DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Pawlicki, Franciszek: Egipskie sistra
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0014
Naos po obu bokach ozdobiony był z reguły wolutami, na gryfie
występowała niekiedy inskrypcja hieroglificzna.
Podstawowym materiałem, którego używano do produkcji sistrum
naosowego był fajans, niekiedy kość słoniowa, heban, alabaster. Przed-
stawienia sistrum typu naosowego pojawiają się na malowidłach ścien-
nych i płaskorzeźbie począwszy od okresu panowania XII dyna-
stii21.
Drugim, obok naosowego, głównym typem sistrum było tzw. sistrum
łukowe (il 1). Składa się ono z gryfu w formie łodygi papirusowej, któ-
rego przeciętna długość wynosi od 10 do 12 cm, oraz łukowatej ramy,
przez którą przebiegają trzy lub cztery pręty z nawleczonymi na nie me-
talowymi krążkami. Przy potrząsaniu instrumentem krążki wydawały
charakterystyczne, ostre dźwięki. Metalowe pręty, które przewlekano
przez łukowatą ramę, uformowane były w kształcie węży. Niekiedy część
środkowa instrumentu ozdobiona była kwiatem lotosu bądź twarzą
Hathor. Sistrum łukowe na ogół wykonywano z metali, przede wszys-
tkim z brązu, a nieraz ze złota22. W Okresie Późnym często ozdabiano
je przedstawieniami karłów, lwa, gryfa bądź też kocicy karmiącej małe.
Wypływa to niewątpliwie z synkretyzmu panującego w religii i sztuce
I tys. p.n.e.
Podsumowując, sistra egipskie dzielimy na dwa podstawowe typy:
1) sistrum łukowe — seszem(iba),
2) sistrum naosowe — seszeszt.
Wprowadzenie takiej klasyfikacji pozwala na dokonanie podziału
poszczególnych zabytków według ich przeznaczenia, roli, a także we-
dług rodzaju materiału, z jakiego zostały wykonane. Dość znaczne nie-
1 Model sistrum łukowe kiedy różnice, istniejące pomiędzy poszczególnymi instrumentami za-
go. WgHickmann,Ins- kwalifikowanymi do typu łukowego bądź naosowego, są wynikiem
truments de musique, jw. szeroko rozwiniętej produkcji lokalnej, co wykazał H. Farmer23.
21 Hickmann, Musikgeschichte, jw., il. 26.
22 Sachs, Die Musikinstrumente, jw., s. 28.
23 H. Farmer, The Musik of Ancient Egypt. London 1957, s. 259.
10
występowała niekiedy inskrypcja hieroglificzna.
Podstawowym materiałem, którego używano do produkcji sistrum
naosowego był fajans, niekiedy kość słoniowa, heban, alabaster. Przed-
stawienia sistrum typu naosowego pojawiają się na malowidłach ścien-
nych i płaskorzeźbie począwszy od okresu panowania XII dyna-
stii21.
Drugim, obok naosowego, głównym typem sistrum było tzw. sistrum
łukowe (il 1). Składa się ono z gryfu w formie łodygi papirusowej, któ-
rego przeciętna długość wynosi od 10 do 12 cm, oraz łukowatej ramy,
przez którą przebiegają trzy lub cztery pręty z nawleczonymi na nie me-
talowymi krążkami. Przy potrząsaniu instrumentem krążki wydawały
charakterystyczne, ostre dźwięki. Metalowe pręty, które przewlekano
przez łukowatą ramę, uformowane były w kształcie węży. Niekiedy część
środkowa instrumentu ozdobiona była kwiatem lotosu bądź twarzą
Hathor. Sistrum łukowe na ogół wykonywano z metali, przede wszys-
tkim z brązu, a nieraz ze złota22. W Okresie Późnym często ozdabiano
je przedstawieniami karłów, lwa, gryfa bądź też kocicy karmiącej małe.
Wypływa to niewątpliwie z synkretyzmu panującego w religii i sztuce
I tys. p.n.e.
Podsumowując, sistra egipskie dzielimy na dwa podstawowe typy:
1) sistrum łukowe — seszem(iba),
2) sistrum naosowe — seszeszt.
Wprowadzenie takiej klasyfikacji pozwala na dokonanie podziału
poszczególnych zabytków według ich przeznaczenia, roli, a także we-
dług rodzaju materiału, z jakiego zostały wykonane. Dość znaczne nie-
1 Model sistrum łukowe kiedy różnice, istniejące pomiędzy poszczególnymi instrumentami za-
go. WgHickmann,Ins- kwalifikowanymi do typu łukowego bądź naosowego, są wynikiem
truments de musique, jw. szeroko rozwiniętej produkcji lokalnej, co wykazał H. Farmer23.
21 Hickmann, Musikgeschichte, jw., il. 26.
22 Sachs, Die Musikinstrumente, jw., s. 28.
23 H. Farmer, The Musik of Ancient Egypt. London 1957, s. 259.
10