Muzeum Narodowe <Krakau> [Editor]: Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie (8.1964)

śnie muzeum podejmuje, zwłaszcza poprzez dział naukowo-oświatowy,
pewien wątek w wychowywaniu człowieka dorosłego.

Niesłuszne wydaje się zbyt radykalne przeciwstawianie andragogiki
pedagogice. Obie nauki zajmują się wychowaniem, mają wiele elementów
wspólnych, a różnice dotyczyć mogą specyficznych szczegółów, nie zaś
istoty zagadnień. Na ową bezpośrednią łączność andragogiki z pedagogiką
wskazują m. i. F. Urbańczyk 2 oraz E. Harwas, który pisze: „Problema-
tyka dziecka, jako przedmiotu wychowania, i problematyka osoby doro-
słej, jako przedmiotu wychowania, w licznych punktach wzajemnie się
dopełniają. Społeczne życie dorosłych stanowi strefę, w której wyrastają
zadania, cele. wzory wychowania. U dorosłego m=)my zasób efektów i moż-
ność kontynuacji pedagogicznych zabiegów. Wyodrębnianie problematyki
kształcenia dorosłych, jako swoistej, odrębnej całkiem dziedziny, jest nie-
zgodne z zasadniczą ciągłością i jednością rozwojową procesów psychicz-
nych człowieka” 3.

Stąd płyną dwa wnioski, wzajemnie się uzupełniające: 1) refleksja
teoretyczna dotycząca wychowania dziecka może być wykorzystana przy
budowaniu teorii wychowania człowieka dorosłego; 2) wyniki badań nad
procesem wychowania człowieka dorosłego mogą być przydatne w zasto-
sowaniu do dziecka. Wnioski te mają szczególne znaczenie w muzealnic-
twie, ponieważ przedmiotem działalności jest tu w równej mierze dorosły
jak i dziecko. Jednakże jako punkt wyjścia przy upowszechnianiu kultury
przez muzea należy wziąć człowieka dorosłego, ponieważ tego rodzaju
instytucje należą do typowych dla działalności wśród dorosłych, tak jak
szkoła jest typowa dla dziecka.

Wyjaśnienia jeszcze wymaga pojęcie wychowania, jakim posługujemy
sie w ninieiszym szkicu. Przyjęte tu zostało pojęcie bardzo szerokie, tak
jak ie stosuje np. F. Znaniecki4. Wychowanie, w tym ujęciu, jest to
wszelkie zamierzone, celowo zorganizowane oddziaływanie, zmierzające
do wszechstronnego rozwoju jednostki wychowywanej oraz umożliwiające
jej spełnianie odpowiedniej roli społecznej, stosownie do posiadanych moż-
liwości. Składowymi elementami wychowania są: nauczanie, tj. podawa-
nie wiadomości, pomoc przy zdobywaniu umiejętności, wyrobieniu władz
umysłowych; upowszechnianie kultury, czyli wytwarzanie trwałych na-
wyków do korzystania czynnego, zaangażowanego z dóbr kulturalnych;
całokształt wpływów wychowawczych niesystematycznych, nie ujętych
w żaden system.

2 F. Urbańczyk, Pojęcie i zakres dydaktyki dorosłych w tomie zbiorowym
Oświata i kultura dorosłych. Rozprawy, Warszawa 1958.

3 E. Harwas, Kształcenie dorosłych a społeczny system wychowania, Poznań
1959, s. 18.

4 F. Znaniecki, Socjologia wychowania II, Warszawa 1930, s. 92, 93.

202