DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Pawlicki, Franciszek: Egipskie sistra
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0018
teryzują się oryginalną, wydłużoną formą naosu oraz trapezoidalnym kształtem twarzy Hathor40.
Wyrabiano je głównie z fajansu.
Zostały już omówione przedstawienia sistrum w drobnej plastyce, malarstwie ściennym
i monumentalnej architekturze. Pozostała jeszcze jedna kategoria — rzeźba statuaryczna, a ściślej
grupa posągów przedstawiających osoby z sistrami. Wśród uczonych brak jest zgodności od-
nośnie czasu, w którym pojawiają się przedstawienia tego typu. Według J. Vandier41 przed-
stawienia te pojawiają się po raz pierwszy w II okresie Przejściowym, natomiast J. Clere42
uważa, iż pojawiają się one w okresie panowania XVIII dynastii. Ta dość duża i zróżnicowana
grupa posiada podstawową wspólną cechę: przedstawione osoby trzymają zawsze sistrum typu
naosowego. Można natomiast dokonać podziału ze względu na rodzaj pozycji, w jakiej przed-
stawieni zostali osobnicy trzymający sistrum:
a) pozycja siedząca,
b) pozycja klęcząca,
c) pozycja stojąca.
Ponadto można je podzielić na:
a) posągi skubizowane — tzw. kubusy (,,statues — blocs")
b) pseudo — kubusy.
W przedstawieniach należących do typu pierwszego, sistrum zaznaczone jest jako symbol,
natomiast przedstawienia drugiego typu charakteryzują się trójwymiarowym wizerunkiem
sistrum. Prawie wszystkie posągi to przedstawienia mężczyzn, natomiast przedstawienia kobiet
są bardzo rzadkie. Niekiedy obok sistrum widnieje przedstawienie kwiatu lotosu, bądź głowy
barana43. Wyjaśnienie roli, jaką spełniały posągi tego typu, jest dość trudne. W tym miejscu
należy zgodzić się z Vandier, który przypuszcza, iż wykonywano je dla świątyń na zamówienie
poszczególnych ofiarodawców i były po prostu zmaterializowaną formą wyrażania gorliwej
pobożności wobec boga44. Warto zaznaczyć, iż szczegóły morfologiczne poszczególnych osób
były wyraźnie przedstawione. Osoba ofiarująca bóstwu taką statuę spodziewała się otrzymać
od niego błogosławieństwo. Odnosi się to zresztą do wszystkich posągów typu „theophores".
W przypadku przedstawienia osoby trzymającej sistrum, ofiarodawca dążył do uzyskania bło-
gosławieństwa od bogini Hathor. Ten typ rzeźby statuarycznej popularny jest szczególnie w okre-
sie panowania Ramessydów. Przykłady pochodzą z różnych miejscowości (np. : Deir el-Bahari),
gdzie były sanktuaria Hathor. W okresie panowania XXVI dynastii typ posągów zanika. W okre-
sie, kiedy Egipt staje się częścią wielkiego Imperium Rzymskiego, a kult Izydy staje się bardzo
40 В. Павлов, Художественное ремесло Древнего Египта. Москва 1959, s. 162.
41 J. Vandier, La religion égyptienne. Paris 1949, s. 73.
42 Clere, jw., s. 2.
43 Jw., s. 3.
44 Vandier, Manuel, jw., s. 261, t. III.
14
Wyrabiano je głównie z fajansu.
Zostały już omówione przedstawienia sistrum w drobnej plastyce, malarstwie ściennym
i monumentalnej architekturze. Pozostała jeszcze jedna kategoria — rzeźba statuaryczna, a ściślej
grupa posągów przedstawiających osoby z sistrami. Wśród uczonych brak jest zgodności od-
nośnie czasu, w którym pojawiają się przedstawienia tego typu. Według J. Vandier41 przed-
stawienia te pojawiają się po raz pierwszy w II okresie Przejściowym, natomiast J. Clere42
uważa, iż pojawiają się one w okresie panowania XVIII dynastii. Ta dość duża i zróżnicowana
grupa posiada podstawową wspólną cechę: przedstawione osoby trzymają zawsze sistrum typu
naosowego. Można natomiast dokonać podziału ze względu na rodzaj pozycji, w jakiej przed-
stawieni zostali osobnicy trzymający sistrum:
a) pozycja siedząca,
b) pozycja klęcząca,
c) pozycja stojąca.
Ponadto można je podzielić na:
a) posągi skubizowane — tzw. kubusy (,,statues — blocs")
b) pseudo — kubusy.
W przedstawieniach należących do typu pierwszego, sistrum zaznaczone jest jako symbol,
natomiast przedstawienia drugiego typu charakteryzują się trójwymiarowym wizerunkiem
sistrum. Prawie wszystkie posągi to przedstawienia mężczyzn, natomiast przedstawienia kobiet
są bardzo rzadkie. Niekiedy obok sistrum widnieje przedstawienie kwiatu lotosu, bądź głowy
barana43. Wyjaśnienie roli, jaką spełniały posągi tego typu, jest dość trudne. W tym miejscu
należy zgodzić się z Vandier, który przypuszcza, iż wykonywano je dla świątyń na zamówienie
poszczególnych ofiarodawców i były po prostu zmaterializowaną formą wyrażania gorliwej
pobożności wobec boga44. Warto zaznaczyć, iż szczegóły morfologiczne poszczególnych osób
były wyraźnie przedstawione. Osoba ofiarująca bóstwu taką statuę spodziewała się otrzymać
od niego błogosławieństwo. Odnosi się to zresztą do wszystkich posągów typu „theophores".
W przypadku przedstawienia osoby trzymającej sistrum, ofiarodawca dążył do uzyskania bło-
gosławieństwa od bogini Hathor. Ten typ rzeźby statuarycznej popularny jest szczególnie w okre-
sie panowania Ramessydów. Przykłady pochodzą z różnych miejscowości (np. : Deir el-Bahari),
gdzie były sanktuaria Hathor. W okresie panowania XXVI dynastii typ posągów zanika. W okre-
sie, kiedy Egipt staje się częścią wielkiego Imperium Rzymskiego, a kult Izydy staje się bardzo
40 В. Павлов, Художественное ремесло Древнего Египта. Москва 1959, s. 162.
41 J. Vandier, La religion égyptienne. Paris 1949, s. 73.
42 Clere, jw., s. 2.
43 Jw., s. 3.
44 Vandier, Manuel, jw., s. 261, t. III.
14