DOI Artikel:
Goetel-Kopffowa, Maria: Mecenat kulturalny Jana Konarskiego (1447-1525)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.24581#0014
GENEALOGIA JANA KONARSKIEGO I JEGO DZIAŁALNOŚĆ
PRZED OSIĄGNIĘCIEM GODNOŚCI BISKUPIEJ
Konarscy herbu Abdank, osiedli w drugiej połowie w. XV w połud-
niowo-zachodniej Wielkopolsce na granicy ówczesnego księstwa głogow-
skiego, wywodzili się z jednego z najstarszych i najpotężniejszych rodów
rycerskich Polski średniowiecznej, których tradycje giną w mroku dziejów
naszej przeszłości. Starożytny ród Awdańców w ciągu w. XII i XIII objął
wielkie latyfundia nie tylko w rodzimej Wielkopolsce, ale i na terenach
niemal całego kraju wraz ze Śląskiem i Mazowszem, wchodząc w roz-
liczne koligacje z pierwszymi rodami w Polsce. Wybitne znaczenie Awdań-
ców na dworze Bolesława Krzywoustego, Leszka Białego i Bolesława
Wstydliwego zaczęło słabnąć pod koniec w. XIII, a późniejsza polityka
Kazimierza Wielkiego, wysuwająca Małopolską na naczelne miejsce w pań-
stwie, ostatecznie zadecydowała o zmierzchu ich potęgi. Upadek politycz-
nych wpływów, zbiegający się z gwałtownie postępującym rozdrobnieniem
majątków, przyczynił się do rychłego zepchnięcia Awdańców do rzędu
szarego gminu szlacheckiego. Ten los podzieliła jedna z najstarszych ga-
łęzi Awdańców, osiadła od w. XIII w południowej Wielkopolsce wokół
grodu dupińskiego. Przełom w. XIV na XV był świadkiem, jak zwarte to
gniazdo zaczyna się rozpadać na drobne rodziny szlacheckie, dla których
wspólną więzią pozostał jedynie herb Abdank1. W owym czasie nie
nastąpił jeszcze wyraźny podział dziedzicznych majątków między poszcze-
gólne rodziny, toteż występujący w tych latach bracia Przybysław, Mar-
cin, Ubisław i Szczedrzyk zwać się będą z Dupina, Konar, Domaradzie lub
Kołaczkowie2. Dopiero działy majątkowe doprowadziły do wyodrębnie-
1 W. Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, Poznań 1920, s. 3—35,
318—380. Semkowicz wyprowadza zawołanie Awdańców, które dopiero w w. XVI
przyjęło formę językową „Habdank”, ze starogermańskiego słowa „anda”, tzn. skarb,
wskazującego na normańskie pochodzenie założyciela rodu. Z tegoż słowa wywodziło
się agnacyjne imię najstarszych Awdańców Skarbimir, czyli spolonizowane imię
Anda lub Andon. Godło zaś literowe w kształcie litery W, zdaniem tego autora,
powstało ze znaku własnościowego Michała, założyciela Lubinia z początku w. XII,
i dopiero w pierwszej połowie w. XVI zostało przekształcone ze znaku w kształcie
litery M na znak przypominający literę W (o. c., s. 32—33 i 294—301).
2 Tamże, s. 74—75. — J. v. Lekszycki, Die altesten grosspolnischen Grod-
biicher I, Leipzig 1887, nr 1348, 1377, i II, Leipzig 1889, nr 1942, 2085 i 2086.
9
PRZED OSIĄGNIĘCIEM GODNOŚCI BISKUPIEJ
Konarscy herbu Abdank, osiedli w drugiej połowie w. XV w połud-
niowo-zachodniej Wielkopolsce na granicy ówczesnego księstwa głogow-
skiego, wywodzili się z jednego z najstarszych i najpotężniejszych rodów
rycerskich Polski średniowiecznej, których tradycje giną w mroku dziejów
naszej przeszłości. Starożytny ród Awdańców w ciągu w. XII i XIII objął
wielkie latyfundia nie tylko w rodzimej Wielkopolsce, ale i na terenach
niemal całego kraju wraz ze Śląskiem i Mazowszem, wchodząc w roz-
liczne koligacje z pierwszymi rodami w Polsce. Wybitne znaczenie Awdań-
ców na dworze Bolesława Krzywoustego, Leszka Białego i Bolesława
Wstydliwego zaczęło słabnąć pod koniec w. XIII, a późniejsza polityka
Kazimierza Wielkiego, wysuwająca Małopolską na naczelne miejsce w pań-
stwie, ostatecznie zadecydowała o zmierzchu ich potęgi. Upadek politycz-
nych wpływów, zbiegający się z gwałtownie postępującym rozdrobnieniem
majątków, przyczynił się do rychłego zepchnięcia Awdańców do rzędu
szarego gminu szlacheckiego. Ten los podzieliła jedna z najstarszych ga-
łęzi Awdańców, osiadła od w. XIII w południowej Wielkopolsce wokół
grodu dupińskiego. Przełom w. XIV na XV był świadkiem, jak zwarte to
gniazdo zaczyna się rozpadać na drobne rodziny szlacheckie, dla których
wspólną więzią pozostał jedynie herb Abdank1. W owym czasie nie
nastąpił jeszcze wyraźny podział dziedzicznych majątków między poszcze-
gólne rodziny, toteż występujący w tych latach bracia Przybysław, Mar-
cin, Ubisław i Szczedrzyk zwać się będą z Dupina, Konar, Domaradzie lub
Kołaczkowie2. Dopiero działy majątkowe doprowadziły do wyodrębnie-
1 W. Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, Poznań 1920, s. 3—35,
318—380. Semkowicz wyprowadza zawołanie Awdańców, które dopiero w w. XVI
przyjęło formę językową „Habdank”, ze starogermańskiego słowa „anda”, tzn. skarb,
wskazującego na normańskie pochodzenie założyciela rodu. Z tegoż słowa wywodziło
się agnacyjne imię najstarszych Awdańców Skarbimir, czyli spolonizowane imię
Anda lub Andon. Godło zaś literowe w kształcie litery W, zdaniem tego autora,
powstało ze znaku własnościowego Michała, założyciela Lubinia z początku w. XII,
i dopiero w pierwszej połowie w. XVI zostało przekształcone ze znaku w kształcie
litery M na znak przypominający literę W (o. c., s. 32—33 i 294—301).
2 Tamże, s. 74—75. — J. v. Lekszycki, Die altesten grosspolnischen Grod-
biicher I, Leipzig 1887, nr 1348, 1377, i II, Leipzig 1889, nr 1942, 2085 i 2086.
9