DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Kowalska, Joanna Regina: Koronki inspirowane sztuką ludu Podhala: Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem i jej wpływ na modę w ciągu pierwszego półwiecza jej istnienia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31061#0029
Joanna Regina Kowalska
Muzeum Narodowe w Krakowie
Koronki inspirowane sztuką ludu Podhala
Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem
i jej wpływ na modę w ciągu pierwszego półwiecza jej istnienia1
Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem2, założona w 1883 r., pod różnymi nazwa-
mi funkcjonowała 125 lat. W kulturze Zakopanego najbardziej znaczącą rolę odgrywała
w pierwszym półwieczu swojego istnienia. Wtedy też zrodziła się potrzeba stworzenia od-
rębnego stylu koronek, charakterystycznego dla regionu Zakopanego. Największy udział
w osiągnięciu tego celu miała pierwsza dyrektorka szkoły Józefa Stelcer-Neużilowa, a w la-
tach 1913-1931 nauczyciel rysunków Karol Kłosowski. W propagowaniu koronkarstwa
jako ważnej dziedziny rzemiosła artystycznego, a szczególnie zakopiańskich koronek, zna-
czącą rolę odegrała Maria Modes-Dudrewiczowa, dyrektorka szkoły w latach 1914-1920.
W latach 30. szkoła zaczęła tracić na znaczeniu i została przemianowana na dwuletni Kurs
Koronkarski. Koronki zakopiańskie miały już jednak ustaloną renomę, a dyrektorzy i na-
uczyciele kolejno: oddziału Szkoły Hotelarsko-Przemysłowej, dwuletnich Kursów Koron-
karskich, Państwowego Kursu Koronkarskiego, Państwowej Podhalańskiej Szkoły Prze-
mysłowej Żeńskiej, Technikum Tkactwa Artystycznego, kontynuowali tradycję tworzenia
koronek o oryginalnym charakterze, zanurzonym w tradycji ludowej górali zakopiańskich.
Pierwsze półwiecze istnienia szkoły zapisało się w historii kultury Zakopanego jako
okres poszukiwania stylu dla koronek, który odpowiadałby miejscowej tradycji ludowej
1 Artykuł w skróconej wersji ukazał się w materiałach pokonferencyjnych Komitetu Kostiumologicznego
ICOM: J.R. Kowalska, Lace inspired by the folk art of Podhale. The National School of Lace - Making
in Zakopane and its influence on fashion in the first fifty years of its existence [in:] Lace, Fashion and
Transparency. ICOMś Costume Committee Proceedings from the Annual Conference 21-27 October
Bruxelles - Belgium, ed. C. ter Assatouroff, Bruxelles 2013, s. 107-113.
2 Podstawowe informacje dotyczące historii powstania Krajowej Szkoły Zakopiańskiej zostały ujęte
w publikacjach: L. Meyet, Kilka słów o szkołach zawodowych w Zakopanem, „Wisła. Miesięcznik
Geograficzno-Etnograficzny”, 1891, t. 5, s. 248-260; H. Kenarowa, Trzy najstarsze szkoły zawodowe [w:]
Zakopane, czterysta lat dziejów, red. R. Dutkowa, Kraków 1991, s. 617-621. Ukazały się też wydawnictwa
okolicznościowe i informatory: Zasadnicza Szkoła Zawodowa Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy
w Zakopanem, dawniej Szkoła Koronkarska. Rok 1883-1958, Zakopane 1958; 80 Years of The Helena
Modrzejewska School, Warszawa 1963; A. Micińska (red.), Tkanina - Haft - Koronka. Technikum
Tkactwa Artystycznego i Zasadniczej Szkoły Zawodowej im. Heleny Modrzejewskiej Centralnego Związku
Spółdzielczości Pracy w Zakopanem, [s. 1.], 1966; Zespół Szkół Zawodowych im. Heleny Modrzejewskiej
w Zakopanem. Tkanina artystyczna, haft, koronki, odzież, Zakopane [s.a.]; 120 lat Zakopiańskiej Szkoły
im. Heleny Modrzejewskiej. 1883-2003, Zakopane 2003. Wiele cennych spostrzeżeń dotyczących Krajowej
Szkoły Koronkarskiej znajduje się również na stronie internetowej http://koronkaklockowa.wordpress.com.
Muzeum Narodowe w Krakowie
Koronki inspirowane sztuką ludu Podhala
Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem
i jej wpływ na modę w ciągu pierwszego półwiecza jej istnienia1
Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem2, założona w 1883 r., pod różnymi nazwa-
mi funkcjonowała 125 lat. W kulturze Zakopanego najbardziej znaczącą rolę odgrywała
w pierwszym półwieczu swojego istnienia. Wtedy też zrodziła się potrzeba stworzenia od-
rębnego stylu koronek, charakterystycznego dla regionu Zakopanego. Największy udział
w osiągnięciu tego celu miała pierwsza dyrektorka szkoły Józefa Stelcer-Neużilowa, a w la-
tach 1913-1931 nauczyciel rysunków Karol Kłosowski. W propagowaniu koronkarstwa
jako ważnej dziedziny rzemiosła artystycznego, a szczególnie zakopiańskich koronek, zna-
czącą rolę odegrała Maria Modes-Dudrewiczowa, dyrektorka szkoły w latach 1914-1920.
W latach 30. szkoła zaczęła tracić na znaczeniu i została przemianowana na dwuletni Kurs
Koronkarski. Koronki zakopiańskie miały już jednak ustaloną renomę, a dyrektorzy i na-
uczyciele kolejno: oddziału Szkoły Hotelarsko-Przemysłowej, dwuletnich Kursów Koron-
karskich, Państwowego Kursu Koronkarskiego, Państwowej Podhalańskiej Szkoły Prze-
mysłowej Żeńskiej, Technikum Tkactwa Artystycznego, kontynuowali tradycję tworzenia
koronek o oryginalnym charakterze, zanurzonym w tradycji ludowej górali zakopiańskich.
Pierwsze półwiecze istnienia szkoły zapisało się w historii kultury Zakopanego jako
okres poszukiwania stylu dla koronek, który odpowiadałby miejscowej tradycji ludowej
1 Artykuł w skróconej wersji ukazał się w materiałach pokonferencyjnych Komitetu Kostiumologicznego
ICOM: J.R. Kowalska, Lace inspired by the folk art of Podhale. The National School of Lace - Making
in Zakopane and its influence on fashion in the first fifty years of its existence [in:] Lace, Fashion and
Transparency. ICOMś Costume Committee Proceedings from the Annual Conference 21-27 October
Bruxelles - Belgium, ed. C. ter Assatouroff, Bruxelles 2013, s. 107-113.
2 Podstawowe informacje dotyczące historii powstania Krajowej Szkoły Zakopiańskiej zostały ujęte
w publikacjach: L. Meyet, Kilka słów o szkołach zawodowych w Zakopanem, „Wisła. Miesięcznik
Geograficzno-Etnograficzny”, 1891, t. 5, s. 248-260; H. Kenarowa, Trzy najstarsze szkoły zawodowe [w:]
Zakopane, czterysta lat dziejów, red. R. Dutkowa, Kraków 1991, s. 617-621. Ukazały się też wydawnictwa
okolicznościowe i informatory: Zasadnicza Szkoła Zawodowa Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy
w Zakopanem, dawniej Szkoła Koronkarska. Rok 1883-1958, Zakopane 1958; 80 Years of The Helena
Modrzejewska School, Warszawa 1963; A. Micińska (red.), Tkanina - Haft - Koronka. Technikum
Tkactwa Artystycznego i Zasadniczej Szkoły Zawodowej im. Heleny Modrzejewskiej Centralnego Związku
Spółdzielczości Pracy w Zakopanem, [s. 1.], 1966; Zespół Szkół Zawodowych im. Heleny Modrzejewskiej
w Zakopanem. Tkanina artystyczna, haft, koronki, odzież, Zakopane [s.a.]; 120 lat Zakopiańskiej Szkoły
im. Heleny Modrzejewskiej. 1883-2003, Zakopane 2003. Wiele cennych spostrzeżeń dotyczących Krajowej
Szkoły Koronkarskiej znajduje się również na stronie internetowej http://koronkaklockowa.wordpress.com.