DOI Artikel:
Dzieduszycki, Antoni: Obrazy Alessandra Magasca w Zbiorach Polskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.24581#0247
miejsca silnych akcentów, których niesymetryczny układ przy brzegach
obrazu powoduje wrażenie jakby rotacji kręgów postaci i przedmiotów.
Efekt ten został podkreślony różnicą w natężeniu światła, skierowanego
na postacie kobiety i wiolonczelisty (podczas gdy postać kobiety jest jasna,
0 wyraźnym konturze, postać grajka zanurza się w półcień), a także prze-
cięciem przez ramę obrazu grupy przedmiotów po prawej.
W całości kompozycja robi wrażenie teatralne. Można wyróżnić typowo
„sceniczny” układ: poprzedzone schodkami proscenium zarzucone rekwi-
zytami, dalej właściwą scenę, gdzie rozgrywa się akcja, i dekoracje, jak
kulisy, arkady i pejzaż. Same zaś postacie, ubrane w malowniczo obszar-
pane stroje, efektownie upozowane, zdają się odgrywać narzucone sobie
role: kobieta po lewej patrzy na muzykantów, ci zaś wyraźnie zwracają
się do Cygana, który siedzi w niedbałej pozie, roześmiany, prawą ręką
wskazując na oplataną flaszkę, którą uniósł w lewej dłoni. Aby podkre-
ślić ważność tej postaci, artysta umieścił ją wyżej od pozostałych. W tym
miejscu jest też największe nasilenie ruchu, a plamy światła układają się
w wirujący krąg. Postać ta w dodatku została umieszczona na linii głów-
nego akcentu pionowego, a w pobliżu niej, na białym garnku, schodzą się
linie matematycznej perspektywy zbieżnej.
Silne podkreślenie postaci unoszącego w górę flaszkę Cygana jak rów-
nież rozbitego dzbana ponad nim, przy równoczesnym ciepłym i dość po-
godnym nastroju obrazu, nasuwa myśl, że jest to apoteoza hulaszczego
życia wśród ruin. Ale ludzie, którzy się bawią, to włóczędzy i nędzarze —
podobni do ruin, wśród których przebywają. Uderzająca jest przy tym
ich brzydota. Być może, że artysta potraktował tę scenę jako karykaturę,
co potwierdziałby ogólny karykaturalny charakter jego twórczości13. Ci
ludzie nie bawią się, lecz parodiują zabawę, na co także wskazywałby
teatralny charakter sceny. Można tu także zauważyć lekki ton melan-
cholii i refleksji, jakby wyraz współczucia artysty dla tych żebraków, ka-
lek i zapewne także bandytów, jakby uznanie ich prawa do życia.
Sam temat życia włóczęgów oraz potraktowanie „martwej natury”
wiąże nasz obraz z malarstwem włoskich „bambocciantes”, artystów zwią-
zanych z kręgiem malarstwa holenderskiego wieku XVII. Ale koloryt
1 światło łączą go bardziej z tradycją włoską, przede wszystkim z cara-
vaggionizmem. Występują w nim także pewne reminiscencje manieryzmu,
o czym świadczy sposób budowy przestrzeni, rozciąganie jej na boki poza
ramy obrazu, wertykalizm, przesunięcie rytmów w linii poziomej.
Cyganie w ruinach wykazują szereg cech wspólnych, zarówno tema-
tycznych, jak i formalnych, z wieloma obrazami z drugiego okresu twór-
13 Rys karykaturalny w twórczości Magnasca podkreślany jest przez wszystkich
prawie jego monografistów. O satyrycznym charakterze jego twórczości pisał E v a n s,
o. c., s. 37—44.
242
obrazu powoduje wrażenie jakby rotacji kręgów postaci i przedmiotów.
Efekt ten został podkreślony różnicą w natężeniu światła, skierowanego
na postacie kobiety i wiolonczelisty (podczas gdy postać kobiety jest jasna,
0 wyraźnym konturze, postać grajka zanurza się w półcień), a także prze-
cięciem przez ramę obrazu grupy przedmiotów po prawej.
W całości kompozycja robi wrażenie teatralne. Można wyróżnić typowo
„sceniczny” układ: poprzedzone schodkami proscenium zarzucone rekwi-
zytami, dalej właściwą scenę, gdzie rozgrywa się akcja, i dekoracje, jak
kulisy, arkady i pejzaż. Same zaś postacie, ubrane w malowniczo obszar-
pane stroje, efektownie upozowane, zdają się odgrywać narzucone sobie
role: kobieta po lewej patrzy na muzykantów, ci zaś wyraźnie zwracają
się do Cygana, który siedzi w niedbałej pozie, roześmiany, prawą ręką
wskazując na oplataną flaszkę, którą uniósł w lewej dłoni. Aby podkre-
ślić ważność tej postaci, artysta umieścił ją wyżej od pozostałych. W tym
miejscu jest też największe nasilenie ruchu, a plamy światła układają się
w wirujący krąg. Postać ta w dodatku została umieszczona na linii głów-
nego akcentu pionowego, a w pobliżu niej, na białym garnku, schodzą się
linie matematycznej perspektywy zbieżnej.
Silne podkreślenie postaci unoszącego w górę flaszkę Cygana jak rów-
nież rozbitego dzbana ponad nim, przy równoczesnym ciepłym i dość po-
godnym nastroju obrazu, nasuwa myśl, że jest to apoteoza hulaszczego
życia wśród ruin. Ale ludzie, którzy się bawią, to włóczędzy i nędzarze —
podobni do ruin, wśród których przebywają. Uderzająca jest przy tym
ich brzydota. Być może, że artysta potraktował tę scenę jako karykaturę,
co potwierdziałby ogólny karykaturalny charakter jego twórczości13. Ci
ludzie nie bawią się, lecz parodiują zabawę, na co także wskazywałby
teatralny charakter sceny. Można tu także zauważyć lekki ton melan-
cholii i refleksji, jakby wyraz współczucia artysty dla tych żebraków, ka-
lek i zapewne także bandytów, jakby uznanie ich prawa do życia.
Sam temat życia włóczęgów oraz potraktowanie „martwej natury”
wiąże nasz obraz z malarstwem włoskich „bambocciantes”, artystów zwią-
zanych z kręgiem malarstwa holenderskiego wieku XVII. Ale koloryt
1 światło łączą go bardziej z tradycją włoską, przede wszystkim z cara-
vaggionizmem. Występują w nim także pewne reminiscencje manieryzmu,
o czym świadczy sposób budowy przestrzeni, rozciąganie jej na boki poza
ramy obrazu, wertykalizm, przesunięcie rytmów w linii poziomej.
Cyganie w ruinach wykazują szereg cech wspólnych, zarówno tema-
tycznych, jak i formalnych, z wieloma obrazami z drugiego okresu twór-
13 Rys karykaturalny w twórczości Magnasca podkreślany jest przez wszystkich
prawie jego monografistów. O satyrycznym charakterze jego twórczości pisał E v a n s,
o. c., s. 37—44.
242