DOI Artikel:
Różycka-Bryzek, Anna: Miniaturowy ołtarzyk ruski z końca w. XVII w Zbiorach Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0153
Ryc. 97. Przemienienie, ikona ze szkoły moskiewskiej, 1. ćw.
w. XV. Moskwa, Galeria Tretiakowska (W. N. Łazariew,
Istoria wizantijskoj ziwopisi).
występował on zazwyczaj
w sztuce bizantyńskiej 13).
Takiego znaczenia w sztuce
ruskiej dowodzi np. ikona
z Zesłaniem Ducha św., zstę-
pującego na apostołów pod
postacią płomieni w man-
dorli14). Ze względu wszakże
na brak tego motywu we
wcześniejszych przykładach
bizantyńskich trzeba stwier-
dzić, że został on zapoży-
czony ze sztuki zachodniej
dla zobrazowania doktryn
kościoła wschodniego, które
tłumaczyły cud Przemienie-
nia jako pojawienie się Trój-
cy. Wiele ikon wzbogacano
w związku z tą interpretacją
dodaniem ręki Boga Oj-
ca 15) — tryptyk krakowski
zawiera jednak tylko wyo-
brażenie Syna oraz otacza-
jącego go obłokiem płomie-
nistym ś. Ducha.
Zwraca tu jeszcze uwa-
gę nieznany na Wschodzie
układ stóp Chrystusa: opu-
szczone równolegle, wyra-
żają chwilę unoszenia się postaci, podczas gdy zwykle jedna stopa odchylona
na zewnątrz oznacza pozycję stania. Pierwszy Giotto oderwał Chrystusa od
ziemi — i tak go odtąd ujmowała sztuka zachodnia16). Jest to więc drugi
w ikonie krakowskiej rys, obcy ikonografii bizantyńskiej.
Stojący z obu stron prorocy są zgodnie z panującą w sztuce wschodniej
konwencją zróżnicowani wiekiem: Eliasz jest długobrodym starcem, Moj-
ł3) Por. np. Zesłanie Ducha ś. w psałterzu Melisendy z w. XII (O. M. Dal ton, Byzantine Art
and Archeology, Oxford 1911, fig. 409), Chrzest Chrystusa i Zwiastowanie w malowidłach atońskich
w. XIV (Millet, op. cit. tabl. 67, 58).
u) Lichaczew, op. cit. t. II, tabl. 427.
15) Pokrowskij, op. cit. s. 202.
16) K. Kiinstle, Ikonographie der christlichen Kunst, Freiburg 1928, t. I, s. 404.
148
w. XV. Moskwa, Galeria Tretiakowska (W. N. Łazariew,
Istoria wizantijskoj ziwopisi).
występował on zazwyczaj
w sztuce bizantyńskiej 13).
Takiego znaczenia w sztuce
ruskiej dowodzi np. ikona
z Zesłaniem Ducha św., zstę-
pującego na apostołów pod
postacią płomieni w man-
dorli14). Ze względu wszakże
na brak tego motywu we
wcześniejszych przykładach
bizantyńskich trzeba stwier-
dzić, że został on zapoży-
czony ze sztuki zachodniej
dla zobrazowania doktryn
kościoła wschodniego, które
tłumaczyły cud Przemienie-
nia jako pojawienie się Trój-
cy. Wiele ikon wzbogacano
w związku z tą interpretacją
dodaniem ręki Boga Oj-
ca 15) — tryptyk krakowski
zawiera jednak tylko wyo-
brażenie Syna oraz otacza-
jącego go obłokiem płomie-
nistym ś. Ducha.
Zwraca tu jeszcze uwa-
gę nieznany na Wschodzie
układ stóp Chrystusa: opu-
szczone równolegle, wyra-
żają chwilę unoszenia się postaci, podczas gdy zwykle jedna stopa odchylona
na zewnątrz oznacza pozycję stania. Pierwszy Giotto oderwał Chrystusa od
ziemi — i tak go odtąd ujmowała sztuka zachodnia16). Jest to więc drugi
w ikonie krakowskiej rys, obcy ikonografii bizantyńskiej.
Stojący z obu stron prorocy są zgodnie z panującą w sztuce wschodniej
konwencją zróżnicowani wiekiem: Eliasz jest długobrodym starcem, Moj-
ł3) Por. np. Zesłanie Ducha ś. w psałterzu Melisendy z w. XII (O. M. Dal ton, Byzantine Art
and Archeology, Oxford 1911, fig. 409), Chrzest Chrystusa i Zwiastowanie w malowidłach atońskich
w. XIV (Millet, op. cit. tabl. 67, 58).
u) Lichaczew, op. cit. t. II, tabl. 427.
15) Pokrowskij, op. cit. s. 202.
16) K. Kiinstle, Ikonographie der christlichen Kunst, Freiburg 1928, t. I, s. 404.
148