Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (11.1967)

dokładnego porównania wszystkich szczegółów. Stopka, czasza o prostym, skośnie wychylonym
brzegu i płaskie uchwyty mają kształt podobny w obydwu zabytkach. Jednak w górnej części
ścianek kyliksu z Satricum biegnie nie jeden kanał, jak w naszym zabytku, a dwa mniejsze,
okrągłe w przekroju, łączące się dopiero w wystającym na zewnątrz kraniku. Wysokość ścianki
dzielącej przekracza nieco poziom załomu ramion. Ryta dekoracja jest uboższa. Składa się
na nią motyw plecionki na uchwytach i linie wertykalne zdobiące ramiona. Wewnątrz na ściance
zachowane cztery litery etruskiej inskrypcji dedykacyjnej mi muw.

Kyliks z Brukseli posiada wysoką stopkę, zwężającą się lejkowato ku górze i ozdobioną dość
grubym, plastycznym pierścieniem. Kształt czaszy i imadeł jest zbliżony w obu zabytkach.
Jednak kanalik obwodowy biegnie nie w zgrubieniu ramion czary, lecz w specjalnie uformowa-
nym brzegu naczynia, na którym z wierzchu jest wyryta dość długa inskrypcja w języku etruskim,
posiadająca bez wątpienia również dedykacyjny charakter minikaisiethannursiannatmul-
vannicen. Ukrycie kanalika obwodowego w brzegu naczynia spowodowało podwyższenie wy-
sokości ścianki dzielącej, która w związku z tym przekroczyła nieco jego poziom. Kanaliki-
rurki doprowadzające płyn (czy płyny) z czary do ust, ukryte są nie w jednej rurce wystającej
na zewnątrz z obu stron naczynia, lecz w dwu występach, łukowato połączonych z sobą, przez
co upodabniają się one do jeszcze jednej pary imadeł, umieszczonej na osi środkowej naczynia,
naprzeciw ścianki dzielącej.

Na podstawie podobnych form, materiału i danych paleograficznych napisów z obu przy-
toczonych waz, Jacopi sądzi, że obydwa zabytki pochodzą w przybliżeniu z tego samego czasu
i że, być może, powstały nawet w tej samej pracowni. Czas ich wykonania uczony określił na kon.
VI-pocz. V w. p.n.e.12. Zasugerowany greckością kształtów, nie znając egzemplarza warszaw-
skiego, a jedynie dwa pozostałe, późniejsze zabytki, Jacopi szuka rozwiązania zagadki przezna-
czenia tych czar w Grecji. Kształt naczynia, fakt podzielenia wnętrza naprowadził go na myśl,
że waza taka mogła być używana do mieszanych libacji. Wzmianki u Arystofanesa13 i Homera14
mówią o składaniu Hermesowi takich libacji przez biesiadników opuszczających ucztę. Zwyczaj
ten stracił później swój religijny charakter i przekształcił się w zwykły, pożegnalny toast, speł-
niany mieszaniną różnych trunków15. Kolejna wzmianka u Atenąjosa16 dostarczałaby nazwy

10 Wg Jacopiego, jw., s. 429, w tych literach należałoby widzieć początek dość często spotykanej for-
muły „mi mulvannice", której znaczenie zgodnie z B. N o g a r a, [w:] N Sc, 1930, s, 302 i nast. równa się łaciń-
skiej formule ofiarnej „dono dedit". Por. również M. Pallottino, Etruscologia. Milano 1963, s. 413.

11 Wskazywałaby na to występująca w tekście formuła „mi ni mulvannice". Dyskusję na temat znaczenia
całej inskrypcji omawia Jacopi, jw., s. 428—429.

12 Jacopi, jw., s. 430.

13 Arystofanes, Plut. 1132.

14 Homer, Odyseja. 136—7.

15 Jacopi, jw., s. 430.

16 A t en aj o s, X, 326.

58