DOI Artikel:
Drecka, Wanda; Lubomirski, Sebastian: Portrety Sebastiana Lubomirskiego i jego rodziny z XVI i XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19558#0115
wzór skrzętności121. Żołędzie dębu to symbol siły fizycznej i moralnej122, a kwiat to młodość
i cnota123. Symbolami miłości jest również strzała w ręku myśliwego i putta124. Niedźwiedź
i dzik oznaczają zmysłowość125. Winne grona to atrybuty Bacchusa126. Suknia jest zbliżona
do mody francuskiej z 1594 r.127. Wokół szyi rozpięta wielka kreza. Kosztowności krzyżują
się na piersiach, a wzdłuż talii zwisa filigranowy pas, jakie wtedy były noszone. Lokalnym kolo-
rytem są cienkie i obcisłe rękawy giezła, jakie Polki nosiły nawet zimą. Na obu rękach manele.
Na ramionach futrzana pelerynka z szarego sukna, obszyta dwoma pasami haftu. Na głowie
korona z pereł i mały toczek z tym samym haftem, co na mentalocie. W pamiętnikach Niemce-
*
wicza z czasów panowania Zygmunta III znajdziemy ustęp, w którym jest wzmianka, że w do-
mach możnych panów panna młoda zwyczajem polskim wkładała koronę na głowę w czasie
uroczystości ślubnych128. Kwef, jaki spływa z tyłu głowy, może być nawiązaniem do lekkich
muślinów, jakie noszono wtedy w formie konchy, z której wypływała cała postać. „Cette mode
était issue d'une extravagance du temps de la Ligue qui consista à attacher au dos de la robe,
et en sens inverse, au-dessus et au-dessous de la taille, des sortes de conques en tissu léger. Ou
désignait sous le nom de manteau ces appareils qui semblaient faits pour voler plutôt que pour
se couvrir"129. Tu Katarzyna trzyma te zwoje muślinu w lewym ręku razem z rękawiczkami.
W uszach zwisają wielkie perłowe grusze. Prawa ręka opiera się o stół przykryty czerwoną
serwetą, na którym jako znak bogactwa stoi zegar typu podróżnego130 wraz z misternym klu-
czem do nakręcania go. W lewym górnym rogu na różowej wstążeczce pod kołpakiem książęcym
zwisa piękny renesansowy kartusz czteropolowy (il. 15), to herby rodziców: Szreniawa i Gryf,
a pod spodem Lewart i Kotwicz, dwóch babek Katarzyny. Kartusz, jaki się znajduje w dole
obrazu z napisem: „Katarzyna z Lu/bomirza Xsiężna O/strawska kasztel/anka krako/wska"
jest późniejszy. Z prawej strony obrazu jest jeszcze nieodzowna zielona kotara ze złotą frędzlą.
T. Dobrowolski, omawiając ten portret, podnosi jego wysoki współczynnik dekoracyjności
i uważa za klasyczny przykład hieratycznego, magnackiego portretu polskiego131. Wydaje się,
że autora obrazu należy szukać w środowisku krakowskim w zestawieniu z portretem Zygmunta
121 G. de Ter v ar en t, Attributs et symboles dans l'art profane, 1450—1600. Genève 1958, s. 154.
122 de Tervarent, jw., s. 91.
123 Jw.,s. 191.
124 van Marie, jw., s. 4—6; de Tervarent, jw., s. 186.
125 de Tervarent, jw., s. 291.
126 Jw., s. 2, 318.
127 J. Q u i с h a r t, Histoire du costume en France. Paris 1875, s. 441.
128 Niemcewicz, jw., t. IV, s. 112.
129 Q u i с h a r t, jw., s. 440—441.
130 H. H a v a r d, L'Horlogerie. Paris bd., s. 137.
131 T. Dobrowolski, Historia sztuki polskiej, t. II, Kraków 1962, s. 208.
111,
i cnota123. Symbolami miłości jest również strzała w ręku myśliwego i putta124. Niedźwiedź
i dzik oznaczają zmysłowość125. Winne grona to atrybuty Bacchusa126. Suknia jest zbliżona
do mody francuskiej z 1594 r.127. Wokół szyi rozpięta wielka kreza. Kosztowności krzyżują
się na piersiach, a wzdłuż talii zwisa filigranowy pas, jakie wtedy były noszone. Lokalnym kolo-
rytem są cienkie i obcisłe rękawy giezła, jakie Polki nosiły nawet zimą. Na obu rękach manele.
Na ramionach futrzana pelerynka z szarego sukna, obszyta dwoma pasami haftu. Na głowie
korona z pereł i mały toczek z tym samym haftem, co na mentalocie. W pamiętnikach Niemce-
*
wicza z czasów panowania Zygmunta III znajdziemy ustęp, w którym jest wzmianka, że w do-
mach możnych panów panna młoda zwyczajem polskim wkładała koronę na głowę w czasie
uroczystości ślubnych128. Kwef, jaki spływa z tyłu głowy, może być nawiązaniem do lekkich
muślinów, jakie noszono wtedy w formie konchy, z której wypływała cała postać. „Cette mode
était issue d'une extravagance du temps de la Ligue qui consista à attacher au dos de la robe,
et en sens inverse, au-dessus et au-dessous de la taille, des sortes de conques en tissu léger. Ou
désignait sous le nom de manteau ces appareils qui semblaient faits pour voler plutôt que pour
se couvrir"129. Tu Katarzyna trzyma te zwoje muślinu w lewym ręku razem z rękawiczkami.
W uszach zwisają wielkie perłowe grusze. Prawa ręka opiera się o stół przykryty czerwoną
serwetą, na którym jako znak bogactwa stoi zegar typu podróżnego130 wraz z misternym klu-
czem do nakręcania go. W lewym górnym rogu na różowej wstążeczce pod kołpakiem książęcym
zwisa piękny renesansowy kartusz czteropolowy (il. 15), to herby rodziców: Szreniawa i Gryf,
a pod spodem Lewart i Kotwicz, dwóch babek Katarzyny. Kartusz, jaki się znajduje w dole
obrazu z napisem: „Katarzyna z Lu/bomirza Xsiężna O/strawska kasztel/anka krako/wska"
jest późniejszy. Z prawej strony obrazu jest jeszcze nieodzowna zielona kotara ze złotą frędzlą.
T. Dobrowolski, omawiając ten portret, podnosi jego wysoki współczynnik dekoracyjności
i uważa za klasyczny przykład hieratycznego, magnackiego portretu polskiego131. Wydaje się,
że autora obrazu należy szukać w środowisku krakowskim w zestawieniu z portretem Zygmunta
121 G. de Ter v ar en t, Attributs et symboles dans l'art profane, 1450—1600. Genève 1958, s. 154.
122 de Tervarent, jw., s. 91.
123 Jw.,s. 191.
124 van Marie, jw., s. 4—6; de Tervarent, jw., s. 186.
125 de Tervarent, jw., s. 291.
126 Jw., s. 2, 318.
127 J. Q u i с h a r t, Histoire du costume en France. Paris 1875, s. 441.
128 Niemcewicz, jw., t. IV, s. 112.
129 Q u i с h a r t, jw., s. 440—441.
130 H. H a v a r d, L'Horlogerie. Paris bd., s. 137.
131 T. Dobrowolski, Historia sztuki polskiej, t. II, Kraków 1962, s. 208.
111,