DOI Heft:
Wspomnienia dyrektorów Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Artikel:Kopff, Andrzej: O niektórych problemach Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25233#0043
O niektórych problemach
Muzeum Narodowego w Krakowie
Dwudziestolecie 1945'—1965 zapisało się w dziejach Muzeum Narodowego 3
w Krakowie jako okres bujnego rozkwitu tej instytucji. Stwierdzenie to odnosi
się zarówno do wszystkich odcinków działalności Muzeum, jak również do
bazy materialnej stanowiącej trwałą podstawę wszelkich poczynań muzealnych.
W artykule niniejszym postaram się przedstawić osiągnięcia Muzeum w zakre-
sie wspomnianej bazy materialnej, a więc przede wszystkim budynków mu-
zealnych, oraz w dziedzinie gromadzenia i naukowego opracowania zbiorów.
Ponieważ sprawy te łączą się niejednokrotnie ściśle z przeobrażeniami polskiej
myśli muzealnej, będę musiał nieraz nawiązać do stanu przedwojennego, by
na tym tle uwypuklić znaczenie zaistniałych przemian oraz wagę wspomnianych
osiągnięć. Przede wszystkim muszę jednak podjąć próbę — bodaj pobieżnego —
naszkicowania położenia, w jakim znalazło się Muzeum z chwilą oswobodzenia
Krakowa. Dopiero wtedy, gdy się uwzględni ówczesną sytuację Muzeum,
stanowiącą punkt początkowy opisywanego okresu, można będzie
ocenić słuszność zasadniczych kierunków działania kierownictwa instytucji
w poszczególnych okresach dwudziestolecia oraz uzmysłowić sobie drogę,
jaką Muzeum przebyło w tym czasie.
Jak wiadomo, okupanci hitlerowscy, dążąc do zniszczenia wszystkiego
co miało jakikolwiek związek z kulturą polską, nie tylko rozpoczęli grabież
zbiorów, lecz także zajęli wiele budynków muzealnych. Grabieży dokonywali
czasem pod pozorami hitlerowskiej praworządności, tzw. zabezpieczenia,
czasem nie dbając nawet o te pozory, czynili sobie ze zbiorów wzajemne pre-
zenty lub używali ich do dekoracji własnych mieszkań, urzędów, rezydencji
i lokali rozrywkowych. Zagrabieniu uległo m. in. wiele mebli, dywanów i obra-
zów, ogromna ilość numizmatów, gemm i kamei, drzeworytów japońskich
(około 1000 sztuk), zegarów, przedmiotów z metalu i z kości słoniowej, wy-
robów złotniczych, szkieł, witraży i ceramiki. Rabunkiem objęto w pierwszym
rzędzie dzieła najcenniejsze. Obok Damy z gronostajem Leonarda da Vinci,
zrabowano m. in. Walkę karnawału z postem Piotra Brueghela Starszego,
Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta, Portret Młodzieńca
Rafaela, Madonnę z Krużlowej, kolekcje malarstwa obcego, około 100 cennych
dzieł malarstwa polskiego, pamiątki po królach polskich (głównie klejnoty),
iluminowane rękopisy itp.
Muzeum Narodowego w Krakowie
Dwudziestolecie 1945'—1965 zapisało się w dziejach Muzeum Narodowego 3
w Krakowie jako okres bujnego rozkwitu tej instytucji. Stwierdzenie to odnosi
się zarówno do wszystkich odcinków działalności Muzeum, jak również do
bazy materialnej stanowiącej trwałą podstawę wszelkich poczynań muzealnych.
W artykule niniejszym postaram się przedstawić osiągnięcia Muzeum w zakre-
sie wspomnianej bazy materialnej, a więc przede wszystkim budynków mu-
zealnych, oraz w dziedzinie gromadzenia i naukowego opracowania zbiorów.
Ponieważ sprawy te łączą się niejednokrotnie ściśle z przeobrażeniami polskiej
myśli muzealnej, będę musiał nieraz nawiązać do stanu przedwojennego, by
na tym tle uwypuklić znaczenie zaistniałych przemian oraz wagę wspomnianych
osiągnięć. Przede wszystkim muszę jednak podjąć próbę — bodaj pobieżnego —
naszkicowania położenia, w jakim znalazło się Muzeum z chwilą oswobodzenia
Krakowa. Dopiero wtedy, gdy się uwzględni ówczesną sytuację Muzeum,
stanowiącą punkt początkowy opisywanego okresu, można będzie
ocenić słuszność zasadniczych kierunków działania kierownictwa instytucji
w poszczególnych okresach dwudziestolecia oraz uzmysłowić sobie drogę,
jaką Muzeum przebyło w tym czasie.
Jak wiadomo, okupanci hitlerowscy, dążąc do zniszczenia wszystkiego
co miało jakikolwiek związek z kulturą polską, nie tylko rozpoczęli grabież
zbiorów, lecz także zajęli wiele budynków muzealnych. Grabieży dokonywali
czasem pod pozorami hitlerowskiej praworządności, tzw. zabezpieczenia,
czasem nie dbając nawet o te pozory, czynili sobie ze zbiorów wzajemne pre-
zenty lub używali ich do dekoracji własnych mieszkań, urzędów, rezydencji
i lokali rozrywkowych. Zagrabieniu uległo m. in. wiele mebli, dywanów i obra-
zów, ogromna ilość numizmatów, gemm i kamei, drzeworytów japońskich
(około 1000 sztuk), zegarów, przedmiotów z metalu i z kości słoniowej, wy-
robów złotniczych, szkieł, witraży i ceramiki. Rabunkiem objęto w pierwszym
rzędzie dzieła najcenniejsze. Obok Damy z gronostajem Leonarda da Vinci,
zrabowano m. in. Walkę karnawału z postem Piotra Brueghela Starszego,
Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta, Portret Młodzieńca
Rafaela, Madonnę z Krużlowej, kolekcje malarstwa obcego, około 100 cennych
dzieł malarstwa polskiego, pamiątki po królach polskich (głównie klejnoty),
iluminowane rękopisy itp.