DOI Heft:
Faras
DOI Artikel:Dobrzeniecki, Tadeusz: Maiestas Domini w zabytkach polskich i obcych z Polską związanych: [2]; maiestas Crucis w ściennym malarstwie Nubii (Faras)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0283
38. Sarkofag z Azinhcira, ok. 280 г., Porto, Muzeu Municipal, wg H a n f l m a n n, jw
niższe sfery. Całe to przedstawienie ilustruje słowa Chrystusa — przedstawionego jako kosmo-
krator — o władzy nad niebem i ziemią (= clipeus caelestis).
Portret zmarłego, umieszczony w clipeusie, zawsze jest unoszony do gwiazd. W cesarskiej
sztuce sepulchralnej — na sarkofagach, w malarstwie ściennym — imagines clipeatae zawsze
wyrażają apoteozę. Niebiański charakter clipeusa oznaczony jest kołem zodiakalnym na obra-
mieniu. Zmarły unoszony jest w swoim clipeusie jako nowa gwiazda.
Idea unoszenia kosmicznego clipeusu i skrystalizowanie się tej idei w sztuce opanowały
rzymsko-bizantyjską tradycję. Wszystkie treściowe i kompozycyjne cechy tego pogańskiego
obrazu powtarzają się w chrześcijańskiej interpretacji: zamiast apoteozowanego zmarłego,
Chrystus jest umieszczony w kosmicznym clipeusie, wiktorie unoszące clipeus (il. 38)175 są
zastąpione dwoma aniołami (il. 37), rolę symbolu orła-Ganimedesa pod clipeusem przejęli
skrzydlaci cherubini i apostołowie (il. 27, 28) wskazujący unoszenie do nieba.
Koptyjski rękopis z 906 r. zachował we fragmencie miniaturę z krzyżem (il. 39)176. Przecięcie
się ramion wypełnia clipeus z popiersiem Chrystusa, unoszony przez dwóch aniołów; przy
każdym z nich napis: АГГЕЛОС KY (= angelus Domini). Na dolnej części pionowego ramie-
nia krzyża przedstawiona jest w pozycji siedzącej Maria z Dzieciątkiem.
175 Rice, jw., s. 291, il. 19; G. Berefeldt, A study on the Winged Angel. The Origin of a Motif.
Stockholm 1968.
176 Hagiograficzny rękopis, Nowy Jork, Pierpont Morgan Library Ms. 600 fol. 1v : M. Crame r, Koptische
Buchmalerei. Recklinghausen 1964, s. 60, il. VIII.
279
niższe sfery. Całe to przedstawienie ilustruje słowa Chrystusa — przedstawionego jako kosmo-
krator — o władzy nad niebem i ziemią (= clipeus caelestis).
Portret zmarłego, umieszczony w clipeusie, zawsze jest unoszony do gwiazd. W cesarskiej
sztuce sepulchralnej — na sarkofagach, w malarstwie ściennym — imagines clipeatae zawsze
wyrażają apoteozę. Niebiański charakter clipeusa oznaczony jest kołem zodiakalnym na obra-
mieniu. Zmarły unoszony jest w swoim clipeusie jako nowa gwiazda.
Idea unoszenia kosmicznego clipeusu i skrystalizowanie się tej idei w sztuce opanowały
rzymsko-bizantyjską tradycję. Wszystkie treściowe i kompozycyjne cechy tego pogańskiego
obrazu powtarzają się w chrześcijańskiej interpretacji: zamiast apoteozowanego zmarłego,
Chrystus jest umieszczony w kosmicznym clipeusie, wiktorie unoszące clipeus (il. 38)175 są
zastąpione dwoma aniołami (il. 37), rolę symbolu orła-Ganimedesa pod clipeusem przejęli
skrzydlaci cherubini i apostołowie (il. 27, 28) wskazujący unoszenie do nieba.
Koptyjski rękopis z 906 r. zachował we fragmencie miniaturę z krzyżem (il. 39)176. Przecięcie
się ramion wypełnia clipeus z popiersiem Chrystusa, unoszony przez dwóch aniołów; przy
każdym z nich napis: АГГЕЛОС KY (= angelus Domini). Na dolnej części pionowego ramie-
nia krzyża przedstawiona jest w pozycji siedzącej Maria z Dzieciątkiem.
175 Rice, jw., s. 291, il. 19; G. Berefeldt, A study on the Winged Angel. The Origin of a Motif.
Stockholm 1968.
176 Hagiograficzny rękopis, Nowy Jork, Pierpont Morgan Library Ms. 600 fol. 1v : M. Crame r, Koptische
Buchmalerei. Recklinghausen 1964, s. 60, il. VIII.
279