DOI Artikel:
Gołaszewski, Tadeusz: Zsada Atrakcyjnos̄ci w Andragogice
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.24581#0232
typu wystaw nie starają się nawet wniknąć w prawa psychologiczne, lecz
przyjmują ukryte założenie, że skoro zgromadzone zostanie możliwie dużo
różnorodnych eksponatów, to każdy ze zwiedzających znajdzie dla siebie
coś interesującego, osoby szybciej się nużące zwiedzą tylko część wystawy,
ale i tak ich potrzeby zostaną zaspokojone, zaś osoby nie przygotowane
do odbierania wrażeń estetycznych wymagających znajomości elementów
wiedzy o sztuce zareagują jedynie na dzieła im dostępne, lecz i to będzie
wystarczającym efektem społecznym; ci znów ze zwiedzających, dla któ-
rych część eksponatów wyda się banalna i dobrze znana, przejdą do dzieł
bardziej wyrafinowanych itd. Słowem, organizatorzy tego typu wystaw
uznają, że momentem stanowiącym o atrakcyjności jest znaczna ilość
i różnorodność zgromadzonych eksponatów. Natomiast wybór poszczegól-
nych eksponatów dla oglądnięcia przez poszczególnych zwiedzających po-
zostawia się samym zwiedzającym. Takie ujęcie ma też swoje uzasadnie-
nie: pozostawia wolność wyboru. Jednakże budzą się tu dwa zasadnicze
zastrzeżenia: 1) ekspozycje tego typu są nieekonomiczne w sensie nakła-
dów materialnych oraz wydatkowania energii psychicznej zwiedzających,
którzy zdani na siebie samych najczęściej kierują się przypadkiem, a nie
dokonują świadomego wyboru określonych wartości; 2) taka działalność
ma charakter udostępniania dóbr kulturalnych, a nie ich upowszechniania,
to znaczy rezygnuje się wówczas z wychowawczego oddziaływania, po-
zostaje się na gruncie już działających nawyków i zainteresowań, nie po-
dejmując prób budzenia zainteresowań nowych.
Ekspozycje wyspecjalizowane nakierowane są na ściśle
określony krąg odbiorców. Krąg ten stanowią osoby interesujące się, nie-
kiedy zawodowo, danym zjawiskiem kulturalnym. Ten typ ekspozycji ma
charakter ekskluzywny, są one atrakcyjne dla określonego kręgu odbior-
ców: tych właśnie, którzy mają silnie rozwinięte zainteresowania określo-
nym zjawiskiem kulturalnym, np. jakimś stylem w malarstwie, nowocze-
sną techniką itp. Znaczenie tego rodzaju wystaw dla kultury jest bardzo
wielkie, są one niezbędne ze względu na stałą konieczność prowadzenia
badań przez odpowiednich fachowców (wystawy stają się dla nich swoi-
stym warsztatem pracy — np. dla historyków sztuki) oraz z uwagi na
potrzebę pogłębiania zainteresowań występujących społecznie. Jedynym
zastrzeżeniem jest tu stosunkowo wąski zakres oddziaływania społecz-
nego.
Coraz częstsze są wystawy innego jeszcze typu, z punktu widzenia an-
dragogiki najbardziej pożądane, mianowicie wystawy postulujące możli-
wie szerokie oddziaływanie wychowawcze, przy czym funkcje wychowaw-
cze polegają tu głównie na budzeniu nowych zainteresowań kulturalnych.
Postaramy się ukazać przykładowo tok kroków koncepcyjnych i realiza-
cyjnych w przypadku realizowania wystawy tego ostatniego typu, oddzia-
15'
227
przyjmują ukryte założenie, że skoro zgromadzone zostanie możliwie dużo
różnorodnych eksponatów, to każdy ze zwiedzających znajdzie dla siebie
coś interesującego, osoby szybciej się nużące zwiedzą tylko część wystawy,
ale i tak ich potrzeby zostaną zaspokojone, zaś osoby nie przygotowane
do odbierania wrażeń estetycznych wymagających znajomości elementów
wiedzy o sztuce zareagują jedynie na dzieła im dostępne, lecz i to będzie
wystarczającym efektem społecznym; ci znów ze zwiedzających, dla któ-
rych część eksponatów wyda się banalna i dobrze znana, przejdą do dzieł
bardziej wyrafinowanych itd. Słowem, organizatorzy tego typu wystaw
uznają, że momentem stanowiącym o atrakcyjności jest znaczna ilość
i różnorodność zgromadzonych eksponatów. Natomiast wybór poszczegól-
nych eksponatów dla oglądnięcia przez poszczególnych zwiedzających po-
zostawia się samym zwiedzającym. Takie ujęcie ma też swoje uzasadnie-
nie: pozostawia wolność wyboru. Jednakże budzą się tu dwa zasadnicze
zastrzeżenia: 1) ekspozycje tego typu są nieekonomiczne w sensie nakła-
dów materialnych oraz wydatkowania energii psychicznej zwiedzających,
którzy zdani na siebie samych najczęściej kierują się przypadkiem, a nie
dokonują świadomego wyboru określonych wartości; 2) taka działalność
ma charakter udostępniania dóbr kulturalnych, a nie ich upowszechniania,
to znaczy rezygnuje się wówczas z wychowawczego oddziaływania, po-
zostaje się na gruncie już działających nawyków i zainteresowań, nie po-
dejmując prób budzenia zainteresowań nowych.
Ekspozycje wyspecjalizowane nakierowane są na ściśle
określony krąg odbiorców. Krąg ten stanowią osoby interesujące się, nie-
kiedy zawodowo, danym zjawiskiem kulturalnym. Ten typ ekspozycji ma
charakter ekskluzywny, są one atrakcyjne dla określonego kręgu odbior-
ców: tych właśnie, którzy mają silnie rozwinięte zainteresowania określo-
nym zjawiskiem kulturalnym, np. jakimś stylem w malarstwie, nowocze-
sną techniką itp. Znaczenie tego rodzaju wystaw dla kultury jest bardzo
wielkie, są one niezbędne ze względu na stałą konieczność prowadzenia
badań przez odpowiednich fachowców (wystawy stają się dla nich swoi-
stym warsztatem pracy — np. dla historyków sztuki) oraz z uwagi na
potrzebę pogłębiania zainteresowań występujących społecznie. Jedynym
zastrzeżeniem jest tu stosunkowo wąski zakres oddziaływania społecz-
nego.
Coraz częstsze są wystawy innego jeszcze typu, z punktu widzenia an-
dragogiki najbardziej pożądane, mianowicie wystawy postulujące możli-
wie szerokie oddziaływanie wychowawcze, przy czym funkcje wychowaw-
cze polegają tu głównie na budzeniu nowych zainteresowań kulturalnych.
Postaramy się ukazać przykładowo tok kroków koncepcyjnych i realiza-
cyjnych w przypadku realizowania wystawy tego ostatniego typu, oddzia-
15'
227