DOI article:
Stankiewicz, Jan: Sekretarzyk z r. 1648 w Zbiorach Czartosyskich
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0109
JAN STANKIEWICZ
SEKRETARZYK Z R. 1648
W ZBIORACH CZARTORYSKICH
Do rzędu nielicznych, datowanych zabytków meblarstwa europejskiego
w. XVII, znajdujących się na terenie Polski, należy sekretarzyk z r. 1648
w zbiorach Czartoryskich w Krakowie. „Zarzucony od dawna“ 1) i urato-
wany obok wielu cennych pamiątek dzięki pasji kolekcjonerskiej Izabeli
z Flemingów Czartoryskiej — zabytek ten przetrwał do naszych czasów
w stanie wyjątkowo dobrym, przynosząc zaszczyt późniejszym konserwato-
rom, przede wszystkim zaś warsztatowi, który go wykonał. Treściowo-formalne
wartości dekoracji plastycznej, jak również wysoki poziom wykonania pozwa-
lają nam zaliczyć omawiany sprzęt do wytworów jaknajściślej związanych
z ideologią czasu, tj. w. XVII oraz określonego środowiska, a także ustalić
warsztat i odbiorcę rękodzieła.
Wśród sprowadzanych do Polski w w. XVII przedmiotów zbytku poważną
pozycję musiał zajmować sprzęt meblarski. Należy bowiem przypuszczać, że
meblarstwo polskie w. XVII nie było w stanie zadowolić gustu wybrednych
lub tylko snobistycznych odbiorców polskich ze sfer zwłaszcza magnackich,
którzy mieli możność poznania w czasie swych licznych podróży luksusowego
sprzętu zachodniego. O stosunkowo skromnym asortymencie ówczesnego
polskiego sprzętarstwa, świadczy m. in. przepis wyzwolinowy z czasów Jana
Kazimierza, wzmiankujący o stole i skrzyni, jako wymaganej „sztuce mistrzow-
skiej “ 2) oraz statut krakowskiego cechu stolarskiego z r. 1672, wprowadzający
nowe typy sprzętów: „składaną almaryę z szufladami i pisarski stół z lady-
szary na trzech stronach” 3).
W czasie, gdy szereg państw zachodnich w dobrze rozumianym interesie
własnym wydaje zarządzenia ochronne, zakazujące wwozu obcych wytwo-
rów do kraju, Polska szeroko otwiera granice dla wyrobów cudzoziemskich
8 Katalog Domu Gotyckiego, t. i, s. 77, Bibl. Czart., rkps 2917.
2) M. Padechowicz, Od dawnej skrzyni do nowoczesnej szafy, Rzeczy Piękne, r. VII, nr 7—9, s. 81.
3) Akta cechu stolarzy krakowskich, Wojew. Archiw. Państw, w Kwikowie, Archiw. m. Krakowa
Rkps 3146.
IO4
SEKRETARZYK Z R. 1648
W ZBIORACH CZARTORYSKICH
Do rzędu nielicznych, datowanych zabytków meblarstwa europejskiego
w. XVII, znajdujących się na terenie Polski, należy sekretarzyk z r. 1648
w zbiorach Czartoryskich w Krakowie. „Zarzucony od dawna“ 1) i urato-
wany obok wielu cennych pamiątek dzięki pasji kolekcjonerskiej Izabeli
z Flemingów Czartoryskiej — zabytek ten przetrwał do naszych czasów
w stanie wyjątkowo dobrym, przynosząc zaszczyt późniejszym konserwato-
rom, przede wszystkim zaś warsztatowi, który go wykonał. Treściowo-formalne
wartości dekoracji plastycznej, jak również wysoki poziom wykonania pozwa-
lają nam zaliczyć omawiany sprzęt do wytworów jaknajściślej związanych
z ideologią czasu, tj. w. XVII oraz określonego środowiska, a także ustalić
warsztat i odbiorcę rękodzieła.
Wśród sprowadzanych do Polski w w. XVII przedmiotów zbytku poważną
pozycję musiał zajmować sprzęt meblarski. Należy bowiem przypuszczać, że
meblarstwo polskie w. XVII nie było w stanie zadowolić gustu wybrednych
lub tylko snobistycznych odbiorców polskich ze sfer zwłaszcza magnackich,
którzy mieli możność poznania w czasie swych licznych podróży luksusowego
sprzętu zachodniego. O stosunkowo skromnym asortymencie ówczesnego
polskiego sprzętarstwa, świadczy m. in. przepis wyzwolinowy z czasów Jana
Kazimierza, wzmiankujący o stole i skrzyni, jako wymaganej „sztuce mistrzow-
skiej “ 2) oraz statut krakowskiego cechu stolarskiego z r. 1672, wprowadzający
nowe typy sprzętów: „składaną almaryę z szufladami i pisarski stół z lady-
szary na trzech stronach” 3).
W czasie, gdy szereg państw zachodnich w dobrze rozumianym interesie
własnym wydaje zarządzenia ochronne, zakazujące wwozu obcych wytwo-
rów do kraju, Polska szeroko otwiera granice dla wyrobów cudzoziemskich
8 Katalog Domu Gotyckiego, t. i, s. 77, Bibl. Czart., rkps 2917.
2) M. Padechowicz, Od dawnej skrzyni do nowoczesnej szafy, Rzeczy Piękne, r. VII, nr 7—9, s. 81.
3) Akta cechu stolarzy krakowskich, Wojew. Archiw. Państw, w Kwikowie, Archiw. m. Krakowa
Rkps 3146.
IO4