DOI Artikel:
Skalska-Miecik, Lija; Mańkowski, Józef [Ill.]: Józef Mańkowski: Materiały do życia i twórczości
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19558#0357
Lija Skalska
JÓZEF MAŃKOWSKI — MATERIAŁY DO ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI
józef Mańkowski (1868—1915), uczeń Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, malarz
działający w Warszawie w pierwszym piętnastoleciu XX wieku dziś jest artystą niemal zupełnie
zapomnianym. Za życia prawie nie wystawiał i nie sprzedawał swoich dzieł, pozostał też nieznany
i po śmierci, ponieważ prawie cały jego dorobek malarski uległ zniszczeniu w tragicznych oko-
licznościach. Wypowiedzi współczesnych mu artystów1 świadczą, że dorobek ten był niezwykle
interesujący i wartościowy; to właśnie zachęciło autorkę niniejszego artykułu do podjęcia próby
nakreślenia sylwetki twórczej Mańkowskiego oraz do poszukiwań jego prac. Dzieł artysty za-
chowało się niestety bardzo niewiele, obszerniejszy jest natomiast materiał dokumentacyjny
odnaleziony w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym w Leningradzie, który po-
zwala na dość dokładne odtworzenie przebiegu studiów artystycznych Mańkowskiego i począt-
ków jego samodzielnej twórczości.
Zbiór archiwaliów dotyczących Józefa Mańkowskiego pochodzący z akt dawnej Kancelarii
Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu zawiera kopie oryginałów dokumentów,
różnego rodzaju podania i zaświadczenia, listy i pisma urzędowe (razem 97 kart)2, z których
część wybrano do publikacji w formie aneksu, w oryginale oraz w tłumaczeniu na język polski.
Cennym źródłem jest m.in. zachowany w tych aktach życiorys Mańkowskiego napisany przez
niego we wrześniu 1893 roku3 (por. aneks 59—60).
Jak wynika z wypisu z księgi metrykalnej chrztu cerkwi katedralnej w Starokonstantynowie,
1 Por. H. Piątkowski, Wystawa obrazów J. Mańkowskiego. Kurier Warszawski, 16 III 1913; E. Nie-
wiadomski, Malarstwo polskie XIX i XX wieku. Warszawa 1926, s. 257—260 oraz A. P ы л о в, Воспо-
минания. Москва 1954, s. 101—102.
2 Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Leningradzie, fond nr 789, opis' 11, jedinica chranienija
138—1890.
3 Jest to rodzaj jakiegoś wypracowania; podobne znajduje się w aktach Konstantego Wróblewskiego, obydwa
są wykonane 10 września 1893 roku. Znajdują się na nich poprawki ołówkiem, zaznaczony jest też czas, w ciągu
którego te życiorysy-wspomnienia zostały napisane.
23 Rocznik Muz. Nar. t. XVII/73
353
JÓZEF MAŃKOWSKI — MATERIAŁY DO ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI
józef Mańkowski (1868—1915), uczeń Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, malarz
działający w Warszawie w pierwszym piętnastoleciu XX wieku dziś jest artystą niemal zupełnie
zapomnianym. Za życia prawie nie wystawiał i nie sprzedawał swoich dzieł, pozostał też nieznany
i po śmierci, ponieważ prawie cały jego dorobek malarski uległ zniszczeniu w tragicznych oko-
licznościach. Wypowiedzi współczesnych mu artystów1 świadczą, że dorobek ten był niezwykle
interesujący i wartościowy; to właśnie zachęciło autorkę niniejszego artykułu do podjęcia próby
nakreślenia sylwetki twórczej Mańkowskiego oraz do poszukiwań jego prac. Dzieł artysty za-
chowało się niestety bardzo niewiele, obszerniejszy jest natomiast materiał dokumentacyjny
odnaleziony w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym w Leningradzie, który po-
zwala na dość dokładne odtworzenie przebiegu studiów artystycznych Mańkowskiego i począt-
ków jego samodzielnej twórczości.
Zbiór archiwaliów dotyczących Józefa Mańkowskiego pochodzący z akt dawnej Kancelarii
Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu zawiera kopie oryginałów dokumentów,
różnego rodzaju podania i zaświadczenia, listy i pisma urzędowe (razem 97 kart)2, z których
część wybrano do publikacji w formie aneksu, w oryginale oraz w tłumaczeniu na język polski.
Cennym źródłem jest m.in. zachowany w tych aktach życiorys Mańkowskiego napisany przez
niego we wrześniu 1893 roku3 (por. aneks 59—60).
Jak wynika z wypisu z księgi metrykalnej chrztu cerkwi katedralnej w Starokonstantynowie,
1 Por. H. Piątkowski, Wystawa obrazów J. Mańkowskiego. Kurier Warszawski, 16 III 1913; E. Nie-
wiadomski, Malarstwo polskie XIX i XX wieku. Warszawa 1926, s. 257—260 oraz A. P ы л о в, Воспо-
минания. Москва 1954, s. 101—102.
2 Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Leningradzie, fond nr 789, opis' 11, jedinica chranienija
138—1890.
3 Jest to rodzaj jakiegoś wypracowania; podobne znajduje się w aktach Konstantego Wróblewskiego, obydwa
są wykonane 10 września 1893 roku. Znajdują się na nich poprawki ołówkiem, zaznaczony jest też czas, w ciągu
którego te życiorysy-wspomnienia zostały napisane.
23 Rocznik Muz. Nar. t. XVII/73
353