Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (15,2.1971)

10. Malarz nie określony, Hołd dworu Jana Kazimierza i Ludwiki Marii relikwiom św. Wiktorii, Łowicz, Kolegiata

zielonej"92. Nie wiadomo, czy powyższe określenie zostało przyjęte z napisu na obrazie, czy też
napis został wykonany właśnie z okazji owej wystawy. Jest to bowiem napis późny, dziewiętnasto-
wieczny, ongiś biały, dziś mocno pożółkły. Być może badania konserwatorskie wykażą ślady
innego napisu.

Dama na portrecie ma ładne brązowe oczy, podobnie jak kanclerzyna litewska na portrecie
kowieńskim. Włosy ciemnoblond są zaczesane do tyłu, a tylko kilka loczków zasłania wysokie
czoło o ładnej linii i przysłania ucho ozdobione kolczykiem z pereł w kształcie gruszek. Portre-
towana dama ma brwi wyraźne, regularne, również ciemnoblond, nos długi z niewielkim garbem,
usta nieduże i kształtne, o nieco wystającej dolnej wardze, niewielki podbródek. Suknia w ko-
lorze zgniłej zieleni, z dużym półowalnym wycięciem wokół szyi, odsłania spadziste ramiona;
na szyi krótki sznur pereł. Dekolt obszyty jest przejrzystą białą materią, jakby muślinem luźno
udrapowanym, i sznurem pereł przekładanych drogimi kamieniami (diamentami?) szlifowanymi
w kształcie prostokątów i rombów. Na ramionach duży ciemnoczerwony szal, spod którego
wyłania się lewa ręka poniżej łokcia, ukazując wykończenie rękawa sukni podobne do wykoń-
czenia dekoltu i bransoletę z podwójnego sznura pereł. Prawa dłoń modelki, podtrzymująca
bukiet kwiatów, jest prawie niewidoczna, dostrzega się zaledwie dwa szczupłe palce o kształtnych
paznokciach. Podobieństwo rysów jej twarzy do twarzy kanclerzyny jest uderzające. Porównajmy

92 Katalog wystawy zabytków z czasów króla Jana III i jego wieku. Portrety opracowali W. Łuszcz-
kiewicz i J. Mycielski. Kraków 1883, s. 17.

160