DOI issue:
Sztuka starożytna
DOI article:Pawlicki, Franciszek: Egipskie sistra
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0012
nanie podziału tej kategorii zabytków ze względu na rodzaj wykonywanej funkcji, budowy
instrumentu, jak również z punktu widzenia materiału, z którego został wykonany dany zabytek.
Największy wkład w wyjaśnienie zagadnień związanych z sistrum posiadają dwaj uczeni niemieccy
specjalizujący się w dziedzinie muzyki egipskiej: H. Hickmann i C. Sachs. Problemy terminolo-
giczne opracowane zostały przez Sachsa5; zagadnienia te poruszył także Hickmann6. Wiele
problemów odnośnie pochodzenia sistrum, jego rozwoju i funkcji wyjaśnionych zostało przez
Sachsa7. W ,,Catalogue d'enregistrements de musique folklorique égyptienne"8 oraz w artykule
,,Quelques nouveaux aspects du role de la musique copte dans l'histoire de la musique en Egypte"9
Hickmann omawia adaptację sistrum w kościele koptyjskim i etiopskim. Bardzo cenny, szczególnie
pomocny w datowaniu zabytków jest katalog egipskich instrumentów muzycznych sporządzony
przez Hickmanna10. Przedstawieniami sistrum w rzeźbie statuarycznej zajmował się J. Clere11
i J. Vandier12. Dotychczas nie wszystkie problemy związane z sistrum zostały dostatecznie
wyjaśnione. Do takich należą np. : kwestia pochodzenia sistrum, a także jego rola w Okresie
Późnym.
II. TERMINOLOGIA ORAZ PRÓBA TYPOLOGII SISTRUM
„Sistrum" jest to termin łaciński oznaczający grzechotkę, który przyjął się i jest powszechnie
stosowany w literaturze naukowej. Termin ten wywodzi się z greckiego słowa cjsi<jTpov , które
oznacza także grzechotkę. Natomiast Egipcjanie dla określenia sistrum stosowali trzy inne termi-
ny, w zależności od typu instrumentu. Dla tzw. sistrum naosowego używano w Egipcie słowa
seszeszet j^EJ 0 % . Słowo to wywodzi się prawdopodobnie od starego czasownika ,,robić
seszesz", który był dźwiękonaśladowczym terminem kultowych czynności13. Chodzi tu o obrzędy
dokonywane w święta obchodzone ku czci Hathor. Jak podaje Hickmann w tym dniu młode
dziewczęta pływając łodziami po Nilu zrywały łodygi papirusów, kwiaty lotosu i potrząsały
5 C. Sachs, Die Namen der Altâgyptischen Musikinstrumente. Leipzig 1919.
6 H. Hickmann, Musikgeschichte in Bildern. Leipzig 1961.
7 С. Sachs, Die Musikinstrumente des alten Àgyptens. Berlin 1928.
8 H. Hickmann, Catalogue d'enregistrements de musique folklorique égyptienne. Strasbourg 1958.
9 H. Hickmann, Quelques nouveaux aspects du role de la musique copte dans l'histoire de la musique
en Egypte. BSAC, 1960, s. 84.
10 H. Hickmann, Instruments de musique. CG, Le Caire 1954.
11 J. Clere, Propos sur un corpus des statues égyptienne. ZÀS, 1969.
12 J. Vandier, Manuel d'archéologie égyptienne. Paris 1958.
13 Hickmann, Musikgeschichte, jw., s. 39.
8
instrumentu, jak również z punktu widzenia materiału, z którego został wykonany dany zabytek.
Największy wkład w wyjaśnienie zagadnień związanych z sistrum posiadają dwaj uczeni niemieccy
specjalizujący się w dziedzinie muzyki egipskiej: H. Hickmann i C. Sachs. Problemy terminolo-
giczne opracowane zostały przez Sachsa5; zagadnienia te poruszył także Hickmann6. Wiele
problemów odnośnie pochodzenia sistrum, jego rozwoju i funkcji wyjaśnionych zostało przez
Sachsa7. W ,,Catalogue d'enregistrements de musique folklorique égyptienne"8 oraz w artykule
,,Quelques nouveaux aspects du role de la musique copte dans l'histoire de la musique en Egypte"9
Hickmann omawia adaptację sistrum w kościele koptyjskim i etiopskim. Bardzo cenny, szczególnie
pomocny w datowaniu zabytków jest katalog egipskich instrumentów muzycznych sporządzony
przez Hickmanna10. Przedstawieniami sistrum w rzeźbie statuarycznej zajmował się J. Clere11
i J. Vandier12. Dotychczas nie wszystkie problemy związane z sistrum zostały dostatecznie
wyjaśnione. Do takich należą np. : kwestia pochodzenia sistrum, a także jego rola w Okresie
Późnym.
II. TERMINOLOGIA ORAZ PRÓBA TYPOLOGII SISTRUM
„Sistrum" jest to termin łaciński oznaczający grzechotkę, który przyjął się i jest powszechnie
stosowany w literaturze naukowej. Termin ten wywodzi się z greckiego słowa cjsi<jTpov , które
oznacza także grzechotkę. Natomiast Egipcjanie dla określenia sistrum stosowali trzy inne termi-
ny, w zależności od typu instrumentu. Dla tzw. sistrum naosowego używano w Egipcie słowa
seszeszet j^EJ 0 % . Słowo to wywodzi się prawdopodobnie od starego czasownika ,,robić
seszesz", który był dźwiękonaśladowczym terminem kultowych czynności13. Chodzi tu o obrzędy
dokonywane w święta obchodzone ku czci Hathor. Jak podaje Hickmann w tym dniu młode
dziewczęta pływając łodziami po Nilu zrywały łodygi papirusów, kwiaty lotosu i potrząsały
5 C. Sachs, Die Namen der Altâgyptischen Musikinstrumente. Leipzig 1919.
6 H. Hickmann, Musikgeschichte in Bildern. Leipzig 1961.
7 С. Sachs, Die Musikinstrumente des alten Àgyptens. Berlin 1928.
8 H. Hickmann, Catalogue d'enregistrements de musique folklorique égyptienne. Strasbourg 1958.
9 H. Hickmann, Quelques nouveaux aspects du role de la musique copte dans l'histoire de la musique
en Egypte. BSAC, 1960, s. 84.
10 H. Hickmann, Instruments de musique. CG, Le Caire 1954.
11 J. Clere, Propos sur un corpus des statues égyptienne. ZÀS, 1969.
12 J. Vandier, Manuel d'archéologie égyptienne. Paris 1958.
13 Hickmann, Musikgeschichte, jw., s. 39.
8