Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (3.1965)

122

ERNST-HEINZ LEMPER

I to byłoby kolejnym podstawowym stwier- Jednakże występują obok siebie i dawne i no-

dzeniem: całość zespołu Świętego Grobu w Gór- we cechy oryginału, przy czym w kilku dają-

litz stanowi pierwszy przykład alegoryczno-re- cych się udowodnić wypadkach Święty Grób

ligijnego ogrodu przedstawiającego określony w Górlitz zastępował dawny wzór oryginału

krajobraz, jaki można zanotować w historii sprzed 1555 r. Już w 1587 r. przeor Jakub II

kultury europejskiej. z Żagania polecił dokonać pomiarów Święte-
go Grobu w Górlitz i wszystkich postawionych

Wpływy Świętego Grobu tam budynków. Prace budowlane rozpoczęto

w Górlitz dopiero w 1598 r. Napis na budynku brzmi:

Huic fuit Daniel Rudolphus Griphishagensis

Na terenie krajów protestanckich refor- Pomeranus Ao MDCVII, podając jako datę

macja położyła kres odtworzeniom świętych ukończenia rok 1607. Terenem budowlanym był

miejsc w Jerozolimie. Także w krajach i pro- cmentarz. W wystawionej tam kaplicy Św.

wincjach, które zostały katolickimi, początko- Krzyża znajdowały się trzy krzyże, widoczne

(■W0MMMRB)

wam

3.......

8. Święty Grób w Ujazdowie k. Warszawy, rysunek, 1735 r. (Sachs. Landeshauptarchiv Bresden).

wo znacznie zmalało zainteresowanie dla tego od zewnątrz przez duży łukowy otwór. Pieta

rodzaju naśladownictw architektonicznych. Kie- w kaplicy Namaszczenia stanowi słabe naśla-

dy wzrosło ono znów pod znakiem kontrrefor- downictwo jej wzoru w Górlitz. Sama kaplica

macji, zmienił się już tymczasem w r. 1555 ory- Grobu odpowiada rozmiarami kaplicy w Gór-

ginał w Jerozolimie. Przedsionek i komora gro- litz, brakuje jednak w przedsionku kamienia

bowa zostały wówczas przez franciszkanów anielskiego. W przeciwieństwie do Górlitz w

scalone, przy czym komora grobowa otrzymała komorze grobowej stoi sarkofag, który od-

pięcioboczną apsydę (il. 7). Od tego czasu pa- miennie niż w podobnych wcześniejszych bu-

nuje wśród architektonicznych naśladownictw dowlach przesunięto do zachodniej ściany czo-

Świętego Grobu typ wydłużony, jaki występuje łowej. Na nim położono polichromowaną statuę

w 1611 r. u św. Leonarda w Laufenstein koło przedstawiającą zwłoki Chrystusa97.
Ulm94, w 1634 r. w Głogówku na Górnym Dalsza, zachowana tylko w rysunkach, bu-

Sląsku95 i w 1672 w Potępie koło Gliwic96. dowla wzorowana na Świętym Grobie w Gór-

Dalman ni s 106 n litz istniała w Ujazdowie warszawskim, gdzie

94

Dalman III, s. 106 n.' Fryderyk August I Sas, jako król polski

96 Die Bau- u. Kunstdenkmaler Schlesiens. Die August II, dążąc do poprawy stosunków z ka-

Bau- u. Kunstdenkmaler d. Kreises Tost-Gleiwitz, -

Breslau 1943, s. 247 n. z planem i ilustracjami. 97 Dalman III, s. 104 nn.