
64 Dzienniki czynności. Lata 1878-1884, rkps w Bibliotece Czartoryskich, sygn.
Ew. 2118. Informację tę zawdzięczam pani Dorocie Dec, której w tym miejscu składam
serdeczne podziękowanie.
65 J. M y c i e 1 s k i, Gałerya obrazów przy Muzeum Ks. Czartoryskich w Krakowie,
Kraków 1893, s. 14.
66 M. Sokołowski, o.c., Lwów 1892, s. 19.
Janusz Wałek
W latach siedemdziesiątych XIX wieku wnuk Izabeli Czartoryskiej, ksią-
żę Władysław, podjął decyzję o przeniesieniu zbiorów do ojczyzny, wybierając
na ich osadzenie Kraków, w którym pod rządami austriackimi panowały stosun-
kowo największe swobody. Nie wiemy dokładnie, kiedy ani którym z licznych
transportów - jakimi w ciągu paru lat zwożono z Paryża do Krakowa (przez
Kórnik) muzealia - przyjechał do tego miasta obraz Rafaela. Zapewne nastąpiło
to dopiero z początkiem lat osiemdziesiątych, już po inauguracji Muzeum XX.
Czartoryskich w Krakowie, która miała miejsce w roku 1876. Potwierdza to
notatka w dzienniku czynności służbowych prowadzonym przez Leona Bent-
kowskiego, gdzie czytamy pod datą 14 grudnia 1882: „Przed południem odbi-
łem 2 paki z obrazami i z uchylonym wiekiem postawiłem w bibliotece między
stołem i szafami; Rafaela wyjąłem z paki, założyłem szkło i postawiłem obróciw-
szy tyłem przy tych pakach* 64.
Trzymany prawdopodobnie przez następnych kilka lat - jako szczególnie
cenny obraz - w prywatnych apartamentach księcia, Portret młodzieńca wysta-
wiony został na widok publiczny dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych,
w otwartej wówczas galerii obrazów, gdzie zawieszono go w głównej sali, mie-
szczącej „właściwy zbiór płócien wielkich mistrzów”65. W pierwszym nauko-
wym opracowaniu Muzeum Czartoryskich, autorstwa Mariana Sokołowskiego,
opublikowanym w roku 1892, czytamy: „Pierwsze miejsce z natury rzeczy należy
się największemu i najsławniejszemu ze wszystkich, Rafaelowi, przez którego
wykonany portret stanowi największy skarb zbioru”66.
Wydany w rok później przewodnik po galerii, napisany przez Jerzego
Mycielskiego, pozwala na dość dokładne odtworzenie ówczesnej ekspozycji
obrazu. Portret młodzieńca wisiał na dłuższej ścianie sali, na lewo od wejścia
do niej, w miejscu, gdzie stała obficie złocona neorenesansowa skrzynia, ozdo-
biona po bokach fragmentami florenckich cassoni. Ponad skrzynią umieszczony
był obraz Scena z Brutusem i Porcją, przypisywany wtedy Carpacciowi (obe-
cnie określony jako dzieło Mistrza Emiliańskiego), a po obydwu stronach skrzy-
ni, pod dwiema weneckimi Madonnami (obrazy przypisywane obecnie naśla-
dowcy Giovanniego Belliniego i Yinzenzowi Catenie), wisiały dość nisko „dwie
ela polecił przewieźć z Paryża do LondynuAdam Jerzy Czartoryski swojemu synowi Wła-
dysławowi Czartoryskiemu, podał G r u y e r, o.c., s. 254.
64 Dzienniki czynności. Lata 1878-1884, rkps w Bibliotece Czartoryskich, sygn.
Ew. 2118. Informację tę zawdzięczam pani Dorocie Dec, której w tym miejscu składam
serdeczne podziękowanie.
65 J. M y c i e 1 s k i, Gałerya obrazów przy Muzeum Ks. Czartoryskich w Krakowie,
Kraków 1893, s. 14.
66 M. Sokołowski, o.c., Lwów 1892, s. 19.