Muzeum Narodowe <Krakau> [Hrsg.]: Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie (4.1954-55(1956))

i stopniowym procesie dojrzewania — skostniało w wr. XVII, wtrącone w su-
rowe formy i zdegenerowane w ślepej wierze w autorytet, w przywiązaniu
do przestarzałego, w respekcie do tradycyjnych kanonów i wrogości do wszyst-
kiego co obce, nieprzyswojone i nowe. Wiek XVII był okresem zamykającym
długi rozdział historii, ponieważ przestylizował wszystko, co Ruś przeżyła
i doświadczyła w ciągu sześciu wieków“ 70).

Schyłkowość malarstwa tego okresu była wynikiem moralnego i poli-
tycznego osłabienia cerkwi, odgrywającej w w. XVII rolę już wsteczną71).
Pozbawione dawnej podbudowy malarstwo ikonowe nie miało przed sobą
dalszych możliwości rozwojowych, choć agonia jego przeciągnęła się w głąb
w. XIX. Kierunkiem przyszłości było powstające w oparciu o nowe tendencje
od połowy w'. XVII świeckie malarstwo realistyczne. Tryptyk krakowski —
małe ogniwo jednego z równoległych prądów kulturalnych tego czasu —
wyrażając ginącą już ideologię, przynależy do w. XVII, pojętego nie jako
epoka, w której się formował nowy rozdział historii Rusi, lecz jako okres
zamykający jej średniowiecze.

AHHA PYŻKHIJKA — BPLI3EK

MHHHaTIOpHŁJH pyCCKHH TpHIITHX B COÓpaHHH HapTOpŁICKHX

I Ipe^MeTOM onepna hbjihctch oahh H3 He.\iHorHX na.MHTHHKOB pyccKoii jkuboiihch, Haxo-

AHIAHXCH B HaUHOIia.ILHOM My3ee B KpaKOBC - MHHIiaTIOpHblH aepeBHHHblH TpHnTHX, nHCaHHblH

Te.Mnepoii no 30Ji0T0My cJ)OHy, othochluhhch k no3AHeMy nepiio^y pyccKoro ncnyccTBa. Iloce-
peAHHe HaxoAHTCH ripeo6pa>KeHiie TocnoAHe, Ha JieBon CTBopne necTBOBaHiie HKOHbi Thx-
bhhckoh Bo>Keii MaTepn HBaHOM ripeATenen n HHKOJiaeM HyAOTBoppeM, Ha npaBoii CTBopne
cb. cb. TepacHM, Xkob, HoMeran, IPb3h Bohh h Kcemin.

IIicoHorpactinHecKH ripeo6pa>KeHHe CBH3biBaeTCH c BH3aHTHHCKOH HKOHorpacjmen XII b,
ripe>KAe Bcero CHM.MCTpHHHocTbio K0MII03HAHHH h OTcyTCTBHeM AHHaMHKH b c|)Hrypax anocro-
jtob, KorAa Ha Pycu Haiioonee xapaKTepHbm óli.t ran 3noxn IlajieojioroB, KOTopbiii OTJinnajiCH
OTcyTCTBHeM CHMMeTpHHHOCTU K0Mn03HHHH nepCOHa>Ka H3o6pa>KaeMOrO B CTpe.MHTeJIbHOM ABH-
>KeHHH. KpoMe 3thx TpaAHinioHHbix sjieMeHTOB KpaKOBCKoe ripeo6pa>KeHHe xapaKTepH3yeTCH
HajiHHneM HeKOTopbix 3anaAHbix npne.MOB, npoHBJiHK>mHXCH b pyccKOM ncnyccTBe ot cepeAHHbi
XVI b.: i) opeon (mandorla) c rwaMeHeM, onpeAejimomnn cb. JIyxa b ]lpeo6pa>KeHHH no
HCTOJiKOBaHino npaBocjiaBHoii uepKBH b XIV b. 2) XpncToc yHecuiHHCH HaA xojimom (b bh33h-
TiincKon ncHBonncn H3o6pa>KaeMbiH oSbiKHOBeHHO b CTOHuren no3e). IIpnHHMaH bo bhhm3HH€
hto TeMa JieBon CTBOpKH necTBOBaHne HKOHbi — 6bina nonyjinpHa Ha Pycn b XVII—XVIII b.
KorAa ycnjiiiBaeTCH KynbT H3o6pa>KeHHbix Ha craopKe CBHTbix, cneAyeT ynasara Ha nporaBope-
hhh, BbicTynaiomne b IIpeo6pa>KeHHH. IIpHHHHa B03BpameHHH k CTapiiHHbi.M oopa3u;aM Jie>Kajia
b pecJ)op.\iax naTpnapxa HnKOHa, KOTopbie oxpaHHH HKOHHyio HłUBonncb npeA ny>KAŁ>iMH bjihh-
hhhmh, Aann Hanajio apxaH3npyioinHM TeHAeHijHHM. Hajinnue 3anaAHbix mothbob b HarneM
Tpnnraxe yKa3biBaeT raminHyio a-th Pycn Tex Bpe.weH 6opb6y hoboto co crapbiM. B crane nncb.Ma
Hamcn HKOHbi 3aivieTHbi AaJiei<ne bjihhhhh MaHepbi IIpoKoiniH Hiipnua, MacTepa C/rporaHOB-
ckoh niKOJibi, oAHaKo SjiHHcanmne aHanorHH b TpaKTOBKe oaokabi, h3xoahm b HKOHax XVII
XVIII b. Ho Tan nan nocjieAHHe hocht nacTO neprai 3anaAHero cthjih (peajincranecKHH ran
jrapa h iieiiaayKa) KOTopbie OTcyTCTByroT b KpaKOBCKOM TpniiTHxe, mo>kho npeAnonaraTb, hto oh
B03HHK B MaCTepCKOH, CBH33HHOH C TpaAHIJHOHHblMH (jlOpMaMH «HKOHOnHCH».

Majibie pa3Mepbi Tpimraxa A0Ka3biBaioT, hto oh 6biji noAopo>KHbiM ajiTapnKOM, CBH3aHHbiM
c jihhhoh pejinrno3HOH npaKTHKon. Xora b pyccKOH >khboiihch XVII b. HanHHaioT npoHBJiHTbcn
HOBbie CBeTCKne TeHAeHAHH, AaHHbin Tpnnxnx np HHaAne>KiiT BceTaKH k >KHBonncHOMy abh-
>KeHHK> coxpaHHiomeMy cpeAHeBeKOBbie TpaAnnnn.

70) Alpatov, op. cił. s. 72.

n) Rubinstejn — Bachruszin, op. cit. s. 360.

11*

163