Museum Narodowe w Krakowie [Hrsg.]: Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie (N.S. 7.2014)

Włodzimierz Błocki (1885-1920) 131

oraz zimową aurę. Tadeusz Dobrowolski wymienia jeszcze z lat 1915-1916 następujące
obrazy: Pod Giewontem, Śnieg w słońcu oraz Szary dzień97. Błocki, korzystając wtedy czę-
ściej z ołówka i papieru, stworzył kilkanaście portretów górali. Pierwszy cykl, obecnie za-
giniony i znany jedynie ze słabych reprodukcji, obejmuje dziewięć popiersi podpisanych
imionami portretowanych i datowanych przez Błockiego na rok 1915. Mężczyzn ukazano
en face lub w trzech czwartych na neutralnym tle. Środkiem ekspresji jest wyłącznie linia,
miękka i płynna w partiach schematycznie szkicowanych strojów, natomiast kształtująca
twarze i włosy równie zamaszyście, ale i drobiazgowo, z wyczuciem niuansów. Galeria
postaci ukazuje ludzi zaciętych, opanowanych, ale jednocześnie pełnych temperamentu.
Portrety górali wyróżniają się prawdą psychologiczną i świadczą o umiejętności przedsta-
wienia rozmaitych stanów ducha. Cykl z 1915 r. jest o tyle ciekawy, że łączy w sobie zna-
komitą formę rysunkową i autentyczność w ukazaniu typów postaci. Tym większa szko-
da, że nie dotrwał do dzisiaj. Błocki w swoim dorobku miał już podobny ikonograficznie
wizerunek: Portret dziewczyny, wykonany w technice litografii w 1909. Za bezpośrednią
inspirację można uznać jednak portrety Szymona Tatara starszego autorstwa Leona Wy-
czółkowskiego, doskonalone w różnych technikach graficznych. Wirtuozerskie studia łą-
czyły w sobie przenikliwą charakterystykę fizjonomiczną i psychologiczną z odważnymi
efektami technicznymi, zwłaszcza światłocieniowymi98. Studia Błockiego są bardziej line-
arne, nie tak brawurowe jak Wyczółkowskiego, ale w żadnym razie nie mniej autentycz-
ne. Do najciekawszych portretów tego cyklu należą studia: Jędrzeja Gąsienicy Krawina,
Jędryka Króla, Walkosza czy Szymona Tatara młodszego99.
Około 1915 powstał portret arcybiskupa lwowskiego Józefa Bilczewskiego - jedno
z ważniejszych i bardziej popularnych dzieł pędzla Błockiego. „Dzienniczek” duchowne-
go jest cennym źródłem informacji dotyczących historii powstawania obrazu związane-
go z jubileuszem 250 rocznicy założenia Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie
w 1912. 11 listopada 1912 r. Senat akademicki uchwalił, że portret z nabożeństwa jubile-
uszowego w katedrze miał namalować Wyczółkowski100. Malarz zgłosił się do arcybiskupa
dopiero 21 maja 1913101. Gdy jednak 7 czerwca 1914 sam rektor uniwersytetu złożył Bil-
czewskiemu wizytę z pytaniem, czy Wyczółkowski może już malować portret, duchowny
odmówił z powodu wizytacji kanonicznej102. Arcybiskup więcej nie wspomniał w zapi-
skach o tej kwestii. Natomiast ksiądz profesor Władysław Żyła napisał, że obraz został za-
mówiony podczas wojny103. Jedyna wzmianka o Błockim we wspomnieniach Bilczewskie-

97 T. Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo..., t. 3, s. 33.
98 K. Kulig-Janarek, W. Milewska, Leon Wyczółkowski 1852-1936. W150. rocznicę urodzin artysty,
Muzeum Narodowe w Krakowie 2003, s. 164-165.
99 Szymon Tatar młodszy (1854-1917, Zakopane) - przewodnik tatrzański i ratownik górski. Był
bratankiem Szymona Tatara starszego (1832-1913).
100 Dzienniczek Sługi Bożego Józefa Bilczewskiego..., s. 226.
101 Ibidem, s. 291.
102 Ibidem, s. 400.
103 Ks. W. Żyła, Wystawa zbiorowa prac ś. p. Wł. Błockiego, „Gazeta Lwowska”, 1921, nr 81, s. 5.